Η πιθανότητα μιας συμφωνίας στο ουκρανικό μέτωπο επανέρχεται στο προσκήνιο, ύστερα από τον πυκνό διπλωματικό μαραθώνιο των τελευταίων ημερών, μεταξύ ΗΠΑ, Ευρώπης, Ρωσίας και Ουκρανίας.
Ο Διεθνολόγος και Πολιτικός Επιστήμονας, Θόδωρος Τσίκας, μιλώντας στα Μακεδονικά Νέα σχολιάζει το αν έχει πραγματική βάση η συγκρατημένη αισιοδοξία που εκφράστηκε από τα χείλη επισήμων, αποδίδοντας τη «βιασύνη» για επίτευξη συμφωνίας, κυρίως στον Αμερικανό πρόεδρο.
Ο κ. Τσίκας, αναλύει επίσης τις επιδιώξεις της Μόσχας, τους φόβους του Κιέβου, τις ευρωπαϊκές ενστάσεις, τις νέες γεωπολιτικές ισορροπίες και τους κινδύνους μιας πρόωρης ή λανθασμένης διευθέτησης.
Αναφορικά με τη συνεργασία Ελλάδας – Ουκρανίας, ο γνωστός Διεθνολόγος θεωρεί απολύτως θεμιτή και επωφελή την πρόσφατη συμφωνία, ειδικά για την αμυντική βιομηχανία, απορρίπτοντας κάθε αντίδραση της Μόσχας.
Για το μέλλον των διαπραγματεύσεων γενικότερα στο Ουκρανικό, εκτιμά ότι πιθανότερη και πιο λογική εξέλιξη, είναι μια κατάπαυση του πυρός στα σημερινά όρια των γραμμών μάχης, αφήνοντας το εδαφικό ζήτημα «παγωμένο» για μελλοντικές διαπραγματεύσεις και συνοδευόμενο από ρυθμίσεις για ουδέτερες ή αποστρατιωτικοποιημένες ζώνες.
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της συνέντευξης του κ.Θόδωρου Τσίκα στον Αλέξανδρο Αλεξιάδη:
-Διαβάζουμε κ.Τσίκα για χαραμάδες αισιοδοξίας όσον αφορά στο ενδεχόμενο επίτευξης κάποιας συμφωνίας στο Ουκρανικό. Ο διπλωματικός μαραθώνιος συνεχίζεται, αλλά δικαιολογείται αυτή η έστω συγκρατημένη αισιοδοξία, έτσι όπως εκφράζεται;
Νομίζω ότι αυτή τη στιγμή αυτός που βιάζεται πιο πολύ για να κλείσει το θέμα είναι ο Ντόναλντ Τραμπ. Βέβαια θέλει να το κλείσει όπως όπως. Δεν τον ενδιαφέρει τόσο το περιεχόμενο της διευθέτησης, τον ενδιαφέρει να το κλείσει προκειμένου να το πιστωθεί ο ίδιος πολιτικά, στο εσωτερικό των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, πιθανόν και για να ζωντανέψει το όνειρό του για τον Νόμπελ Ειρήνης, γιατί όπως ξέρουμε οι υποψηφιότητες για τα Νόμπελ Ειρήνης κάθε χρονιάς, κλείνουν στο τέλος Ιανουαρίου της χρονιάς εκείνης. Άρα πιθανόν να είναι και αυτός ένας στόχος του.
Τώρα, ο μεν Πούτιν θεωρεί ότι από οποιαδήποτε διευθέτηση πρέπει να πάρει ουσιαστικά το σύνολο των μαξιμαλιστικών θέσεων που έχει καταθέσει εδώ και πολλούς μήνες. Και από τις οποίες δεν έχει αποστεί καθόλου ουσιαστικά. Ο Ζελένσκι φοβάται ότι ο Τραμπ θα του επιβάλλει μία λύση η οποία θα υπερβαίνει τις κόκκινες γραμμές της Ουκρανίας και δεν θα είναι καθόλου εύκολο να δικαιολογηθεί εντός της χώρας του και κυρίως μπορεί να οδηγήσει σε μία αποσταθεροποίηση της Ουκρανίας αντί να οδηγήσει σε σταθεροποίηση.
