Ukraine and the EU should stand firm and come up with a proper peace plan for peace between Ukraine and Russia

"EUROPEAN INTEREST", 24/11/2025

www.europeaninterest.eu/ukraine-and-the-eu-should-stand-firm-and-come-up-with-a-proper-peace-plan-for-peace-between-ukraine-and-russia/

ByTheodoros Tsikas

On Thursday, November 20th, the Trump’s administration published 28 points for peace between Ukraine and Russia negotiated secretly with Russia without Ukraine and the EU. The US asked Ukraine to accept them by 27th of November without discussion. These points seem to have been dictated by Putin and resemble more a capitulation project rather than a peace project.

This is the darkest hour for Ukraine and for the EU. Our destinies, our freedom and dignity are intertwined, we will defend them together, or we will lose them together.

On Friday night, President Zelensky spoke to Ukrainians to recall his engagement for Ukraine’s sovereignty and independence. He affirmed that dignity and freedom of the Ukrainians cannot be neglected.

Kaja Kallas, the High Representative of the EU and several heads of States and Governments of the EU expressed their concerns and the requirement that any solution concerning Europe shall be taken with Ukraine and the EU. On November 22nd, several Heads of State and Government, the president of the European Council and the President of the European Commission issued a statement on Ukraine that welcomes in very diplomatic terms the US plan and restate their support for Ukraine. The time for cowardice is over, and courage and determination are needed to avoid being overwhelmed.

Ukraine and EU countries must strongly reject the attempt to impose the yoke of dictatorship on our continent: because that is what this plan is about, reducing us and Ukraine to puppets. Our governments must know how to react, to awaken our public opinion, which has often been left in the hands of propaganda, lacking the courage to overcome our powerlessness and show the way to truly take back control of our destiny and defend our freedom, our democracy, and our values.

We should ask the European Union:

• To fully support to Ukraine and Ukrainians to protect their sovereignty.
• To maintain the sanctions towards Russia as long as the war of aggression continues,
• To require a ceasefire which must be in place for starting any further negotiation because a peace agreement cannot be discussed under daily bombings,
• To immediately use the frozen Russian assets to support Ukraine. To this end, member states should be jointly liable together with Belgium in case of legal challenges.

We note the return to Great Power Politics. The EU cannot survive in this new reality if it remains divided. The rise of nationalism within the EU and the sovereignist approach of some member states tend to paralyse imminent joint action in the field of foreign policy and defence. If we do not overcome it, we cannot bring effective political support to Ukraine either. It is only by strengthening European sovereignty and uniting in a true federation that we can be free and secure in Europe.

If we want to be credible in that moment, and give an opportunity to Ukraine to negotiate, Ukraine and the EU shall come up with an alternative proposal to the 28 points plan of the US administration.

This proposal can be based on the principle already stated by Ukraine and the EU:

• Ukraine’s struggle for freedom constitutes an essential element for the maintenance of security and freedom in Europe ;
• The respect of International Law, including the jurisdiction of the International Court of Justice, must be fully part of the agreement, and convicted break through must be judged
• Any diplomatic initiative must include full recognition of Ukrainian sovereignty and respect for legitimate borders
• The potential exchange of territories must be discussed in presence directly by the two parts of the conflict, respecting international rules
• Ukraine shall keep its rights to defend itself and, as a sovereign state, decide on its own army
• A peace treaty shall contain elements on how to finance the reconstruction of Ukraine

As European integration experience shows, building peace requires democracy, respect of the Rule of Law and institutions that guarantee peace.

In the darkest hour, it is time for our EU governments to understand that they will only survive if they have a common project, only if they understand that it is time for true unity, that they must face together, as a single state, the powerful enemies who seek to destroy us.

In the darkest hour, it is time to relaunch the path towards federation. It is time to create the United States of Europe.

Author profile

Theodoros Tsikas

Mr. Theodoros TSIKAS is a Political Scientist - International Relations Expert, Vice-President of the Greek Union for the Federation of Europe – EEnOE/              UEF Greece

"Η Ευρώπη απέναντι στον τραμπισμό και την ευρωπαϊκή ριζοσπαστική Δεξιά"

"ΕΘΝΟΣ"- ethnos.gr

Άρθρο των Θόδωρου Τσίκα και Μαρωβήτας Νικολαϊδου

www.ethnos.gr/opinions/article/385668/heyrophapenantistontrampismokaithneyropaikhrizospastikhdexia

Βρίσκονται οι ΗΠΑ στο χείλος εμφύλιου πολέμου; 

"ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ"

www.metarithmisi.gr/content/briskontai-oi-epa-sto-kheilos-emphuliou-polemou

 Θόδωρος Τσίκας/ Μαρωβήτα Νικολαΐδου

Στη δημόσια συζήτηση ο όρος "εμφύλιος πόλεμος" χρησιμοποιείται συχνά με ευκολία, όμως κάθε μορφή πολιτικής βίας ή κάθε τραγικό γεγονός δεν είναι προάγγελος εσωτερικής σύγκρουσης. Ένας εμφύλιος πόλεμος, σύμφωνα με τους κορυφαίους μελετητές, είναι μια κρατική ένοπλη σύγκρουση μεταξύ κυβέρνησης και οργανωμένης εσωτερικής αντιπολίτευσης που οδηγεί σε τουλάχιστον 1.000 θανάτους σε πεδία μαχών.

Αυτό το όριο των θυμάτων είναι κρίσιμο: είναι αυτό που διαχωρίζει τον εμφύλιο πόλεμο από άλλες μορφές πολιτικής βίας, όπως η τρομοκρατία ή οι μεμονωμένες επιθέσεις. Επιπλέον, για να μιλήσουμε για εμφύλιο πόλεμο, πρέπει να υπάρχουν απώλειες και από τις δύο πλευρές της σύγκρουσης. Διαφορετικά, πρόκειται για μονόπλευρη βία, που στην ακραία της εκδοχή μπορεί να εξελιχθεί σε γενοκτονία.

Επίσης, ο εμφύλιος πόλεμος προϋποθέτει ένα θεμελιώδες πολιτικό διακύβευμα: μια ασυμβατότητα σχετικά με την εξουσία ή την επικράτεια μεταξύ κυβέρνησης και ομάδας οργανωμένης αντιπολίτευσης.

Χωρίς τα παραπάνω χαρακτηριστικά μιλάμε απλώς για πολιτική βία – φαινόμενο που, όπως γνωρίζουμε, είναι διαχρονικό στην αμερικανική Ιστορία. Ακόμη και συγκλονιστικά γεγονότα, όπως η δολοφονία του Charlie Kirk , όσο δραματικά κι αν είναι, δεν επαρκούν από μόνα τους για να μιλήσουμε για εμφύλιο πόλεμο.

Τι πυροδοτεί έναν εμφύλιο πόλεμο;

Παρά τη διάχυτη εντύπωση ότι η πολιτική πόλωση ή η ιδεολογική αντιπαράθεση αποτελούν τους βασικούς καταλύτες ενός εμφυλίου, η έρευνα δείχνει ότι χρειάζεται να ισχύουν κάποιες από τις εξής προϋποθέσεις και δομικές αδυναμίες: χαμηλό κατά κεφαλήν ΑΕΠ, αδύναμη ή ανίσχυρη κεντρική κυβέρνηση, ύπαρξη ασφαλών καταφυγίων –όπως ορεινές ή δυσπρόσιτες περιοχές όπου μπορούν να επιχειρούν αντάρτες– και πρόσβαση σε εκμεταλλεύσιμους φυσικούς πόρους.

Συχνά απαιτείται και ένας κύκλος καταστολής και αντίδρασης: η κρατική βία οδηγεί σε μαζικές διαμαρτυρίες, οι οποίες σε ορισμένες περιπτώσεις κλιμακώνονται σε ένοπλη εξέγερση. Ακόμη κι έτσι, όμως, οι περισσότερες κρίσεις καταλήγουν σε κινητοποιήσεις διαμαρτυρίας , όχι σε πόλεμο.

