"Έβρος και νησιά: όμηροι της εξωτερικής πολιτικής ;"- Εφημ. TA NEA, 21/5/20. Κοινό άρθρο με Γ. Λασκαράκη, εκδότη εφημερίδας ''Η Γνώμη" Αλεξανδρούπολης

Έβρος και  νησιά: όμηροι της εξωτερικής πολιτικής ;

Εφημερίδα 'ΤΑ ΝΕΑ", 21/5/2020

ΤΩΝ ΓΙΑΝΝΗ ΛΑΣΚΑΡΑΚΗ ΚΑΙ ΘΟΔΩΡΟΥ ΤΣΙΚΑ*

 Για Έβρο και Θράκη, η «συνοριακότητα» δεν ήταν πάντα χαρακτηριστικό τους. Από Ιστορία και Γεωγραφία αναδείχθηκαν σε  σταυροδρόμι πολιτισμών, εκεί όπου η Ευρώπη συναντάει την Ασία και τα Βαλκάνια τη Μεσόγειο. Η πανάρχαια Εγνατία οδός είναι διάσπαρτη από μνημεία των πέντε πολιτισμών, που διέτρεχε στο διάβα των αιώνων.

 Η Αλεξανδρούπολη είναι σήμερα ο μοναδικός Δήμος, που διαθέτει και τα τέσσερα διεθνή μέσα μεταφοράς. Αυτοκινητόδρομο, λιμάνι, σιδηρόδρομο και αεροδρόμιο Extra Schengen. Σε συνεργασία με Βουλγαρία και Ε.Ε., θα μπορούσε να μετατραπεί ο Έβρος σε «Δαρδανέλια της ξηράς», που θα συνδέουν οδικώς, σιδηροδρομικώς και αεροπορικώς, τον Εύξεινο Πόντο με το Αιγαίο. 

 Έβρος και Θράκη αποτελούν μοναδική ευνοϊκή πραγματικότητα, συντελεστή ήπιας ισχύος. Εάν χαράξουμε ένα κύκλο με κέντρο την Αλεξανδρούπολη και ακτίνα 300 χιλιόμετρα, θα συμπεριληφθεί σχεδόν όλη η Βουλγαρία με Σόφια, Φιλιππούπολη, Μπουργκάς, Βάρνα. Ολόκληρη η Ανατολική Θράκη με Αδριανούπολη, Ραιδεστό, Κωνσταντινούπολη και η περιοχή από Τσανάκαλε μέχρι Σμύρνη. Ένας «εξωτερικός» πληθυσμός σαράντα εκατομμυρίων, βρίσκεται σε απόσταση ενός οδικού ταξιδιού 2-5 ωρών.

 Καμία πόλη στην Ελλάδα και ελάχιστες  στην Ευρώπη διαθέτουν τέτοιο πλεονέκτημα. Αυτός ο πληθυσμός είναι εν δυνάμει καταναλωτές και τουρίστες. Αυτούς πρέπει να «κατακτήσουμε» με έναν εξωστρεφή αναπτυξιακό σχεδιασμό, με μέτρα πολιτικής και διεθνείς συνεργασίες. Εάν η Αλεξανδρούπολη ανήκε σε οποιαδήποτε «έξυπνη» χώρα, θα είχε μετατραπεί σε μεγάλο υπερεθνικό οικονομικό κέντρο.

Συνύπαρξη μέσω διαλόγου

 Υπάρχει όμως μια απαραίτητη προϋπόθεση. Η διασφάλιση της ειρήνης στην περιοχή. Η Ελλάδα και η Τουρκία θα είναι  γείτονες για πάντα. Ούτε αυτοί, ούτε εμείς θα μετακομίσουμε σε άλλα σημεία της Γης.  Οι ηγεσίες των δύο χωρών, οι πολίτες και τα ΜΜΕ,  έχουν χρέος να αντιληφθούν ότι οι προκλήσεις και η ρητορική της έντασης τροφοδοτούν εθνικισμούς και μισαλλοδοξίες, δυσκολεύοντας τις διαπραγματεύσεις για την επίλυση των διαφορών τους.

Οι δύο χώρες πρέπει να ξεφύγουν από τη λογική του “μηδενικού αθροίσματος”, σύμφωνα με την οποία ό,τι κερδίζει ο ένας το χάνει ο άλλος. Είναι σημαντικό να εδραιωθεί η πεποίθηση ότι, είναι δυνατόν να εξευρεθούν λύσεις που μπορούν να εξυπηρετήσουν το μακροχρόνιο συμφέρον των δύο χωρών. Ειρηνική επίλυση διαφορών σημαίνει διάλογο, διαβούλευση, διαπραγμάτευση, στην οποία  λαμβάνονται υπόψη τα συμφέροντα και το αίσθημα ασφάλειας των γειτόνων.

Η αντίληψη «δεν συζητούμε τίποτα» στερείται σοβαρών ερεισμάτων. Το ίδιο και οι ισχυρισμοί ότι η μια πλευρά έχει το απόλυτο  δίκαιο και η άλλη είναι πάντα προκλητική και βρίσκεται εν αδίκω.

Ελληνοτουρκικά και Κυπριακό

 Η Τουρκία έχει ζωτικά συμφέροντα στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο. Με βάση αυτή την παραδοχή, ήταν κοντόφθαλμη  η  «συμμαχία» με τους «εχθρούς» της  γειτονικής χώρας για να την αποκλείσουμε από ενεργειακές πηγές της Ανατολικής Μεσογείου, «εργαλειοποιώντας» το Καστελόριζο.