Και κυρίως αναφέρομαι στο θέμα το εδαφικό. Προσπαθεί ο Ζελένσκι να αξιοποιήσει τη στήριξη των Ευρωπαίων. Είδαμε τη συνάντηση με τον Μακρόν χθες, Δευτέρα, που προσπαθούν να βρούνε μία λύση. Όλα θα εξαρτηθούν από το εάν θα ασκήσει πίεση ο Τραμπ στον Πούτιν να υποχωρήσει σε κάποια θέματα που δεν μπορούν να γίνουν αποδεκτά και από το πόσο θα πιέσει τον Ζελένσκι, απειλώντας με διακοπή της αμερικανικής στρατιωτικής και οικονομικής βοήθειας, προκειμένου να δεχτεί πράγματα που πιθανόν ο ίδιος θα είναι πάρα πολύ δύσκολο να δεχτεί.
-Επίκειται και η επίσκεψη του απεσταλμένου του Ντόναλντ Τραμπ, του Γουίτκοφ στη Μόσχα εντός της εβδομάδας, για τη συνάντηση με τον Ρώσο Πρόεδρο. Υπάρχει κάποια πιθανότητα να δούμε από αυτήν τη συνάντηση κάποια υποχώρηση στις ρωσικές θέσεις;
Η αλήθεια είναι ότι είναι δύσκολο αυτήν τη στιγμή να το σκεφτεί κανείς. Πόσο μάλλον που ο Γουίτκοφ είναι παρεξηγημένα επίσης πολύ κοντά στους Ρώσους. Φέρεται ότι μεταφέρει τη γραμμή του Πούτιν στο επιτελείο του Τραμπ.
Το πρόβλημα είναι ότι ο Γουίτκοφ έχει πλήρη προσωπική πρόσβαση στον ίδιο τον Τραμπ και δεν περνάει καθόλου ούτε από τον Αμερικανό Υπουργό Εξωτερικών, τον Ρούμπιο ούτε από άλλους διαύλους διαμόρφωσης της Αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής και της πολιτικής ασφάλειας. Και αυτό δημιουργεί θέματα.
Επίσης έχει εκφραστεί και ένα ερώτημα εάν πράγματι καταλαβαίνει τι ακριβώς του λένε, διότι κάποια στιγμή όταν είχε ξαναδιαπραγματευτεί με τον ίδιο τον Πούτιν, είχε καταλάβει κάτι αντίθετο από αυτό που του έλεγε ο Πούτιν και δημιουργήθηκε μια «ευαρέσκεια» που αποδείχθηκε πρόωρη και άστοχη.
Άρα πρέπει να δούμε, πρώτον τα αποτελέσματα της επίσκεψης των Ουκρανών στην Αμερική και της συνάντησής τους με τον Ρούμπιο, τα αποτελέσματα της συνάντησης του Ζελένσκι με τον Γάλλο Πρόεδρο Μακρόν και φυσικά και τα αποτελέσματα της συνάντησης των απεσταλμένων του Τραμπ στη Ρωσία, για να δούμε τι μπορεί να μαζευτεί από όλα αυτά.
-Την ίδια στιγμή εκτός από τον Πρόεδρο Ζελένσκι βλέπουμε ότι και η Ευρώπη προσπαθεί να μετριάσει τις ρωσικές απαιτήσεις, έτσι όπως εκφράζονται στο σχέδιο του Πρόεδρου Τραμπ. Εισακούονται όμως οι Ευρωπαίοι από τον Αμερικανό Πρόεδρο;
Κάποιοι εισακούστηκαν. Αλλά επειδή ο Τραμπ είναι εξαιρετικά ευμετάβλητος όπως ξέρουμε, δεν είναι βέβαιο ότι αυτά που εισακούστηκαν θα συνεχίζουν να εισακούγονται και θα αποτυπωθούν στις προτάσεις και τις αντιπροτάσεις που πάνε και έρχονται. Οι Ευρωπαίοι σε δύο πράγματα κυρίως εστιάζουν το ενδιαφέρον τους.