Και εδώ βρίσκεται το κρίσιμο στοιχείο της αμερικανικής περίπτωσης:
 

Οι ΗΠΑ δεν είναι αδύναμο κράτος ούτε οικονομία σε κατάρρευση. Η θεσμική τους αρχιτεκτονική βασίζεται σε ένα σύστημα ελέγχων και ισορροπιών που σχεδιάστηκε από τους Ιδρυτές με σκοπό να αποτρέψει την αυθαιρεσία, είτε προερχόμενη από το Κογκρέσο είτε από την εκτελεστική εξουσία.

Οι Ιδρυτές υποπτεύονταν τόσο την εκτελεστική αυθαιρεσία όσο και την «τυραννία της νομοθετικής εξουσίας». Η αρχιτεκτονική του Συντάγματος προϋποθέτει ότι κάθε λειτουργία θα προστατεύει τα όρια και τα προνόμιά της. Όταν όμως η κομματική πόλωση υπερκαλύπτει τον θεσμικό ρόλο, οι έλεγχοι ατονούν και η εξουσία τείνει να μετατοπίζεται προς το εκτελεστικό σκέλος.

Σήμερα, η εκτελεστική εξουσία διαθέτει περισσότερα από 120 νομοθετικά εργαλεία «έκτακτης ανάγκης» που της επιτρέπουν να επιβάλει δασμούς, να αναστέλλει εμπορικές συμφωνίες, να ρυθμίζει την τεχνολογία και να λαμβάνει αποφάσεις χωρίς προηγούμενη κοινοβουλευτική έγκριση. Το αποτέλεσμα είναι ότι κρίσιμες πολιτικές μάχες διεξάγονται όλο και περισσότερο στα δικαστήρια, όχι στους δρόμους.

Η πολιτική βία στις ΗΠΑ

Οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι μια χώρα που από τη γέννησή της γνώρισε ανά περιόδους ξεσπάσματα πολιτικής βίας. Από την «εξέγερση του ουίσκι» το 1791, το «αιματοβαμμένο Κάνσας» πριν τον Εμφύλιο , μέχρι τα κύματα τρομοκρατικών επιθέσεων των αναρχικών στις αρχές του 20ού αιώνα, η αμερικανική ιστορία είναι γεμάτη στιγμές όπου η πολιτική αντιπαράθεση πήρε βίαιη μορφή.

Ο ίδιος ο Εμφύλιος Πόλεμος του 1861–1865 αποτελεί ακραίο ιστορικό παράδειγμα: μια αποσχιστική σύγκρουση μεγάλης κλίμακας, με μαζικές στρατιωτικές αποστασίες, εκατοντάδες χιλιάδες νεκρούς και τελική νίκη του Βορρά – μια έκβαση που, σύμφωνα με τις μελέτες, είναι η συνηθέστερη στους εμφυλίους πολέμους. Η περίοδος της Ανασυγκρότησης που ακολούθησε δεν έφερε αμέσως ειρήνη· αντίθετα, πολιτική και φυλετική βία συνέχισαν να μαστίζουν τον Νότο, με στοχοποίηση Ρεπουμπλικανών και των πρόσφατα απελευθερωμένων Αφροαμερικανών.

Η δεκαετία του 1960 και οι αρχές του 1970 αποτελούν ακόμη ένα κομβικό παράδειγμα: καθημερινές συγκρούσεις σε πανεπιστημιουπόλεις, η βομβιστική επίθεση στο Καπιτώλιο από την Weather Underground (εγχώρια τρομοκρατική οργάνωση), αλλά και οι εμβληματικές πολιτικές δολοφονίες του John F. Kennedy, του Martin Luther King Jr. και του Robert F. Kennedy .

Ίσως όμως η περίοδος που μοιάζει περισσότερο με τη σημερινή να είναι οι αρχές του 20ού αιώνα: τότε, οι ΗΠΑ γνώρισαν τρομοκρατικές ενέργειες αναρχικών, όπως η βομβιστική επίθεση στη Wall Street το 1920 που σκότωσε 38 ανθρώπους, η δολοφονία του Προέδρου William McKinley το 1901, καθώς και κύματα βομβιστικών επιθέσεων κατά βιομηχάνων. Παράλληλα, η χώρα αντιμετώπισε αναβίωση της Κου Κλουξ Κλαν και μαζικές κρατικές επιχειρήσεις καταστολής όπως οι Επιχειρήσεις Palmer και ο Πρώτος Κόκκινoς Τρόμος.

Το κρίσιμο συμπέρασμα είναι ότι όλες αυτές οι περίοδοι χαρακτηρίζονταν από υψηλότερα επίπεδα βίας και πόλωσης από ό,τι η σημερινή εποχή – χωρίς όμως να οδηγήσουν σε εμφύλιο πόλεμο. Η ιστορία δείχνει ότι η αμερικανική δημοκρατία έχει αντέξει πολύ πιο ακραίες κρίσεις χωρίς να διαρραγεί.

Ο φόβος του αμερικανικού εμφυλίου 

Ακόμη κι αν η επιστημονική βιβλιογραφία απορρίπτει την ιδέα ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες βρίσκονται στο χείλος εμφυλίου, οι φόβοι μπορεί να αποκτήσουν δική τους δυναμική. Η έντονη κάλυψη από τα μέσα ενημέρωσης και η συζήτηση στα κοινωνικά δίκτυα μπορούν να δημιουργήσουν την αίσθηση ότι η χώρα βρίσκεται σε πορεία σύγκρουσης. Ωστόσο, τα στοιχεία δείχνουν ότι αυτή η εντύπωση δεν αντικατοπτρίζει την πλειοψηφία της κοινής γνώμης.

Εθνική έρευνα του 2023 κατέγραψε ότι μόλις το 5,7% των Αμερικανών συμφωνεί έντονα ή πολύ έντονα με τη δήλωση ότι «θα υπάρξει εμφύλιος πόλεμος τα επόμενα λίγα χρόνια». Ακόμη λιγότεροι –μόνο το 3,8%– πιστεύουν ότι «ένας εμφύλιος πόλεμος είναι αναγκαίος για να μπει τάξη». Με απλά λόγια, η μεγάλη πλειονότητα των πολιτών ούτε περιμένει ούτε επιθυμεί μια τέτοια εξέλιξη. Η ίδια έρευνα επαναλήφθηκε το 2024, επιβεβαιώνοντας τα ευρήματα.

Αυτό το χάσμα μεταξύ διαδικτυακής ρητορικής και πραγματικών στάσεων δείχνει ότι η «κρίση» που συζητείται στα media είναι σε μεγάλο βαθμό επικοινωνιακό φαινόμενο – όχι μια υπαρξιακή απειλή που αντανακλάται στην κοινωνία.

Στην πραγματικότητα, η «μάχη» διεξάγεται σε μεγάλο βαθμό στις αίθουσες δικαστηρίων. Το Ανώτατο Δικαστήριο καλείται να αποφασίσει για την ερμηνεία της εκτελεστικής εξουσίας, την απομάκρυνση αξιωματούχων ανεξάρτητων αρχών, τα όρια των εκτελεστικών διαταγμάτων και την κανονιστική εξουσία των υπηρεσιών.

Κάθε απόφαση ανακατανέμει ισχύ ανάμεσα σε Πρόεδρο και Κογκρέσο, καθορίζοντας την ισορροπία της δημοκρατίας χωρίς να πέσει ούτε ένας πυροβολισμός.

Όχι, οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν βρίσκονται στα πρόθυρα εμφυλίου πολέμου

Το πραγματικό ρίσκο σήμερα δεν είναι ένας νέος εμφύλιος πόλεμος, αλλά η αύξηση μεμονωμένων πράξεων βίας που ενισχύονται από τα social media και διαβρώνουν την κοινωνική συνοχή. Παρά την έντονη πόλωση, η αμερικανική κοινωνία δεν βρίσκεται στα πρόθυρα εμφυλίου.

Η πρόκληση είναι θεσμική: κάθε κρίση ενισχύει τις εξουσίες της εκτελεστικής εξουσίας, δημιουργώντας τον κίνδυνο ενός μοντέλου «προεδρικής κυβέρνησης» με αδύναμα αντίβαρα. Ο διάλογος, η θεσμική αντιπαράθεση και η ειρηνική διαφωνία εξακολουθούν ως ένα βαθμό να αποτελούν τον πυρήνα του «αμερικανικού πειράματος».

