Η ένταση βολεύει όσους επιθυμούν νομιμοποίηση της διχοτόμησης/ Συνέντευξη στην κυπριακή δι-κοινοτική ιστοσελίδα VOICE OF THE ISLAND
2020-10-09 16:38Η Voice Of The Island είναι κυπριακή δι-κοινοτική ενημερωτική ιστοσελίδα. Απευθύνεται σε Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους και δημοσιεύεται στα ελληνικά και στα τουρκικά.
Είστε υπέρμαχος του ελληνοτουρκικού διαλόγου. Τι μπορεί να αποφέρει η διπλωματία, εδώ που έφτασαν σήμερα τα πράγματα;
Η έλλειψη ουσιαστικού διαλόγου μέχρι τώρα, μας έφερε ένα βήμα πριν τη σύγκρουση. Διάλογος, διαπραγμάτευση, διαμεσολάβηση είναι μέθοδοι, όχι μόνο αποδεκτές, αλλά οι μόνες που επιλύουν διεθνή προβλήματα. Έχουν επιλύσει θέματα, πολύ πιο περίπλοκα και σύνθετα από ό,τι είναι οι ελληνοτουρκικές διαφορές. Οι γνωστές αντιρρήσεις, που προέρχονται από την “Σχολή της ακινησίας” στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, είναι αναγκαίο να παρακαμφθούν.
Αρκετοί θεωρούν ότι γενικός στόχος πρέπει να είναι: να αποκρούουμε την στάση της Τουρκίας, να την καταγγέλλουμε, να ζητάμε κυρώσεις, αφήνοντας τα προβλήματα άλυτα. Ξεχνούν ότι μόνο με συνολική συμφωνία με την Τουρκία για το καθεστώς του Αιγαίου ή με μια απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης, θα κατοχυρωθούν πλήρως και τελεσίδικα τα δικαιώματα της Ελλάδας.
Όχι διάλογος για τον διάλογο. Όχι για να ροκανίζουμε τον χρόνο. Όχι για το θεαθήναι. Αλλά για διευθέτηση των εκκρεμών ζητημάτων. Διαδικαστικά κόλπα, λεκτικές ακροβασίες, παιχνίδια τακτικής, εξάντλησαν προ πολλού την όποια “χρησιμότητα” τους.
Ωστόσο, για πόσο μπορεί η προκλητικότητα της Τουρκίας-όπως υποστηρίζει η μια πλευρά-και οι ετσιθελικές κινήσεις Ελλάδας και Κύπρου-όπως υποστηρίζει η άλλη- να καθορίζει εξελίξεις;
Στην διαμάχη αυτή, η κάθε πλευρά ισχυρίζεται ότι έχει το απόλυτο δίκαιο, καθώς και ότι η άλλη πλευρά είναι πάντα προκλητική και βρίσκεται εν αδίκω.
Ελλάδα-Κύπρος και Τουρκία πρέπει να ξεφύγουν από τη λογική του “μηδενικού αθροίσματος”, σύμφωνα με την οποία ό,τι κερδίζει ο ένας το χάνει ο άλλος. Είναι σημαντικό να εδραιωθεί η πεποίθηση ότι, είναι δυνατόν να εξευρεθούν λύσεις που μπορεί να εξυπηρετήσουν τα συμφέροντα όλων των πλευρών.
Η Τουρκία έχει μια επιθετική ρητορική και τακτική, καθώς θέλει να κάνει σαφές ότι χωρίς αυτήν δεν μπορούν να υπάρξουν διευθετήσεις σε ενεργειακά ζητήματα της περιοχής. Κάποιες φορές προσφεύγει σε χρήση βίας ή απειλή βίας, κάτι απαράδεκτο. Παρ΄ όλα αυτά, δεν φαίνεται ότι έχει σκοπό την δημιουργία “θερμού επεισοδίου”. Ένα “ατύχημα” όμως, ποτέ δεν μπορεί να αποκλειστεί και κάτι τέτοιο πρέπει να αποφευχθεί με κάθε τρόπο.