Το πρώτο είναι ότι δεν μπορεί να υπάρξει νομική, διπλωματική, διεθνής αναγνώριση της ρωσικής κατοχής σε Ουκρανικά εδάφη. Διότι ξέρουν ότι αυτό παραβιάζει τη διεθνώς αποδεκτή αρχή της μη παραβίασης των συνόρων δια της βίας και μπορεί μια τέτοια ρύθμιση όχι μόνο να επιφέρει ειρήνη αλλά να οδηγήσει και σε νέες συγκρούσεις. Υπό την έννοια ότι μπορεί να ενθαρρύνει τον Πούτιν να κάνει εισβολή σε άλλες γειτονικές χώρες της Ρωσίας, αλλά και γενικότερα αυταρχικούς ηγέτες και επεκτατικά καθεστώτα σε όλο τον κόσμο, να κάνουν επιθέσεις κατά κάποιο τρόπο που θα νομιμοποιούν και να ζητούν τη νομιμοποίηση των κατακτήσεων τους.
Αυτό είναι ένα που είναι απολύτως βασικό. Το δεύτερο είναι ότι θέλουν να μην έχει πολύ αδύναμο στρατό η Ουκρανία, διότι θεωρούν ότι η παρουσία ενός ισχυρού αμυντικού στρατού είναι ο βασικός παράγοντας αποτροπής μιας νέας ρωσικής επίθεσης στο μέλλον. Αυτά είναι τα δύο βασικά σημεία.
Επίσης προσπαθούν να «ανταλλάξουν» το βέτο που έχει βάλει ο Τραμπ για είσοδο της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ με ισχυρές εγγυήσεις ασφαλείας για την Ουκρανία μετά τον πόλεμο, στην οποία να αναμειχθούν και οι Αμερικανοί και οι Ευρωπαίοι προκειμένου η Ουκρανία να έχει μια κάποιου τύπου ασφάλεια, ότι δεν θα της ξαναεπιτεθεί στο ορατό μέλλον η Ρωσία. Τώρα γύρω από αυτά τα θέματα γίνεται μια διαπραγμάτευση, το πώς ακριβώς θα διατυπωθούν.
-Η Ύπατη Εκπρόσωπος της ΕΕ για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής, Κάγια Κάλλας, δήλωσε ότι η προτεινόμενη ευρωπαϊκή δανειακή φόρμουλα αποζημιώσεων που βασίζεται στα ρωσικά παγωμένα περιουσιακά στοιχεία θα ενίσχυε τη θέση της Ευρώπης απέναντι στη Μόσχα. Αυτό περιπλέκει την κατάσταση όσον αφορά τις διαπραγματεύσεις;
Οι Ευρωπαίοι συνεχίζουν να τηρούν τη στάση αρχών που είχαν. Δηλαδή δεν πιέζουν τον αμυνόμενο, όπως τον πιέζει ο Τραμπ, αλλά θέλουν να πιέσουν τον επιτιθέμενο. Επομένως μέχρι να βρεθεί η οποιαδήποτε λύση, οι Ευρωπαίοι θα συνεχίζουν με οποιονδήποτε τρόπο τη στήριξη της Ουκρανίας.
Ένας από τους τρόπους αυτούς, είναι η χρησιμοποίηση των ρωσικών κεφαλαίων που έχουν παγώσει σε ευρωπαϊκές τράπεζες. Επίσης πρέπει να ξέρουμε το εξής: ότι ακόμα και σε περίπτωση που υπάρξει κάποιο τύπου διευθέτηση σε αυτή τη φάση του Ουκρανικού, δεν σημαίνει ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι Ευρωπαϊκές χώρες γενικότερα ως δια μαγείας και απότομα και αμέσως, θα εξομαλύνουν τις σχέσεις τους με τη Ρωσία. Διότι θεωρούν ότι υπάρχει ένα επιθετικό επεκτατικό καθεστώς σήμερα στη Μόσχα, από το οποίο απειλούνται.
Οπότε και τα αμυντικά μέτρα που παίρνουν και τα οικονομικά μέτρα που παίρνουν και η στήριξη στην Ουκρανία, θα συνεχιστούν και μετά την όποια διευθέτηση, διότι γενικώς οι Ευρωπαίοι θεωρούν ότι η Ρωσία απειλεί την ασφάλεια ολόκληρης της Ευρωπαϊκής ηπείρου. Δεν απειλεί μόνο την Ουκρανία. Για την οποία απειλή, θεωρούν οι ίδιοι, ότι πρέπει να είναι απολύτως προετοιμασμένοι.
-Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται και η δήλωση ανώτατου αξιωματούχου του ΝΑΤΟ, που μίλησε για το ενδεχόμενο ενός προληπτικού πλήγματος από τη Συμμαχία;
Διατυπώνονται πάρα πολλές απόψεις. Αυτό είναι αλήθεια. Διατυπώνονται πάρα πολλές απόψεις. Φαίνεται ότι υπάρχουν και τέτοιες σκέψεις, αλλά αυτές οι σκέψεις δεν βρίσκονται αυτή τη στιγμή στο mainstream, δηλαδή στην κυρίαρχη σκέψη των πολιτικών και στρατιωτικών ηγεσιών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΝΑΤΟ.
Αλλά ότι οι ευρωπαϊκές χώρες, η Ευρωπαϊκή Ένωση, οι χώρες οι ευρωπαϊκές που είναι μέλη του ΝΑΤΟ - με τις διάφορες ιδιότητες που έχει η κάθε μία - θα συνεχίσουν να σηκώνουν μια ασπίδα προστασίας έναντι της ρωσικής επιθετικότητας, αυτό είναι βέβαιο ότι θα το κάνουν.
Δεν νομίζω ότι θέλουν να προκαλέσουν τη Ρωσία, αλλά δεν θέλουν να βρεθούν και ανέτοιμοι σε οποιαδήποτε μελλοντική επιθετική ενέργεια της Ρωσίας, όχι οπωσδήποτε στο σύνολο των Ευρωπαϊκών χωρών, αλλά έστω και σε μια Ευρωπαϊκή χώρα που μπορεί να είναι μια αδύναμη χώρα όπως είναι οι τρεις βαλτικές Λετονία, Εσθονία, Λιθουανία και οι οποίες όμως είναι μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΝΑΤΟ και άρα οι υπόλοιπες χώρες θα χρειαστεί να τις συμπαρασταθούν σε μια τέτοια περίπτωση.
-Η Ελλάδα έπραξε σωστά που προχώρησε σε συμφωνία με την Ουκρανία για την ενέργεια και την αμυντική βιομηχανία; Ενισχύει τη θέση της με τον τρόπο αυτό και ας αντέδρασε η Μόσχα;
Η Ελλάδα είναι μια ελεύθερη χώρα και μπορεί να συνάπτει διμερείς συμφωνίες με την οποιαδήποτε άλλη κυρίαρχη χώρα. Δεν πέφτει λόγος ούτε στην Ρωσία, ούτε στην κυρία Ζαχάροβα, ούτε σε κανέναν άλλον να κρίνει συμφωνίες που συνάπτει η Ελλάδα.
Ούτε η Ρωσία μπορεί να θέτει βέτο για τη μελλοντική πορεία, για τις συμφωνίες και για τη στάση της Ουκρανίας, ανεξαρτήτως της διαφοράς που υπάρχει και της σύγκρουσης που γίνεται τώρα. Ότι η Ρωσία μπορεί να βάζει βέτο για το τι θα κάνει η Ουκρανία, είναι μια αδιανόητη θέση που δεν έχει ισχύ, δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή στον σημερινό κόσμο. Τα ανεξάρτητα κράτη μπορούν να κάνουν τις συμφωνίες που θέλουν, εφόσον φυσικά δεν επιτίθενται σε άλλα κράτη.
Εδώ πέρα είναι μια συμφωνία για κατασκευή drones κτλ. Δεν στρέφεται εναντίον κάποιου αυτή η συμφωνία, επομένως δεν έχει κανέναν λόγο η Ρωσία να εκνευρίζεται.
Η Ουκρανία έχει προχωρήσει πάρα πολύ την τεχνολογία των drones και όχι μόνο των drones, αλλά αυτή τη στιγμή παράγει και λόγω ανάγκης πολλά οπλικά συστήματα, πολλούς εξοπλισμούς. Έχει προχωρήσει πάρα πολύ, διότι βρίσκεται σε αυτήν την ανάγκη. Έχει προχωρήσει, όπως ίσως καμία άλλη χώρα σε περίοδο πολέμου θα μπορούσε να κάνει. Το να επωφεληθεί η οποιαδήποτε χώρα, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, από την τεχνογνωσία και από την πληροφόρηση που έχουν οι Ουκρανοί για οπλικά συστήματα, είναι κάτι προφανώς επωφελές, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία για αυτό. Και οι Ουκρανοί μπορούν και να το αξιοποιήσουν αυτό και μετά τη σύγκρουση. Εξάλλου πολλοί το κάνουν αυτό με την Ουκρανία. Δεν είναι μόνο η Ελλάδα. Έχουν δει πολλοί την πρόοδο που έχει κάνει η Ουκρανία και στα drones και σε άλλα οπλικά συστήματα. Πολλοί Ευρωπαίοι.