*Ο Θόδωρος Τσίκας είναι Πολιτικός Επιστήμονας-Διεθνολόγος, Αντιπρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης για την Ομοσπονδία της Ευρώπης-ΕΕνΟΕ ------- **Η Μαρωβήτα Νικολαΐδου είναι Επικοινωνιολόγος-Πολιτική Επιστήμονας, υπεύθυνη Επικοινωνίας της Ελληνικής Ένωσης για την Ομοσπονδία της Ευρώπης-ΕΕνΟΕ

Η  Γαλλία αναζητά συναινέσεις

ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ "One Voice", 11/9/2025

1voice.gr/i-gallia-anazita-synaineseis/

ΤΟΥ ΘΟΔΩΡΟΥ ΤΣΙΚΑ*

Το μεγάλο χρέος και το σοβαρό έλλειμμα της γαλλικής οικονομίας έφτασαν σε σημείο μη επιστροφής. Οι αγορές δείχνουν την ανησυχία τους, ανεβάζοντας το κόστος δανεισμού της χώρας πάνω από αυτό της Ελλάδας και της Ιταλίας. Όλοι σχεδόν συμφωνούν ότι πρέπει να ληφθούν κάποια μέτρα. Διαφωνούν όμως για το μείγμα.

Στην κατακερματισμένη γαλλική Εθνοσυνέλευση (Βουλή) δεν αρκούν μόνο οι δυνάμεις του κεντρώου συνασπισμού γύρω από τον πρόεδρο Μακρόν, και αυτών της συντηρητικής Δεξιάς με την παράδοση του Ντε Γκωλ και του Σαρκοζύ, για να στηριχθεί η νέα κυβέρνηση και ένας προϋπολογισμός διεξόδου από την κρίση.

Ο ένας βραχίονας της εκτελεστικής εξουσίας, με πολλές εξουσίες, ο Πρόεδρος, παραμένει. Αυτός  διόρισε τον νέο πρωθυπουργό. Ο νέος πρωθυπουργός και η νέα κυβέρνηση δεν είναι υποχρεωμένοι στο γαλλικό πολιτικό σύστημα να ζητήσουν ψήφο εμπιστοσύνης από την Βουλή. Πρέπει όμως να μην ανατραπούν από πρόταση μομφής της αντιπολίτευσης και φυσικά να περνάνε κάποια νομοσχέδια και βεβαίως τον Προϋπολογισμό.

Άρα ο νέος πρωθυπουργός, θα πρέπει να αναζητήσει την ανοχή -αν όχι την στήριξη- και των σοσιαλιστών. Αυτό βέβαια θα σημαίνει και πλήρη ρήξη των τελευταίων με τη λαϊκιστική Αριστερά του Μελανσόν. Η “κυβερνητική υπευθυνότητα” δεν μπορεί να συνδυαστεί με συνεχείς διαμαρτυρίες, είτε από ορισμένες δυνάμεις της Αριστεράς, είτε από την ακροδεξιά της Λεπέν.

Προσφάτως ο ηγέτης των σοσιαλιστών δήλωσε: “Είμαστε έτοιμοι να κυβερνήσουμε”. Και για να δείξουν την ετοιμότητα τους, οι σοσιαλιστές πρότειναν ένα δικό τους πακέτο μεταρρυθμίσεων και περικοπών, ως λύση του οικονομικού προβλήματος. Βέβαια αυτό είναι το μισό (περίπου 22 δισ.) σε σχέση με αυτό που πρότεινε ο παραιτηθείς πρωθυπουργός Μπαϊρού (περίπου 44 δισ.). Δείχνει όμως την διάθεση των σοσιαλιστών να εμπλακούν σοβαρά σε διαπραγματεύσεις.

O Σεμπαστιάν Λεκορνύ, που επελέγη για την πρωθυπουργία, υπήρξε βασικός υπουργός, έχει επιβιώσει όλων των ανασχηματισμών και βρίσκεται πολύ κοντά στον Μακρόν. Στόχος του Προέδρου είναι αυτή η κυβέρνηση (ή και κάποια άλλη) να προχωρήσει, χωρίς να χρειαστεί να πάει σε βουλευτικές εκλογές μέχρι το 2027 που είναι προγραμματισμένες οι προεδρικές, ώστε αυτές να γίνουν ταυτόχρονα.

*Ο Θόδωρος Τσίκας είναι Πολιτικός Επιστήμονας -Διεθνολόγος, Αντιπρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης για την Ομοσπονδία της Ευρώπης (ΕΕνΟΕ)

Ο Πούτιν προκαλεί, η Ευρώπη πρέπει να ανασυνταχθεί

ANATROPI News 

www.anatropinews.gr/2025/09/11/%ce%bf-%cf%80%ce%bf%cf%8d%cf%84%ce%b9%ce%bd-%cf%80%cf%81%ce%bf%ce%ba%ce%b1%ce%bb%ce%b5%ce%af-%ce%b7-%ce%b5%cf%85%cf%81%cf%8e%cf%80%ce%b7-%cf%80%cf%81%ce%ad%cf%80%ce%b5%ce%b9-%ce%bd%ce%b1-%ce%b1%ce%bd/

Τα ρωσικά χτυπήματα με μη επανδρωμένα αεροσκάφη (κατασκευής του Ιράν) στην Πολωνία, δείχνουν ότι ο Πούτιν θέλει να δοκιμάσει τα όρια των ευρωπαϊκών χωρών και να αξιοποιήσει την απόσταση μεταξύ του Τραμπ και της Ευρώπης.

Η αμφιθυμία που έχει δείξει ο Αμερικανός πρόεδρος ως προς την υλοποίηση των δεσμεύσεων των ΗΠΑ προς τους συμμάχους του ΝΑΤΟ, η διακηρυγμένη θέση του για μείωση των αμερικανικών στρατευμάτων στην Ευρώπη, η επιδίωξη του για αμερικανο-ρωσική οικονομική, εμπορική και ενεργειακή συμφωνία, ακόμα και σε βάρος της Ουκρανίας, έχουν ενθαρρύνει το αυταρχικό καθεστώς Πούτιν στα επεκτατικά σχέδια του.

Ο στόχος της “Μεγάλης Ρωσίας”, η ανασύσταση της ρωσικής αυτοκρατορίας, η διαμόρφωση μιας ευρείας ζώνης επιρροής της Μόσχας με κράτη-δορυφόρους γύρω της, αποτελεί συνεκτική ουσία για την ρωσική ηγετική ομάδα. Επενδύει σε αυτόν μακροπρόθεσμα και επιβιώνει από αυτόν. Δεν εξαντλείται μόνο στην Ουκρανία και η υλοποίηση του θα συνεχιστεί και μετά την όποια “διευθέτηση” της ουκρανικής κρίσης, όποτε κι αν αυτή επιτευχθεί. 

Το καλύτερη αντιμετώπιση είναι η συνέχιση της στρατιωτικής και οικονομικής στήριξης της Ουκρανίας, και η επιβολή νέων κυρώσεων, όπως η επιβολή δασμών στα ρωσικά προϊόντα και κυρώσεων στις χώρες που συνεχίζουν να αγοράζουν  πετρέλαιο και φυσικό αέριο από τη Ρωσία, χρηματοδοτώντας έτσι την ρωσική πολεμική μηχανή. Μόνο έτσι θα υποχρεωθεί κάποια στιγμή ο Πούτιν να έρθει σε σοβαρή διαπραγμάτευση και θα δοθεί στην Ουκρανία δυνατότητα να διαπραγματευθεί με αξιοπρέπεια και να μην οδηγηθεί σε παράδοση και υποταγή.

Η συμμετοχή των ΗΠΑ στα παραπάνω μέτρα θα ήταν σημαντική. Ήδη αυτά προβλέπονται σε σχέδιο νόμου που έχει ετοιμαστεί από Αμερικανούς βουλευτές και γερουσιαστές. Αν όμως ο Τραμπ θελήσει να αγνοήσει την ανάγκη να στηριχτεί η ανεξαρτησία και η εδαφική ακεραιότητα μιας χώρας, τότε η Ευρώπη θα χρειαστεί να το κάνει μόνη της.