Κάθε όξυνση μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας έχει δυσμενείς συνέπειες στην Κύπρο. Η Τουρκία διατηρεί βαριά εξοπλισμένα στρατεύματα στο Νησί και από αυτήν την άποψη βρίσκεται σε πλεονεκτικότερη θέση. Η ένταση μπορεί να μεταφερθεί και στο Νησί. Οι συνομιλίες για το Κυπριακό θα ακυρωθούν για μεγάλο διάστημα, καθώς το κλίμα θα είναι αρνητικό. Αυτό βολεύει όσους επιθυμούν μονιμοποίηση και νομιμοποίηση της διχοτόμησης. Όχι όσους επιδιώκουν μια επανενωμένη Κύπρο. Όσο δεν επιλύεται το Κυπριακό, το πρόβλημα με τις γεωτρήσεις της Τουρκίας στα ανοιχτά της Κύπρου, θα συνεχιστεί. Διότι μεταξύ της Κύπρου και της Τουρκίας, δεν υπάρχει ΑΟΖ, αφού δεν έχουν συμφωνήσει οι δύο χώρες. Ο ασφαλής τρόπος είναι να βρεθεί -συμβιβαστική βεβαίως- λύση στο Κυπριακό. Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία, με βάση την ήδη συμφωνημένη αρχή της πολιτικής ισότητας Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων.
Μια κινητικότητα στην περιοχή ενδεχομένως να φέρει αποκλιμάκωση;
Ήδη φαίνεται ότι υπάρχει κάποια αποκλιμάκωση. Ο τερματισμός της έντασης είναι πάντα ένα θετικό γεγονός. Πρέπει το συντομότερο να αποχωρήσουν και τα εναπομείναντα πολεμικά πλοία Ελλάδας και Τουρκίας.
Αυτό που έχει σημασία, δεν είναι απλώς να αποτρέπουμε κρίσεις. Αυτό είναι το ένα. Που είναι φυσικά απαραίτητο. Αλλά και όταν περάσει η κρίση, να μην ξεχνάμε τα θέματα που υπάρχουν, να μην τα κρύβουμε κάτω από το χαλί. Αλλά να προσπαθούμε να τα επιλύουμε. Γιατί όταν δεν επιλύονται, έρχεται κάποια συγκυρία, που μας φέρνει σε μεγάλη δυσκολία.
Παρά την έντονη ρητορική, παράλληλοι δίαυλοι επικοινωνίας υπήρχαν όλη αυτή την περίοδο, και ευτυχώς. Κυρίως με μεσολάβηση τρίτων χωρών. Η Τουρκία οφείλει να αποφύγει ενέργειες που θα ξαναπροκαλέσουν ένταση, αλλά και η Ελλάδα πρέπει να αποφύγει κινήσεις που θα δώσουν πρόσχημα για ακύρωση των συνομιλιών.
Η διεθνής κοινότητα, της ΕΕ περιλαμβανομένης- στα λόγια στηρίζουν Ελλάδα και Κύπρο. Πως εξαργυρώνεται όμως αυτό στη πράξη;
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει πολλές φορές σταθεί στο πλευρό της Ελλάδας και της Κυπριακής Δημοκρατίας. Με δηλώσεις, επίσημα ανακοινωθέντα, παρεμβάσεις των αρμοδίων αξιωματούχων. Έχουν επίσης επιβληθεί και κάποιες κυρώσεις στην Τουρκία. Με αποτέλεσμα, η EE να κατηγορείται από την Τουρκία για μεροληπτική στάση σε βάρος της τελευταίας.
Φαίνεται πως η Γαλλία επιθυμεί να ωθήσει την ΕΕ σε πιο ενεργή στάση. Ακόμα πιο σημαντική, και κυρίως ωφέλιμη, θεωρώ την μεσολάβηση της γερμανικής Προεδρίας της ΕΕ για επανέναρξη των ελλαδο-τουρκικών συνομιλιών. Ενδιαφέρον έχει και η πρωτοβουλία του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ, για Διάσκεψη των χωρών της Ανατολικής Μεσογείου. Ήδη ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Α. Γκουτέρες, με προφανή στήριξη ΗΠΑ, ΕΕ και άλλων, εξήγγειλε πενταμερή διάσκεψη για το τελικό στάδιο επίλυσης του Κυπριακού, μετά τις εκλογές για την ανάδειξη ηγέτη των Τουρκοκυπρίων. Από εκεί και πέρα, το θέμα είναι τι επιδιώκουμε εμείς. Να ζητάμε συνεχώς κάποιου είδους συμπαράσταση από την ΕΕ ή άλλους διεθνείς παράγοντες; Μα όλοι αυτοί αφού δηλώσουν την στήριξη τους, καταλήγουν να ζητούν διάλογο και επίλυση των προβλημάτων. Τόσο για τα ελληνοτουρκικά, όσο και για το Κυπριακό.