-Το βλέπουμε αυτό και στα χτυπήματα που συχνά δημοσιεύονται και σε πλοία και σε χερσαίους στόχους.
Το πρόβλημα της Ουκρανίας δεν είναι τόσο πολύ ότι δεν έχει τα οπλικά συστήματα. Είναι ότι καταναλώνονται πάρα πολύ γρήγορα τα βλήματα που έχει και θέλει αντικατάσταση σε αυτά πολύ σύντομα και περισσότερο ανάγκη έχει τις πληροφορίες, που οι Αμερικανικοί κυρίως δορυφόροι, μπορούν να της δώσουν, για την κατάσταση στο πεδίο της μάχης. Με βάση τις οποίες πληροφορίες μπορεί να στοχεύει συγκεκριμένους στόχους των ρωσικών δυνάμεων.
Άρα, αυτό που κυρίως έχει ανάγκη, είναι οι γρήγορες προμήθειες νέου υλικού διότι το υπάρχον ξοδεύεται πάρα πολύ γρήγορα. Αυτό είναι το μεγάλο της πρόβλημα, σε αντίθεση με τη Ρωσία που έχει πολλά περισσότερα αποθέματα. Για αμυντικούς στόχους έχει τουλάχιστον προς το παρόν τη δυνατότητα να ανταπεξέλθει, χωρίς όμως να μπορεί να υποχρεώσει τη Ρωσία λόγω κόστους να σταματήσει την εισβολή της. Σε αυτό βέβαια χρειάζεται οπλικά συστήματα μεγαλύτερου βεληνεκούς κτλ.
-Τι μπορούμε να περιμένουμε από εδώ και πέρα γενικότερα με τις διαπραγματεύσεις που είναι σε εξέλιξη;
Είναι πολύ πιθανό μία ρύθμιση που μπορεί να υπάρξει για κατάπαυση του πυρός, να αφήνει παγωμένο το εδαφικό ζήτημα.
Στα όρια που είναι σήμερα εννοείτε;
Ναι, να σταματήσει δηλαδή η μάχη στα όρια που είναι σήμερα και αυτά τα όρια να είναι μια γραμμή κατάπαυσης του πυρός. Και αυτό θα δώσει την εξής δυνατότητα: Στη μεν Ουκρανία να πει ότι «εμείς θα συνεχίσουμε να διεκδικούμε αυτά τα εδάφη αλλά με διπλωματικό τρόπο και μέσω διαπραγματεύσεων στο μέλλον» και η δε Ρωσία να λέει ότι «εμείς έτσι και αλλιώς, τα περισσότερα από αυτά τα εδάφη, με δική μας συνταγματική ρύθμιση τα έχουμε εντάξει στη Ρωσική Ομοσπονδία». Προσάρτηση φυσικά που δεν αναγνωρίζει η διεθνής κοινότητα, αλλά η Ρωσία δεν έχει τόσο πολύ ανάγκη την αναγνώριση της διεθνούς κοινότητας. Δεν την υπολογίζει δηλαδή.
Αυτό που φαίνεται ότι παίζεται είναι, αν ο Τραμπ δώσει μια κάποιου τύπου αναγνώριση σε αυτή την κατοχή, τη Ρωσική και το οποίο δεν είναι πολύ εύκολο να γίνει με τον πλήρη τρόπο. Επομένως θα μπορούσε να αφεθεί για αργότερα το εδαφικό ζήτημα και να ρυθμιστούν άλλα ζητήματα, εάν θα υπάρχουν αποστρατιωτικοποιημένες ζώνες, ουδέτερες ζώνες, το επίπεδο των δυνάμεων επίπεδο στρατιωτικών δυνάμεων ένθεν κακείθεν της γραμμής κατάπαυσης του πυρός κλπ.
Θα μπορούσε να υπάρξει μια τέτοια λύση, θα δούμε όμως αν μπορεί να γίνει, κατά κάποιον τρόπο, βάση της διαπραγμάτευσης.