Σε αυτό το πεδίο η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει συμμάχους: τη Βρετανία, τον Καναδά, την Αυστραλία, τη Νέα Ζηλανδία, την Ιαπωνία, τη Νότια Κορέα. Αυτές οι χώρες βλέπουν τη συμμαχία των αυταρχικών ηγετών και των επεκτατικών καθεστώτων να διαμορφώνεται: Ρωσία, Κίνα, Ιράν, Βόρεια Κορέα. 

Η αλήθεια είναι ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει συνειδητοποιήσει την ανάγκη να αναδειχθεί σε μια γεωπολιτική δύναμη και έχει αρχίσει -έστω και αργοπορημένα- να κάνει βήματα προς την κατεύθυνση αυτή. Η προσπάθεια να δημιουργηθεί κοινό σύστημα αμυντικών προμηθειών και η συγκρότηση κοινής ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας είναι οι πρώτες πράξεις. Δεν επαρκούν όμως και κυρίως πρέπει να επιταχυνθούν.

Η κοινή ευρωπαϊκή Άμυνα δεν πρέπει να είναι απλώς το άθροισμα των επιμέρους αμυντικών συστημάτων των κρατών-μελών της Ε.Ε. Πρέπει να υπάρξει κοινός ευρωπαϊκός αμυντικός σχεδιασμός, συμφωνία στο πώς θα αξιοποιηθούν οι νέες στρατιωτικές δυνατότητες, ποιοι είναι οι στόχοι και ποιες οι απειλές και βεβαίως κάτι σαν ευρωπαϊκό Γενικό Επιτελείο. Με λίγα λόγια, ενιαία πολιτική-στρατιωτική διοίκηση των ευρωπαϊκών δυνάμεων.

Η βασική προϋπόθεση για να γίνει η Ευρωπαϊκή Ένωση ισχυρή διεθνής δύναμη, είναι να αποκτήσει πραγματικά Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφάλειας και Άμυνας. Αυτή όμως δεν θα μπορέσει να πραγματοποιηθεί όσο συνεχίζεται το σημερινό σύστημα λήψης αποφάσεων που απαιτεί ομοφωνία. Δεν μπορεί μόνο μία χώρα, όπως κάνει συστηματικά η Ουγγαρία του Όρμπαν, να έχει τη δυνατότητα να μπλοκάρει τις πρωτοβουλίες των άλλων κρατών-μελών. Ένα πιο ευέλικτο σύστημα αποφάσεων που θα μπορούν να λαμβάνονται κατά πλειοψηφία, είναι αναγκαίο.

*Ο Θόδωρος Τσίκας είναι Πολιτικός Επιστήμονας – Διεθνολόγος, Αντιπρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης για την Ομοσπονδία της Ευρώπης (ΕΕνΟΕ)

"ΕΘΝΟΣ"- ethnos.gr , 9/9/2025

www.ethnos.gr/opinions/article/380223/tokalodiodenproxoraxorisoriothethshhsynennohsh

Το καλώδιο δεν προχωρά χωρίς οριοθέτηση ή συνεννόηση

Εφημερίδα "ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ", 23/8/2025

Οι Ευρωπαίοι αφήνουν ισχυρό αποτύπωμα

ΑΡΘΡΟ ΤΟΥ ΘΟΔΩΡΟΥ ΤΣΙΚΑ*

Ακόμα και αυτή την στιγμή, υπάρχουν πλευρές των συζητήσεων για την Ουκρανία που δεν γνωρίζουμε. Αλλά και αν τις γνωρίζαμε, δεν είναι βέβαιο πώς θα εξελιχθούν. Πολλά ζητήματα έχουν μείνει ασαφή, όπως η ακριβής μορφή των εγγυήσεων ασφαλείας για την Ουκρανία και φυσικά οι διάφορες εκδοχές των εδαφικών “διευθετήσεων”.

Έχουμε μπει σε μια διαδικασία διερεύνησης κατά πόσο μπορεί να γίνει πρώτα μια διμερής συνάντηση Ρωσίας- Ουκρανίας και μετά μια τριμερής Ρωσίας-Ουκρανίας-ΗΠΑ. Επιδίωξη είναι να γίνουν αυτές οι συναντήσεις σε επίπεδο ηγετών. Ωστόσο, ακόμη από τη ρωσική πλευρά δεν έχουμε ρητή συγκατάθεση. Έχουμε απλώς μια διατύπωση ότι θα συζητηθεί η αναβάθμιση του επιπέδου της συνάντησης μεταξύ ρωσικής και ουκρανικής αντιπροσωπείας. Δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι ο Πούτιν θα θέλει να συναντήσει τον Ζελένσκι (μάλλον το αντίθετο).

Είμαστε μακριά από μια ειρηνευτική συμφωνία, καθώς οι θέσεις των δύο πλευρών εξακολουθούν να απέχουν πάρα πολύ μεταξύ τους. Και δεν αποκλείεται σε δύο με τρεις εβδομάδες να βρεθούμε και πάλι σε αδιέξοδο. Άλλωστε ο Πούτιν δεν βιάζεται για συμφωνία, διότι θεωρεί πως έχει περιθώρια στο στρατιωτικό πεδίο και άρα θέλει να κερδίσει χρόνο.

 Στην Αλάσκα ο Τραμπ απέφυγε να πάρει αποφάσεις μόνος του με τον Πούτιν, αγνοώντας την Ουκρανία. Και αυτό επιτεύχθηκε με την παρέμβαση των Ευρωπαίων. Αλλά και το γεγονός ότι ο Τραμπ κάλεσε τους Ευρωπαίους για συναπόφαση, είναι σημαντικό. Μπορεί να μην τους θεωρεί ισοϋψείς, αλλά δείχνει ότι τους έχει ανάγκη: Πρώτον, διότι εκείνοι κατά βάση θα υλοποιήσουν τις εγγυήσεις ασφαλείας προς την Ουκρανία και, δεύτερον, γιατί θα αναλάβουν ένα σημαντικό οικονομικό βάρος της ανασυγκρότησης της χώρας μετά τον πόλεμο. 

Η παρουσία των Ευρωπαίων στον Λευκό Οίκο έδωσε στον Ζελένσκι και στην Ουκρανία μια μεγάλη στήριξη. Έδειξε πως η Ουκρανία δεν είναι μόνη της. Οι Ευρωπαίοι ουσιαστικά λειτούργησαν σαν “μαξιλαράκι’’ έναντι μιας πιθανής πίεσης του Τραμπ προς τον Ζελένσκι να υποχωρήσει. Και αυτό -σε ένα βαθμό- λειτούργησε.

Η παρέμβαση των Ευρωπαίων ήταν πάρα πολύ συντονισμένη και καλοκουρδισμένη. Έχει μετριάσει την πίεση του Τραμπ προς τον Ζελένσκι και τον απέτρεψε να κάνει κινήσεις σε βάρος της Ουκρανίας. Η Ευρώπη διεκδίκησε τη θέση της σε ένα θέμα, όπως το ουκρανικό, που είναι πρωτίστως θέμα της ευρωπαϊκής ασφάλειας και έθεσε συγκεκριμένες προϋποθέσεις. 

Από τις συνομιλίες στην Ουάσινγκτον οι Ευρωπαίοι είναι κερδισμένοι. Επανέρχονται ως αποφασιστικός παράγοντας για την επίλυση της κρίσης στη Ουκρανία, ενώ και ο Ζελένσκι είναι σε καλύτερη θέση, σχετικά με εκείνη στην οποία βρισκόταν μετά την συνάντηση της Αλάσκα. Εμφανίστηκε να έχει καλές σχέσεις με τον Τραμπ, έχοντας την υποστήριξη της Ευρώπης. Έχει πλέον άλλον “αέρα”, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν έχει δυσκολίες μπροστά του.

* Πολιτικού Επιστήμονα - διεθνολόγου, αντιπροέδρου της Ελληνικής Ένωσης για την Ομοσπονδία της Ευρώπης (ΕΕνΟΕ)

"Ο Πούτιν κερδίζει χρόνο και ο Τραμπ ... συζητάει"

"ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ"

www.metarithmisi.gr/content/o-poutin-kerdizei-khrono-kai-o-tramp-suzetaei

Με την συνάντηση στην Αλάσκα, ο Πούτιν μπορεί πλέον να συνεχίσει την επίθεση κατά της Ουκρανίας, μέσω της οποίας θεωρεί ότι μπορεί να έχει επιπλέον εδαφικά κέρδη τουλάχιστον μέχρι την έλευση του χειμώνα. Επίσης για μια ακόμα φορά ξεφεύγει από τις επιπλέον κυρώσεις, με τις οποίες τον απειλούσε ο Τραμπ. Πολύ περισσότερο που αυτές οι κυρώσεις αφορούσαν μεταξύ άλλων την Κίνα και την Ινδία που αγοράζουν πετρέλαιο από την Ρωσία, και οι οποίες θα πίεζαν πολύ τον Πούτιν να κάνει υποχωρήσεις για να μην επιβαρυνθούν οι ίδιες.

