Κυπριακό, ελληνοτουρκικά, Ουκρανία, Μεσανατολικό: Τι περιμένουμε από τον Ντόναλντ Τραμπ / Συνέντευξη στο κυριακάτικο φύλλο της εφημερίδας ΠΟΛΙΤΗΣ Κύπρου

Κυπριακό, ελληνοτουρκικά, Ουκρανία, Μεσανατολικό: Τι περιμένουμε από τον Ντόναλντ Τραμπ

 Εφημερίδα ΠΟΛΙΤΗΣ Κύπρου - κυριακάτικο φύλλο 10/11/2024

politis.com.cy/politis-news/politiki/862140/kypriako-ellinotoyrkika-oykrania-mesanatoliko-ti-perimenoyme-apo-ton-ntonalnt-trab?fbclid=IwY2xjawGdl89leHRuA2FlbQIxMAABHSdtim7N5Ei1jV65lWtIpK8tUwVtakm8UHrWVJHdqX6ss8W_s-MPpItiYw_aem_PIlgWKVmAnnFjqCtj9CV9Q

«Για να υπάρξει αποτέλεσμα στις συνομιλίες στο Κυπριακό είναι αναγκαία η διεθνής ενθάρρυνση. Αν οι ΗΠΑ δεν κινητοποιηθούν πολιτικά, δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι θα επιτευχθούν οι αναγκαίες κινήσεις από όλες τις πλευρές για την επίτευξη συμφωνίας», λέει ο κ. Τσίκας.

Για την επίδραση που θα έχει η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ σε μια σειρά από διεθνή ζητήματα, όπως το Κυπριακό, το Ουκρανικό και το Μεσανατολικό ζήτημα, μίλησε στον «Π» ο πολιτικός επιστήμονας και διεθνολόγος Θόδωρος Τσίκας, αντιπρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης για την Ομοσπονδία της Ευρώπης-ΕΕνΟΕ. «Πλέον», τόνισε, «δημιουργείται το μεγάλο ερώτημα εάν θα συνεχίσει να υπάρχει το ίδιο αμερικανικό ενδιαφέρον για την περιοχή μας». Υπενθύμισε δε το γεγονός ότι ο Τραμπ έχει καλές προσωπικές σχέσεις με τον Πούτιν, άριστες σχέσεις με τον Νετανιάχου, καλή προσωπική σχέση με τον Ερντογάν και επιχειρηματικά συμφέροντα στην Τουρκία.

Τουρκία, Ελλάδα, Κύπρος

«Οι μείζονες παράμετροι των διμερών σχέσεων των ΗΠΑ με Ελλάδα και Κύπρο δεν θα αλλάξουν», ανάφερε ο κ. Τσίκας. «Οι ελληνοαμερικανικές σχέσεις», όπως είπε, «είναι πλέον ώριμες. Από πλευράς Ελλάδας τις έχουν διαχειριστεί διαδοχικές κυβερνήσεις από τρία διαφορετικά κόμματα, που το κάθε ένα από αυτά έβαλαν ένα λιθαράκι». Εξήγησε δε ότι οι ΗΠΑ έχουν πολύ καλή γνώση για το τι θέλουν από την Ελλάδα και τον ρόλο που αυτή μπορεί να παίξει στην ευρύτερη περιοχή της (Βαλκάνια, δρόμος προς Ουκρανία-Ρωσία μέσω λιμανιού Αλεξανδρούπολης, Ανατολική Μεσόγειος). Το ίδιο συμβαίνει με την Κύπρο, ως νησίδα σταθερότητας σε Ανατολική Μεσόγειο και Μέση Ανατολή».

Ο κ. Τσίκας εξέφρασε την εκτίμηση ότι ούτε οι σχέσεις των ΗΠΑ με την Τουρκία δεν φαίνεται να αλλάζουν δραστικά σε πρώτη φάση. Επεσήμανε ωστόσο την καλή προσωπική σχέση του Τραμπ με τον Ερντογάν και τα επιχειρηματικά συμφέροντα που έχει στην Τουρκία ο νέος πλανητάρχης. «Αυτά», όπως υποστήριξε, «μπορεί στο μέλλον να επηρεάσουν προς το θετικότερο τις αμερικανοτουρκικές σχέσεις».

Υπενθύμισε παράλληλα την κατάσταση που επικρατούσε κατά την προηγούμενη προεδρία του Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος είχε αφήσει πολλά περιθώρια στον Ερντογάν να κινείται πιο αυτόνομα. «Επί Μπάιντεν», τόνισε, «τα περιθώρια αυτά περιορίστηκαν και ήταν συνεχώς υπό διαπραγμάτευση. Τώρα είναι πιθανό να γυρίσουμε στην προηγούμενη φάση».