Όταν βλέπουν από εμάς απροθυμία, είναι και αυτοί περισσότερο συγκρατημένοι. Επίσης, ενώ αναγνωρίζουν ορθότητα σε πολλές από τις δικές μας απόψεις, δεν παραγνωρίζουν ότι σε ορισμένα θέματα έχει η Τουρκία νόμιμα δικαιώματα. Όλα αυτά παίζουν τον ρόλο τους.
Η Κύπρος δεν μπορεί να «σπαταλά» αλόγιστα το διπλωματικό κεφάλαιο, που της προσέφερε η ένταξή της στην Ε.Ε. Καταγγελίες για την στάση της Τουρκίας σχετικά με γεωτρήσεις, δεν αρκούν. Απαιτείται ετοιμότητα από την ελληνοκυπριακή ηγεσία για επανέναρξη των διαπραγματεύσεων και σαφής δήλωση της για επίλυση του Κυπριακού με βάση το Πλαίσιο Γκουτέρες.
Οι ΑΟΖ δεν είναι ζώνες εθνικής κυριαρχίας
Η εντύπωση που επικρατεί είναι πως το Αιγαίο είναι μόνο ελληνική θάλασσα. Είναι όμως και διεθνή ύδατα είναι και σε ένα ποσοστό και τουρκική θάλασσα. Ως εκ τούτου, οι οποίες μονομερείς ενέργειες, από όπου κι αν προέρχονται, δεν επιτείνουν το ήδη άσχημο κλίμα
Το Δίκαιο της Θάλασσας δεν δίνει την δυνατότητα να θεωρηθεί το Αιγαίο «ελληνική λίμνη», ως εάν η Ελλάδα να κατείχε και τις δύο πλευρές του Αιγαίου.
Το Αιγαίο είναι ελληνικό κατά 35%. Είναι κυρίως διεθνές και τριτευόντως τουρκικό. Η Τουρκία ως παράκτια χώρα έχει και αυτή, σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο, νόμιμα συμφέροντα στον διεθνή εναέριο χώρο και στα διεθνή ύδατα.
Με βάση αυτή την παραδοχή, θα ήταν «κοντόφθαλμη» και εχθρική προς την γειτονική χώρα, μια «συμμαχία» για να την αποκλείσουμε από τις ενεργειακές πηγές της Ανατολικής Μεσογείου, «εργαλειοποιώντας» το Καστελόριζο, χωρίς να έχουμε κανένα άμεσο συμφέρον.
Η Τουρκία θεωρεί ότι η Ελλάδα και η Κυπριακή Δημοκρατία κάνουν «μονομερείς» κινήσεις. Ότι μέσω των συνεργασιών με Αίγυπτο και Ισραήλ, προσπαθούν να την αποκλείσουν από την αξιοποίηση των ενεργειακών πόρων στην Ανατολική Μεσόγειο.
Θεωρεί επίσης ότι οι Ελληνοκύπριοι, ξεκινώντας μόνοι τους υποθαλάσσιες έρευνες, αποκλείουν τους Τουρκοκυπρίους. Λέει ότι, παράλληλα η ελληνοκυπριακή πλευρά δεν συναινεί σε λύση του Κυπριακού, που θα έδινε στην τουρκοκυπριακή Κοινότητα συμμετοχή στην κυβέρνηση μιας ομοσπονδιακής Κύπρου.