Ο Τραμπ φαίνεται ότι ήλπιζε πως ο Πούτιν θα δεχόταν κάτι “μικρό”, ώστε να μπορεί να ανακοινώσει κάποια χειροπιαστή εκεχειρία. Αυτό θα μπορούσε να είναι μια -έστω μερική- αεροπορική εκεχειρία, να μην γίνονται δηλαδή χτυπήματα σε ενεργειακές εγκαταστάσεις και σε κατοικημένες περιοχές. Ο,τιδήποτε και να ήταν αυτό που ανέμενε, φαίνεται ότι ο Πούτιν ζήταγε δυσανάλογα ανταλλάγματα τα οποία δεν μπορούσε να παράσχει μόνος του ο Τραμπ, χωρίς την έγκριση της ουκρανικής ηγεσίας και την αποδοχή των βασικών Ευρωπαίων εταίρων του.

Κρίθηκε λοιπόν αναγκαίο να μεταβεί ο ίδιος ο Ζελένσκι στην Ουάσιγκτον, ώστε να η συζήτηση να γίνει ενώπιος ενωπίω και όχι μόνο μέσω τηλεδιάσκεψης. Από την άλλη, η Ουκρανία μπορεί να αισθάνεται ανακουφισμένη, καθώς δεν ελήφθησαν αποφάσεις ερήμην της, που δεν θα ήταν εύκολο να ανατραπούν. Σε αυτό συνέβαλε αποφασιστικά η παρέμβαση Ευρωπαίων ηγετών, κυρίως της Γαλλίας, της Γερμανίας και της Βρετανίας.

Υπό αυτή την έννοια η Ευρώπη έπαιξε σημαντικό ρόλο, παρά τα όσα λέγονται για αδυναμία παρέμβασης. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι δεν έχει πολλά βήματα να κάνει ακόμα, προς την κατεύθυνση της εμβάθυνσης και επιτάχυνσης της πολιτικής ενοποίησης και της αμυντικής συγκρότησης της.

Είναι προφανές ότι θα μπούμε σε νέα φάση διαβουλεύσεων, οι οποίες θα είναι σύνθετες και περίπλοκες. Σε αυτές δύο θα είναι τα κύρια θέματα:

Πρώτον, οι συζητήσεις για το εδαφικό ζήτημα που όμως -πάση θυσία- δεν πρέπει να φτάσουν στο σημείο διπλωματικής, νομικής, διεθνούς “αναγνώρισης” των κατεχόμενων από τη Ρωσία περιοχών. Κάτι τέτοιο θα οδηγούσε σε πλήρη ανατροπή όλων των διεθνών κανόνων και ρυθμίσεων περί σεβασμού στην εδαφική ακεραιότητα των κρατών και μη αποδοχής της δια της βίας μονομερούς αλλαγής των συνόρων τους. Και φυσικά θα άνοιγε τον δρόμο για ανάλογες ενέργειες από αυταρχικούς ηγέτες και επεκτατικά καθεστώτα.

Δεύτερον, οι μελλοντικές εγγυήσεις ασφαλείας για την Ουκρανία και τήρησης των συμφωνηθέντων. Από την στιγμή που ο Τραμπ αποκλείει την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ (άρα θα βάλει “βέτο” σε οποιαδήποτε σχετική πρόταση), η Ουκρανία ζητάει ενισχυμένες εγγυήσεις, ότι δεν θα δεχθεί στο μέλλον νέα επίθεση από τη Ρωσία. Τα ευρωπαϊκά κράτη, μέλη της “συμμαχίας των προθύμων”, είναι διατεθειμένα να στείλουν στρατεύματα και παρατηρητές που να εγγυώνται την όποια συμφωνία (κατάπαυση πυρός, εκεχειρία, ειρηνευτική κ.α.)

Ζητούν όμως στις εγγυήσεις αυτές να συμμετάσχουν οι ΗΠΑ, καθώς θεωρούν ότι μόνο τότε θα είναι σίγουρο πως θα τις σεβαστεί ο Πούτιν και δεν θα επιχειρήσει εναντίον τους. Συζητείται, όχι η παρουσία Αμερικανών στρατιωτών στο ουκρανικό έδαφος, αλλά η αμερικανική αεροπορική και πυραυλική κάλυψη των ευρωπαϊκών δυνάμεων που θα βρίσκονται εκεί. Είναι κάτι που -έστω γενικόλογα-  άφησε να εννοηθεί ότι το συζητά για πρώτη φορά ο Τραμπ, πριν την συνάντηση του με τον Πούτιν.

Εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ , 12/8/2025 

Εμπλοκή με τις ΑΟΖ στην Ανατολική Μεσόγειο

ΤΟΥ ΘΟΔΩΡΟΥ ΤΣΙΚΑ

Η διπλωματική ένταση που παρουσιάζεται το τελευταίο διάστημα με τις χρήσεις θαλασσίων ζωνών μεταξύ Ελλάδας-Τουρκίας, Ελλάδας-Λιβύης, Ελλάδας-Αιγύπτου, Αιγύπτου-Λιβύης, Τουρκίας-Κύπρου κ.α., αναδεικνύει ένα ήδη υπάρχον ζήτημα, το οποίο δημιουργεί σοβαρή εμπλοκή.

Από την στιγμή που δεν έχει γίνει οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών, καθίστανται προβληματικές άλλες πράξεις, σχετικές με έρευνες, εκμετάλλευση, ενεργειακές συνδέσεις (καλώδια, αγωγοί) κλπ. Και αυτό, διότι ιδιαιτέρως στην Ανατολική Μεσόγειο υπάρχουν αλληλεπικαλυπτόμενες διεκδικήσεις από διάφορες χώρες, για δικαιώματα οικονομικής εκμετάλλευσης στα διεθνή ύδατα.

Οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και δημιουργία Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης-ΑΟΖ στα διεθνή ύδατα δεν μπορούν να γίνουν μονομερώς. Δεν μπορεί μία χώρα να τα υλοποιήσει μόνη της. Απαιτείται πάντα συμφωνία με το κράτος το οποίο έχει απέναντι ή διπλανές ακτές. Αν δεν υπάρξει συμφωνία, μοναδική εναλλακτική λύση είναι δικαστική προσφυγή, π.χ. στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.

Η Ελλάδα έχει ΑΟΖ μόνο σε δύο περιοχές, μετά από συμφωνίες που έκανε: με την Ιταλία στο Ιόνιο, και μόνο μερικώς με την Αίγυπτο (δηλαδή σε περιορισμένο τμήμα των υδάτων μεταξύ τους, που δεν καλύπτει την περιοχή ανατολικά-νοτιοανατολικά της Ρόδου). Εκκρεμούν οριοθετήσεις με Τουρκία, Αίγυπτο (για την υπόλοιπη περιοχή), Λιβύη και Αλβανία.

Μέχρι να πραγματοποιηθούν, τα διεθνή ύδατα -μεταξύ Ελλάδας και των χωρών αυτών- συνεχίζουν να έχουν το σημερινό καθεστώς. Κανένα κράτος δεν μπορεί να προχωρήσει σε οικονομική εκμετάλλευση. Δυστυχώς, μέσα στην αγωνία τους να προκαταλάβουν μελλοντικές διαπραγματεύσεις, πολλές χώρες σπεύδουν να καταθέσουν δηλώσεις και χάρτες με υπερβολικές και μαξιμαλιστικές διεκδικήσεις.