Ακολούθως ο κ. Τσίκας επεσήμανε ότι πλέον δημιουργείται το μεγάλο ερώτημα εάν μετά την εκλογή του Τραμπ θα συνεχίσει να υπάρχει το ίδιο αμερικανικό ενδιαφέρον για την περιοχή μας. «Ο Τραμπ», τόνισε, «είναι κατά βάση απομονωτιστής. Κατά την προηγούμενη προεδρία του οι ΗΠΑ είχαν αποσυρθεί απότομα και χωρίς προετοιμασία από πολλά πεδία διεθνούς πολιτικής. Μεταξύ αυτών και από την Ανατολική Μεσόγειο. Η συνέπεια ήταν, όταν ξέσπασε η ελληνο-τουρκική κρίση με τις έρευνες του τουρκικού πλοίου «Ορούτς Ρέις» το καλοκαίρι του 2020, να μην υπάρχει μεσολαβητής μεταξύ των δύο χωρών εκ μέρους των ΗΠΑ. Την εκτόνωση της κατάστασης ανέλαβε τότε η Γερμανία, υπό την Άνγκελα Μέρκελ. Θα ξαναγυρίσουμε σε αυτήν την κατάσταση;».

Εξέφρασε τον φόβο ότι κάτι αντίστοιχο μπορεί να υπάρξει και για το Κυπριακό. «Ο ΓΓ του ΟΗΕ», σημείωσε, «θα συνεχίσει φυσικά τις πρωτοβουλίες του. Όμως για να υπάρξει αποτέλεσμα στις συνομιλίες είναι αναγκαία η διεθνής ενθάρρυνση. Αν οι ΗΠΑ δεν κινητοποιηθούν πολιτικά, δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι θα επιτευχθούν οι αναγκαίες κινήσεις από όλες τις πλευρές για την επίτευξη συμφωνίας».

Ουκρανία

Αναφερόμενος στο ουκρανικό μέτωπο ο κ. Τσίκας υπενθύμισε το γεγονός ότι ο Τραμπ έχει καλές προσωπικές σχέσεις με τον Πούτιν και επιχειρηματικά συμφέροντα στη Ρωσία. «Η θέση του Τραμπ», όπως είπε, «ότι ‘μέσα σε μια ημέρα θα τελειώσει τον πόλεμο’ γεννά φόβους ότι θα υποχρεώσει την Ουκρανία σε παράδοση και υποταγή στον Πούτιν, μέσω της διακοπής της οικονομικής και στρατιωτικής βοήθειας».

Η λύση για την Ουκρανία είναι μια δίκαιη ειρήνη, υποστήριξε ο κ. Τσίκας, στο πλαίσιο των διεθνών κανόνων. «Συμβιβασμοί», σημείωσε, «είναι βέβαιο ότι θα γίνουν». Αν όμως, υποστήριξε, «αναγνωριστούν εδαφικές κατακτήσεις μετά από έναν μονομερή, παράνομο επιθετικό πόλεμο, αυτό θα σημάνει κατάρρευση του διεθνούς πλαισίου που θεωρεί απαραβίαστα τα εξωτερικά σύνορα και την εδαφική ακεραιότητα και την κυριαρχία των κρατών». Ως εκ τούτου, ανέφερε, «δημιουργείται ένα επικίνδυνο προηγούμενο για τα κατεχόμενα εδάφη στην Κύπρο, τα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη κ.λπ».

Ευρώπη και ΝΑΤΟ

Οι σχέσεις της Ευρώπης με τις ΗΠΑ, δήλωσε ο κ. Τσίκας, κατά την προηγούμενη θητεία Τραμπ, πέρασαν μεγάλη δοκιμασία. «Ο Μπάιντεν», πρόσθεσε, «τις επανέφερε σε μια καλή εποχή, η οποία όμως είναι αμφίβολο αν θα διαρκέσει, αφού ο Τραμπ δεν έχει κρύψει την περιφρόνησή του προς τους Ευρωπαίους συμμάχους των ΗΠΑ».

Στην ίδια κατεύθυνση είναι και η σκέψη του για αποδυνάμωση του ΝΑΤΟ, ως θεσμικού πλαισίου της συμμαχίας ΗΠΑ-Ευρώπης. «Το πιο πιθανό», είπε ο κ. Τσίκας, «είναι να μην αποχωρήσουν οι ΗΠΑ από το ΝΑΤΟ, κάτι που φαίνεται ότι έχει περάσει από το μυαλό του. Αλλά αν πει π.χ. ότι το άρθρο 5 του καταστατικού του ΝΑΤΟ δεν έχει μεγάλη σημασία, το οποίο θέτει αυτόματα όλα τα μέλη προς υπεράσπιση του συμμάχου που δέχεται επίθεση, αμέσως η συμμαχία χάνει το νόημα της».