Οι ΑΟΖ δεν είναι ζώνες εθνικής κυριαρχίας. Είναι διεθνή ύδατα, στα οποία τα παράκτια κράτη έχουν δικαιώματα οικονομικής εκμετάλλευσης. Σήμερα δεν υπάρχουν ΑΟΖ στο Αιγαίο και στο πλησίον τμήμα της Ανατολικής Μεσογείου. Ούτε μπορούν να οριστούν μονομερώς από κάποιο κράτος.
Απαιτείται συμφωνία μεταξύ των παράκτιων χωρών, εν προκειμένω μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Αν δεν υπάρξει, μονόδρομος είναι η από κοινού προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Εκεί θα χρειαστεί να παραπεμφθούν και ορισμένα από τα άλλα θέματα του Αιγαίου, των οποίων η λύση είναι προϋπόθεση για την επίλυση των υπολοίπων.
Η καλύτερη λύση θα ήταν να πρωταγωνιστήσουμε σε μια Διάσκεψη των ενδιαφερομένων χωρών της Ανατολικής Μεσογείου για την από κοινού χάραξη των ΑΟΖ, σε συνδυασμό με την επίλυση του Κυπριακού, και να αποφεύγουμε να συμβάλλουμε σε αχρείαστες εντάσεις.
Η απειλή της Κύπρου για αποκλεισμό/τερματισμό της ευρωπαϊκής προοπτικής της Τουρκίας τι εξυπηρετεί; Δεδομένου μάλιστα του γεγονότος ότι η Άγκυρα σήμερα ποσώς ενδιαφέρεται για ένταξη στην ΕΕ;
Δεν εξυπηρετεί. Προκαλεί σοβαρή πιθανότητα να τιναχτεί στον αέρα, κάθε προοπτική διευθέτησης των ζητημάτων. Η οριστική απομάκρυνση της Τουρκίας από κάθε ευρωπαϊκή προοπτική αποτελεί μείζονα κίνδυνο για Κύπρο, Ελλάδα και την ευρύτερη περιοχή.
Τα πρώτα 14 χρόνια εξουσίας του Ταγίπ Ερντογάν ήταν τα πιο ομαλά και καρποφόρα, τόσο για τις ελλαδο-τουρκικές σχέσεις και το Κυπριακό, όσο και για την δημοκρατική εξέλιξη, τα ατομικά και μειονοτικά δικαιώματα εντός της Τουρκίας. Πότε άρχισε η αρνητική πορεία; Όταν ο τότε πρόεδρος Σαρκοζύ της Γαλλίας, με την ανοχή της καγκελαρίου Μέρκελ στην Γερμανία, για εσωτερικές πολιτικές σκοπιμότητες διακήρυξε ότι δεν υπάρχει προοπτική ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ.
Με την συμφωνία του Συμβουλίου Κορυφής της ΕΕ στο Ελσίνκι το 1999, είχε ανοίξει μια νέα περίοδος. Τότε η Τουρκία ενδιαφερόταν ζωηρά για την προώθηση της υποψηφιότητας της στην ΕΕ, ενώ η Ελλάδα για την ένταξη της Κύπρου. Η Τουρκία είχε αναλάβει την υποχρέωση να επιλύσει τις “συνοριακές και άλλες” διαφορές της με τα κράτη-μέλη της ΕΕ (την Ελλάδα δηλαδή), μέσω διαπραγματεύσεων με ένα σαφές χρονοδιάγραμμα. Αν αυτό δεν επετυγχάνετο, η Τουρκία αναλάμβανε την υποχρέωση να προσφύγει στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης για την διευθέτηση τους.
Στην κατεύθυνση της ρύθμισης των ελληνοτουρκικών σχέσεων και της επίλυσης του Κυπριακού, θα διευκόλυνε ένα δεύτερο «Ελσίνκι». Όχι, δηλαδή, αποκλεισμός της ευρωπαϊκής προοπτικής της Τουρκίας, αλλά το αντίθετο. Μια διαδικασία επανασύστασης των σχέσεων Ευρωπαϊκής Ένωσης – Τουρκίας σε νέα βάση. Θα μπορούσε να είναι μια προνομιακή ενισχυμένη “ειδική σχέση”, που δεν θα απέκλειε στο μέλλον μια προοπτική πλήρους ένταξης.
———
Πίσω