Αυτό έγινε με τη θεωρία της “Γαλάζιας Πατρίδας” της Τουρκίας, πάνω στην οποία βασίστηκε το καταχρηστικό τουρκο-λιβυκό μνημόνιο. Επίσης, τα όρια των θαλάσσιων οικοπέδων που προκήρυξε για έρευνες η Ελλάδα νότια- νοτιοδυτικά της Κρήτης, ορίστηκαν μονομερώς, αφού δεν υπάρχει συμφωνία με τη Λιβύη. Αυτό ήταν η αφορμή για τις ρηματικές διακοινώσεις της Λιβύης στον ΟΗΕ.

Εξάλλου, τα όρια θαλασσίων πάρκων στο Αιγαίο που ανακοίνωσε η Ελλάδα, είναι μέσα στα χωρικά ύδατα της, όπως έχει απόλυτο δικαίωμα. Όμως, στον ελληνικό Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό-ΘΧΣ που προηγήθηκε, περικλείεται μεγάλη έκταση διεθνών υδάτων. Αυτό προκάλεσε αντιδράσεις  -όχι μόνο από την Τουρκία, αλλά και από την Αίγυπτο προσφάτως. Η Αίγυπτος δεν αμφισβητεί μόνον τα εικαζόμενα “δυνητικά όρια” του ελληνικού ΘΧΣ ανατολικά της Κρήτης, αλλά και σημεία “συνάντησης” τους με τις θαλάσσιες ζώνες της Λιβύης.

Η Τουρκία απάντησε με δικά της θαλάσσια πάρκα, που περιλαμβάνουν και διεθνή ύδατα. Γι' αυτό διαμαρτυρήθηκε με τη σειρά της η Ελλάδα. Από την άλλη, μεταξύ Τουρκίας και Κύπρου δεν έχει συμφωνηθεί ΑΟΖ, καθώς οι δύο χώρες δεν έχουν διπλωματικές σχέσεις λόγω του άλυτου Κυπριακού. Επίσης, η Τουρκία θεωρεί ότι σε κάποιες περιοχές κυπριακού ενδιαφέροντος στην οριοθέτηση Κύπρου-Αιγύπτου, παραβιάζονται δικαιώματα της.

Εφόσον δεν υπάρχουν διακρατικές συμφωνίες ή διεθνείς δικαστικές αποφάσεις, τίποτα δεν έχει έννομο και έγκυρο αποτέλεσμα. Η καλύτερη λύση θα ήταν να συγκληθεί περιφερειακή Διάσκεψη, στην οποία να συμμετάσχουν όλες οι χώρες της Ανατολικής Μεσογείου. Εκεί θα μπορούσαν να βρεθούν -ισορροπημένες, ρεαλιστικές και αποδεκτές απ’ όλους- λύσεις για ζητήματα θαλασσίων ζωνών, ενέργειας και ασφάλειας. 

______________________________________

Ο Θόδωρος Τσίκας είναι πολιτικός επιστήμονας - διεθνολόγος, αντιπρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης για την Ομοσπονδία της Ευρώπης (ΕΕνΟΕ)

Οι πόλεμοι χωρίς σαφή πολιτικό στόχο δεν μπορούν να κερδηθούν 

HUFFINGTON POST , 11/8/2025

www.huffingtonpost.gr/blogs/oi-polemoi-choris-safi-politiko-stocho-den-boroun-na-kerdithoun/

Των Θόδωρου Τσίκα* και Μαρωβήτας Νικολαΐδου**

Η κρίση στη Γάζα, σχεδόν δύο χρόνια μετά την τρομοκρατική επίθεση της Χαμάς στο νότιο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου 2023, αποδεικνύει καθημερινά ότι το Ισραήλ βρίσκεται σε έναν πόλεμο χωρίς σαφή πολιτικό στόχο. Παρά την εξόντωση μεγάλου μέρους της στρατιωτικής υποδομής της ισλαμο-φασιστικής Χαμάς, η ισραηλινή ηγεσία αδυνατεί να παρουσιάσει ένα ρεαλιστικό όραμα για την «επόμενη μέρα». Το αποτέλεσμα είναι μια παρατεταμένη ανθρωπιστική καταστροφή, μία πολιτική και ηθική φθορά για το ίδιο το Ισραήλ, και η αποσταθεροποίηση ολόκληρης της περιοχής.

Στην παρούσα φάση, η ευθύνη για τη συνέχιση του πολέμου αρχίζει να μετατοπίζεται από τη Χαμάς στο Ισραήλ. Η απουσία πολιτικού σχεδίου λειτουργεί ως στρατηγικό κενό που καλούνται πλέον να καλύψουν εξωτερικοί δρώντες. Η πρόσφατη κοινή πρωτοβουλία Γαλλίας και Σαουδικής Αραβίας στον ΟΗΕ υπέρ της δημιουργίας παλαιστινιακού κράτους εντός των συνόρων του 1967 εντάσσεται σε αυτή τη λογική. Καναδάς, Γαλλία και Μ. Βρετανία έχουν ήδη προαναγγείλει αναγνώριση κράτους της Παλαιστίνης, αν δεν υπάρξει σύντομα πολιτική διέξοδος.

Το στρατηγικό πρόβλημα, ωστόσο, είναι βαθύτερο. Το Ισραήλ έχει εγκλωβιστεί σε ένα δόγμα στρατιωτικής απάντησης, το οποίο αποδείχθηκε ανεπαρκές μετά την κατάρρευση των αυταπατών για «διαχείριση της σύγκρουσης». Το πλήγμα της 7ης Οκτωβρίου δεν ήταν μόνο μια φρικτή πράξη βίας, ήταν και μια γεωπολιτική αφύπνιση. Κατέρριψε την αντίληψη ότι οι αραβικές κυβερνήσεις μπορούν να ομαλοποιούν τις σχέσεις τους με το Ισραήλ αγνοώντας τα παλαιστινιακά αιτήματα.

Η πολιτική για τις «Συμφωνίες του Αβραάμ», που περιλαμβάνουν αμοιβαία διπλωματική αναγνώριση και προσέγγιση μεταξύ μετριοπαθών αραβικών χωρών και του Ισραήλ, ήταν και είναι σωστή. Περιείχε όμως μια ψευδαίσθηση -ότι το Παλαιστινιακό είχε πάψει να είναι κομβικό ζήτημα- που αποδείχθηκε αυτοκαταστροφική.

Οι ηγεσίες πολλών αραβικών κρατών είναι εχθρικές απέναντι στη Χαμάς, ορισμένες μάλιστα είναι επιφυλακτικές και έναντι της μετριοπαθέστερης Παλαιστινιακής Εθνικής Αρχής του προέδρου Μαχμούντ Αμπάς, μοναδικού νόμιμου εκπροσώπου του παλαιστινιακού λαού. Όμως οι κοινωνίες τους -ακόμα και σε καθεστώτα χωρίς ελευθερία έκφρασης- εκφράζουν σταθερή υποστήριξη στους Παλαιστινίους. Αυτή η δυναμική δεν μπορεί να αγνοηθεί.

Η πολιτική επιλογή του Ισραήλ σήμερα είναι ιστορικής σημασίας. Αν συνεχίσει στην ίδια κατεύθυνση, κινδυνεύει με:

• αποσταθεροποίηση των σχέσεών του με την Αίγυπτο και την Ιορδανία,
• περαιτέρω εσωτερική ρήξη και ιδεολογική πόλωση,
• μείωση της διεθνούς στήριξης, ακόμα και από τις ΗΠΑ,
• άνοδο του αντισημιτισμού, του αντι-εβραϊσμού και της εβραιοφοβίας, που αποτελούν απαράδεκτη, την χειρότερη και πιο ύπουλη μορφή ρατσισμού, ως αντίδραση στην ανθρωπιστική τραγωδία στη Γάζα.

Αντιθέτως, η εναλλακτική πορεία περνά μέσα από την επαναφορά της πολιτικής διαδικασίας. Μια σταδιακή, διεθνώς εποπτευόμενη «λύση δύο κρατών» μπορεί να προσφέρει τόσο στους Ισραηλινούς όσο και στους Παλαιστινίους ένα αφήγημα «έντιμης ειρήνης». Η Αραβική Ειρηνευτική Πρωτοβουλία του 2002 παραμένει αξιόπιστο πλαίσιο. Προτείνει ένα κοινό περιφερειακό «ναι»: δύο κράτη, με αμοιβαία αναγνώριση και συνολικό σχέδιο περιφερειακής ασφάλειας Η τελευταία ιδέα θα μπορούσε να λάβει και μορφή συγκρότησης περιφερειακού οργανισμού ασφάλειας, στον οποίο να συμμετέχουν αραβικά κράτη και το Ισραήλ.