Ο κ. Τσίκας επεσήμανε ότι είναι οι πρώτες αμερικανικές προεδρικές εκλογές που γίνονται με ανοιχτό μείζον θέμα ασφάλειας στην καρδιά της Ευρώπης, που είναι η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. «Αυτό», τόνισε, «δημιουργεί μεγάλη ανησυχία στους Ευρωπαίους για την πολιτική του Τραμπ».

Η δεύτερη πηγή ανησυχίας, ανέφερε ο κ. Τσίκας, είναι η εκφρασμένη πρόθεση του Τραμπ να επιβάλει μεγάλους δασμούς στα ευρωπαϊκά προϊόντα που εξάγονται στις ΗΠΑ. «Αν γίνει αυτό», δήλωσε, «είναι σίγουρο ότι οι Ευρωπαίοι θα βάλουν κι αυτοί με τη σειρά τους δασμούς στα αμερικανικά προϊόντα που εισάγονται στην ΕΕ. Αυτό θα οδηγήσει σε γενικευμένο εμπορικό πόλεμο, που θα κοστίσει εκ νέου στις οικονομίες, μετά τις δοκιμασίες που υπέστησαν από την πανδημία της Covid και τις πληθωριστικές πιέσεις μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία».

Μεσανατολικό

«Στο Μεσανατολικό ζήτημα», είπε ο κ. Τσίκας, «ο Ντόναλντ Τραμπ δεν έχει την ισορροπημένη θέση του Τζο Μπάιντεν ότι το Ισραήλ έχει δικαίωμα στην ασφάλεια και στην αυτοάμυνα, αλλά και οι Παλαιστίνιοι δικαίωμα σε αξιοπρέπεια και σε ανεξάρτητο κράτος».

«Για τον Τραμπ», πρόσθεσε, «δεν υφίσταται Παλαιστινιακό ζήτημα. Ακόμα και η σωστή πολιτική επί προεδρίας του να υπάρξει σύγκλιση και αλληλοαναγνώριση μεταξύ Ισραήλ και μετριοπαθών αραβικών χωρών - με κορυφαία τη Σαουδική Αραβία («Συμφωνίες του Αβραάμ») έγιναν με αγνόηση και παράκαμψη του Παλαιστινιακού».

Επεσήμανε δε ότι «επί προεδρίας Τραμπ, ο Νετανιάχου είχε το ελεύθερο να κινηθεί όπως θέλει. Τότε ξανάρχισαν οι παράνομοι εβραϊκοί εποικισμοί στη Δυτική Όχθη του Ιορδάνη, που είναι το μεγαλύτερο τμήμα των κατεχόμενων παλαιστινιακών εδαφών». Επίσης, ανέφερε, «ο Τραμπ είχε σπάσει την κοινή στάση της διεθνούς κοινότητας -που θεωρεί ότι το Τελ Αβίβ είναι πρωτεύουσα του Ισραήλ μέχρι να λυθεί το θέμα της Ανατολικής Ιερουσαλήμ μέσα στο πακέτο του Παλαιστινιακού- μεταφέροντας την αμερικανική πρεσβεία από το Τελ Αβίβ στην Ιερουσαλήμ».

«Δεν είναι άγνωστο», σημείωσε ο κ. Τσίκας, «ότι ο Νετανιάχου επέκτεινε τον πόλεμο αναμένοντας την εκλογή Τραμπ. Θεωρούσε ότι θα μπορεί να διαπραγματευθεί καλύτερα μαζί του, παρά με τον Μπάιντεν που του έθετε όρους για τον περιορισμό των απωλειών σε αμάχους από τον ισραηλινό στρατό, τον πίεζε για κατάπαυση πυρός στη Γάζα και στον Λίβανο και απέκλειε πυρηνικές και πετρελαϊκές εγκαταστάσεις ως στόχους του Ισραήλ στο Ιράν».

«Ο Νετανιάχου», κατέληξε, «είναι ομοϊδεάτης του Τραμπ και έχει άριστες σχέσεις μαζί του». Εξέφρασε μάλιστα την εκτίμηση ότι η εκλογή Τραμπ θα ενισχύσει τις πιο αδιάλλακτες εθνικιστικές και ακροδεξιές απόψεις εντός του Ισραήλ, σε βάρος των πιο μετριοπαθών που επιδιώκουν πολιτικές και διπλωματικές λύσεις.