 Η απάντηση της Τουρκίας ήταν χάραξη της ΑΟΖ με τη Λιβύη, η οποία πλήττει μόνον εμάς. Αποκλειστικές Οικονομικές Ζώνες δεν μπορούν να οριστούν μονομερώς από χώρες, των οποίων τα ύδατα γειτονεύουν, όπως μεταξύ Ελλάδας -Τουρκίας, Κύπρου -Τουρκίας κλπ. Απαιτούνται προηγουμένως συζητήσεις μεταξύ των χωρών αυτών.

  Έτσι, αντί  να πρωταγωνιστήσουμε σε μια διάσκεψη των ενδιαφερομένων χωρών της Ανατολικής Μεσογείου για την από κοινού χάραξη των ΑΟΖ, σε συνδυασμό με την επίλυση του Κυπριακού,  δημιουργήσαμε μια αχρείαστη ένταση με συνέπεια να διστάζουν οι μεγάλες διεθνείς ενεργειακές εταιρείες και να διακόπτουν τις γεωτρήσεις στην Κύπρο.  Τεράστια ευθύνη γι αυτό έχει η κυπριακή ηγεσία, η οποία «σπαταλά» αλόγιστα το διπλωματικό κεφάλαιο που της προσέφερε η ένταξη στην Ε.Ε.

 Τόσο η απόρριψη του Σχεδίου Ανάν από την ελληνοκυπριακή πλευρά το 2004, όσο και η σημερινή στάση της, δημιουργούν καχυποψία στην διεθνή κοινότητα για την πραγματική επιθυμία της προς επίλυση του Κυπριακού. Μην μας διαφεύγει ότι ο ΟΗΕ στις εκθέσεις του, συμπεριλαμβάνει και την δική μας πλευρά, σε αυτούς που έχουν ευθύνες για το αδιέξοδο στις τελευταίες διαπραγματεύσεις για το Κυπριακό, στο Κραν Μοντανά της Ελβετίας το 2017 .

Το περιεχόμενο της λύσης έχει ήδη συμφωνηθεί κατά 99%. Απομένει πολιτική βούληση και θάρρος, ώστε να διανύσουμε το τελευταίο χιλιόμετρο που απομένει για την τελική συμφωνία.  Δισταγμοί, υπαναχωρήσεις, άσκοπες κωλυσιεργίες και καθυστερήσεις, δεν συγχωρούνται.

Τα νησιά

 Στο ανατολικό Αιγαίο, τα νησιά διαδραματίζουν αντίστοιχο ρόλο. Αποτελούν  ιστορικά την γεωγραφική επέκταση της  τεράστιας ενδοχώρας της Μικράς Ασίας. Αυτή την «ιδιότητα» θα πρέπει να επαναφέρουμε στο προσκήνιο της πολιτικής μας, αντί της αδιέξοδης συζήτησης  περί εξοπλισμού τους και περί «γκρίζων  ζωνών», η οποία αναβιώνει λόγω της προοπτικής για οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ).

 Η απειλή για επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων στα 12 μίλια, σε συνδυασμό με την μονομερή επέκταση του ελληνικού εναέριου χώρου στα 10 μίλια το 1931, προκάλεσε την απειλή του “casus belli” από την Τουρκία, με την αιτιολογία ότι δημιουργούνται καταστάσεις «ασφυξίας» γι΄ αυτήν. Θα ήταν εύκολα κατανοητό αυτό, εάν θέσουμε υποθετικά την Ελλάδα στη θέση της Τουρκίας.

 Οι απευθείας συνομιλίες  Ελλάδας - Τουρκίας, και η προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης είναι οι μοναδικές επιλογές.  Οι δίαυλοι μεταξύ των δύο χωρών πρέπει να μένουν πάντα ανοιχτοί. Πρέπει να αποτραπεί κάθε ενδεχόμενο σύγκρουσης, που θα έχει σοβαρότατες συνέπειες. Ο Έβρος και τα νησιά μας δεν πρέπει να είναι εσαεί όμηροι της εξωτερικής πολιτικής.

Πρωτοβουλία - πρόταση

Του χρόνου οι Τούρκοι θα ξεκινήσουν τους εορτασμούς για τα εκατό χρόνια του «αγώνα της ανεξαρτησίας» τους και θα τιμήσουν τους νεκρούς τους στα μνημεία που έχουν στήσει σε κάθε πεδίο μάχης. Για τους δικούς μας σαράντα πέντε χιλιάδες νέους που άφησαν τα κόκκαλά τους στην ξένη γη, δεν υπάρχει ούτε αναμνηστική πλάκα.

 Είναι καιρός να αναληφθεί πρωτοβουλία, με συμμετοχή και του Οικουμενικού Πατριάρχη,  για τη δημιουργία ενός σεμνού μνημείου στην κοιλάδα του Αλή Βεράν, όπου δόθηκε η τελευταία και πλέον αιματηρή μάχη το 1922. Και να γίνουν τα αποκαλυπτήρια του μνημείου τον Αύγουστο του 2022, εκατό χρόνια μετά,  με την παρουσία των ηγετών των δυο χωρών.

 Θα ήταν ένα τρυφερό άγγιγμα μνήμης για όλους, ιδιαίτερα για τις οικογένειες των παιδιών. Ταυτοχρόνως θα ήταν και μια  κίνηση καταδίκης του πολέμου και έναρξης ουσιαστικών συνομιλιών για το ξεκίνημα μιας νέας περιόδου στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, με προοπτική την σταθερή ειρήνη και την ανάπτυξη.

*              

 - Ο Γιάννης Λασκαράκης είναι Πολιτικός Μηχανικός, εκδότης της εφημερίδας «Η Γνώμη» της Αλεξανδρούπολης

 - Ο Θόδωρος Τσίκας είναι Πολιτικός Επιστήμονας - Διεθνολόγος