Μια ρεαλιστική πρόοδος απαιτεί πρακτικά βήματα:

• άμεση εκεχειρία και ανταλλαγή Ισραηλινών ομήρων με Παλαιστίνιους κρατούμενους
• προσωρινή τεχνοκρατική παλαιστινιακή διοίκηση στη Γάζα (που προϋποθέτει συνέχιση της αναγκαίας μεταρρύθμισης της Παλαιστινιακής Εθνικής Αρχής),
• πολυεθνική αραβική στρατιωτική-αστυνομική δύναμη για την τήρηση της τάξης,
• αφοπλισμό της Χαμάς,
• διεθνώς εποπτευόμενες εκλογές και ανάδειξη ενιαίας παλαιστινιακής ηγεσίας.

Η ασφάλεια του Ισραήλ δεν μπορεί να διασφαλιστεί μόνο με στρατιωτικά μέσα. Αντιθέτως, η στρατηγική επιβίωση του απαιτεί ένα περιφερειακό πλαίσιο ειρήνης που θα απομονώσει τη Χαμάς, θα ενσωματώσει τους Παλαιστινίους σε μια ρεαλιστική κρατική δομή και θα επαναφέρει τη Μέση Ανατολή σε τροχιά συνεργασίας.

Ούτε αφέλεια ούτε ιδεαλισμός: πρόκειται για στρατηγική αναγκαιότητα. Και η διεθνής κοινότητα οφείλει να την υπηρετήσει με ενότητα και αποφασιστικότητα.

Το Ιράν μετά τα πλήγματα και το νέο πυρηνικό δίλημμα

Τα κοινά ισραηλινά και αμερικανικά πλήγματα του Ιουνίου 2025 κατά ιρανικών πυρηνικών εγκαταστάσεων αποτελούν σημείο καμπής στην πυρηνική κρίση της Μέσης Ανατολής. Παρότι η επιχείρηση «Midnight Hammer» πέτυχε την εξουδετέρωση κρίσιμων στόχων, η επόμενη μέρα είναι γεμάτη αβεβαιότητες.

Οι πρώτες αναλύσεις διίστανται: ορισμένοι δυτικοί αξιωματούχοι, όπως ο πρώην διευθυντής της CIA, Ντέϊβιντ Πετρέους, κάνουν λόγο για σημαντική επιχειρησιακή ζημιά. Άλλοι εκτιμούν πως οι επιθέσεις απέτυχαν στρατηγικά, συσπειρώνοντας το ιρανικό θεοκρατικό καθεστώς και επιτείνοντας την αποφασιστικότητά του.

Πράγματι, στο εσωτερικό της Ισλαμικής Δημοκρατίας, η στρατιωτική επίθεση είχε -εν μέρει- αντίστροφα αποτελέσματα: ενίσχυσε το αίσθημα εθνικής ενότητας και επανέφερε τον κρατικό εθνικισμό στο επίκεντρο. Η δημόσια επανεμφάνιση του Ανώτατου Ηγέτη της Ισλαμικής Επανάστασης, αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, πλαισιώθηκε από έντονα πατριωτικά και θρησκευτικά σύμβολα, επιδιώκοντας να καταδείξει συνέχεια, σταθερότητα και εσωτερική συνοχή εν μέσω κρίσης.

Παρότι οι υποδομές υπέστησαν σοβαρό πλήγμα και κρίσιμο τεχνικό προσωπικό εξοντώθηκε, η απουσία επιθεωρήσεων από τη Διεθνή Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας (IAEA) δημιουργεί μια επικίνδυνη «ζώνη σιωπής». Το Ιράν ενδέχεται να χρησιμοποιήσει την αβεβαιότητα για να επανεκκινήσει μυστικά το Πρόγραμμα, επικαλούμενο υπαρξιακή απειλή.

Την ίδια στιγμή, οι περιφερειακοί δρώντες παρακολουθούν με ανησυχία. Η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα φοβούνται ότι ένα απομονωμένο, πληγωμένο Ιράν ενδέχεται να επιστρέψει στον ρόλο του «αντάρτη της περιοχής». Αντί για θρίαμβο της αποτροπής, τα πλήγματα ενδέχεται να ενθαρρύνουν μια νέα κούρσα εξοπλισμών.

Η Τουρκία, ανήσυχη από την εντεινόμενη ισραηλινή δράση στη Συρία, ενδέχεται να κλιμακώσει τη διπλωματική αντιπαράθεση της με το Ισραήλ. Η απειλή ενός κενού ισχύος στη Δαμασκό ή στο Ιράν, φέρνει την Άγκυρα σε τροχιά ενεργότερης εμπλοκής, ακόμη και αντιπαλότητας.

Η Τεχεράνη γνωρίζει ότι το αποτρεπτικό της οπλοστάσιο – η ακραία ισλαμιστική Χεζμπολάχ στον Λίβανο, οι φιλο-ιρανικές σιιτικές πολιτοφυλακές στο Ιράκ, η ιρανική επιρροή στη Συρία- έχει υποστεί σοβαρό πλήγμα. Το πυρηνικό πρόγραμμα φαντάζει πλέον ως το μοναδικό εργαλείο επιβίωσης της, έστω και υπό τον κίνδυνο νέων διεθνών κυρώσεων ή χτυπημάτων.

Η επιλογή είναι διττή: είτε το Ιράν θα επιστρέψει σε διαπραγματεύσεις υπό ένα νέο πλαίσιο, είτε θα επιδιώξει κλιμάκωση και εσωτερική συσπείρωση υπό το αφήγημα της απειλούμενης κυριαρχίας του. Οι ΗΠΑ και οι Ευρωπαίοι εταίροι τους έχουν περιορισμένο χρονικό περιθώριο να θέσουν διπλωματικά θεμέλια, που να δώσουν στην Τεχεράνη μια εναλλακτική αφήγηση μακριά από τον πυρηνικό τυχοδιωκτισμό.

Η αποτροπή χωρίς πολιτική στρατηγική οδηγεί σε αδιέξοδο. Οι πόλεμοι που δεν οδηγούν σε διαπραγματεύσεις ή πολιτική λύση δεν μπορούν να κερδηθούν. Είτε στη Γάζα είτε στην Τεχεράνη, το κενό στρατηγικού σχεδιασμού γεμίζει πάντα από κλιμάκωση και αμοιβαία καχυποψία.

Η ειρήνη απαιτεί πολιτική πρόθεση. Και για να έχει διάρκεια, πρέπει να έχει στόχο.

* Ο Θόδωρος Τσίκας είναι Πολιτικός Επιστήμονας – Διεθνολόγος, Αντιπρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης για την Ομοσπονδία της Ευρώπης (ΕΕνΟΕ)

** Η Μαρωβήτα Νικολαϊδου είναι Επικοινωνιολόγος – Πολιτική Επιστήμονας, υπεύθυνη Επικοινωνίας και μέλος του Δ.Σ. της Ελληνικής Ένωσης για την Ομοσπονδία της Ευρώπης (ΕΕνΟΕ)

"Η Εφημερίδα των Συντακτών", 31/7/205

www.efsyn.gr/stiles/epilektika/480676_ziteitai-orimotita-stis-sheseis-me-ti-libyi

Δεν τελείωσε το θέμα με το Ιράν

Εφημερίδα "One VOICE", 30/6/2025

1voice.gr/pyrinika-den-teleiose-to-thema-me-to-iran/

Του ΘΟΔΩΡΟΥ ΤΣΙΚΑ*

Τα πλεονεκτήματα της απόκτησης πυρηνικού όπλου είναι ξεκάθαρα εδώ και πολύ καιρό και όχι μόνο για το Ιράν. Γι’ αυτό ακριβώς υπάρχει η Συνθήκη για Μη Διάδοση Πυρηνικών Όπλων (NPT) του 1968.

Το σύστημα είχε τις αποτυχίες του (Βόρεια Κορέα, Ινδία, Πακιστάν και το ίδιο το Ισραήλ), αλλά δεδομένου ότι η τεχνολογία για την κατασκευή πυρηνικών όπλων είναι εδώ και χρόνια εντός των δυνατοτήτων των περισσότερων από τα 191 κράτη που έχουν υπογράψει τη Συνθήκη, και πως τρεις από τις τέσσερις εξαιρέσεις δεν την υπέγραψαν ποτέ, η λίστα παραμένει ευτυχώς μικρή.

Το βασικό εργαλείο της Συνθήκης για Μη Διάδοση Πυρηνικών Όπλων είναι ο Διεθνής Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας (IAEA). Αν και απαξιωμένος από πολλά «γεράκια» στην Ουάσινγκτον και το Ισραήλ, έχει μετατραπεί σε μοναδικό φορέα τεχνογνωσίας και παρείχε τα μέσα για την επιτήρηση του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν.

Φυσικά, το Ιράν μπορούσε –και το έκανε– να αποφύγει την πλήρη συμμόρφωση, και η απειλή της βίας ήταν πάντοτε παρούσα στο παρασκήνιο. Χρειάστηκε επίσης η δράση εθνικών Υπηρεσιών Πληροφοριών για να αποκαλυφθεί, το 2002, ότι το Ιράν διέθετε πρόγραμμα εμπλουτισμού ουρανίου, ώστε να το παρακολουθεί ο IAEA. Επίσης, το Ιράν έχει τη γνώση και τη δυνατότητα να αντικαταστήσει οτιδήποτε καταστρέφεται.

Η εναλλακτική πορεία που θα μπορούσε να ακολουθήσει ο Τραμπ είναι να επανεκκινήσει τις πυρηνικές διαπραγματεύσεις, με σαφή επίγνωση ότι οι Ιρανοί δεν πρόκειται απλώς να υποχωρήσουν άνευ όρων. Θα πρέπει να τους προσφερθεί κάτι.

Μεταξύ των ερωτημάτων είναι εάν πρέπει να αρθούν τουλάχιστον ορισμένες οικονομικές κυρώσεις και αν μπορεί να γίνει αποδεκτό ένα αυστηρά επιτηρούμενο πρόγραμμα εμπλουτισμού ουρανίου για πολιτική χρήση, περιορισμένο στο 3,5% (ποσοστό που αφορά καύσιμα για πυρηνικά εργοστάσια).

Είναι πιθανό η Ισλαμική Δημοκρατία να καταρρεύσει και να αντικατασταθεί από μία ηγεσία λιγότερο φανατική. Είναι ένα ενδεχόμενο για το οποίο λίγοι θα θρηνούσαν, αλλά η χάραξη στρατηγικής δεν μπορεί να βασίζεται στην τύχη. Η διπλωματία και οι διεθνείς επιθεωρήσεις παραμένουν οι καλύτεροι -και λιγότερο επικίνδυνοι- τρόποι για να αποτραπεί το ενδεχόμενο να αποκτήσει το Ιράν πυρηνικά όπλα

*Ο Θόδωρος Τσίκας είναι Πολιτικός Επιστήμονας - Διεθνολόγος, Αντιπρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης για την Ομοσπονδία της Ευρώπης (ΕΕνΟΕ)

Θόδωρος Τσίκας / Το αδιέξοδο με το Ιράν και η Συμφωνία του Ομπάμα 

ANATROPI NEWS 

www.anatropinews.gr/2025/06/18/%CE%B8%CF%8C%CE%B4%CF%89%CF%81%CE%BF%CF%82-%CF%84%CF%83%CE%AF%CE%BA%CE%B1%CF%82-%CF%84%CE%BF-%CE%B1%CE%B4%CE%B9%CE%AD%CE%BE%CE%BF%CE%B4%CE%BF-%CE%BC%CE%B5-%CF%84%CE%BF-%CE%B9%CF%81%CE%AC%CE%BD/

Του ΘΟΔΩΡΟΥ ΤΣΙΚΑ*

Το 2015 ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ, Μπάρακ Ομπάμα, έφτασε μετά από μακρές διαπραγματεύσεις  σε συμφωνία με το ιρανικό καθεστώς, όσον αφορά το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Η συμφωνία προέβλεπε άρση των διεθνών κυρώσεων επί του Ιράν, το οποίο αναλάμβανε την δέσμευση να κρατήσει σε χαμηλό ποσοστό τον εμπλουτισμό του ουρανίου που κατείχε (όχι πάνω από 5%).

Αυτό θα διασφάλιζε ότι το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα θα ήταν μόνο για παραγωγή ενέργειας, δηλαδή για ειρηνικούς σκοπούς, και δεν θα μπορούσε να φτάσει σε επίπεδα που θα οδηγούσαν σε κατασκευή πυρηνικού όπλου.  

Η Συμφωνία εγκαθιστούσε μηχανισμό επαλήθευσης, με διεθνείς επιθεωρητές της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας να έχουν πρόσβαση σε όλες τις πιθανές πυρηνικές εγκαταστάσεις της χώρας. Στην συμφωνία μετείχαν εκτός του Ιράν, τα πέντε μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ (ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα, Μ. Βρετανία, Γαλλία) συν Γερμανία και Ευρωπαϊκή Ένωση.

Η υλοποίηση της Συμφωνίας προχώρησε αρκετά ομαλά. Μέχρι που εξελέγη στις αμερικανικές εκλογές ο Ντόναλντ Τραμπ, στην πρώτη προεδρική θητεία του. Αυτός, όπως και οι ακροδεξιοί Ρεπουμπλικάνοι, θεωρούσε την συμφωνία “χαλαρή” για το Ιράν. Κάτω και από την επίδραση του Νετανιάχου που έτυχε και τότε να βρίσκεται στην πρωθυπουργία του Ισραήλ, ο Τραμπ απέσυρε τις ΗΠΑ από την Συμφωνία, επαναφέροντας τις κυρώσεις στο Ιράν.

Ποιο ήταν το αποτέλεσμα ; Το ιρανικό καθεστώς θεώρησε εαυτό αποδεσμευμένο από τη Συμφωνία, και επιτάχυνε τον εμπλουτισμό ουρανίου που έφτασε πρόσφατα στο 60-70% ! Σημειωτέον, με ποσοστό εμπλουτισμού στο 90% δημιουργείται ικανότητα παραγωγής πυρηνικού όπλου. Όπως μάλιστα διαπίστωσε πριν λίγες μέρες καταδικαστική για το Ιράν απόφαση της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας, το ιρανικό καθεστώς αποκρύπτει από τους διεθνείς επιθεωρητές ορισμένες πυρηνικές εγκαταστάσεις, παραβιάζοντας έτσι την διεθνή Συνθήκη Μη Διάδοσης Πυρηνικών Όπλων.

Τι πιστεύει η διεθνής κοινότητα

Πρέπει να είμαστε σαφείς. Ουδείς στη διεθνή κοινότητα, συμπεριλαμβανομένων των συμμάχων του Ιράν -Ρωσία και Κίνα, επιθυμεί να αποκτήσει το Ιράν πυρηνικά όπλα. Μια τέτοια δυνατότητα θα ωθούσε κι άλλες χώρες να μπουν στο πυρηνικό παιχνίδι – με πρώτη την ανταγωνίστρια του Ιράν, Σαουδική Αραβία. Θα οδηγούσε σε μείζονες κινδύνους και αστάθεια, καθώς θα αμφισβητούνταν συνολικά η Συνθήκη Μη Διάδοσης Πυρηνικών Όπλων. Οι ισχυρές δυνάμεις θα αποκτούσαν κι άλλους πυρηνικούς ανταγωνιστές. Κυρίως όμως δεν υπάρχει καμία εγγύηση πώς ένα θεοκρατικό αυταρχικό καθεστώς, όπως το ιρανικό, θα χρησιμοποιούσε αυτή τη δύναμη. 

Η διαφορετικές απόψεις αφορούν τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να αποτραπεί η εξέλιξη αυτή. Οι περισσότερες χώρες, μεταξύ αυτών η Ευρωπαϊκή Ένωση και (τουλάχιστον ως πρόσφατα)  οι ΗΠΑ,και διεθνείς οργανισμοί (όπως ο ΟΗΕ) επιθυμούν τον διπλωματικό τρόπο, δηλαδή τη σύναψη μιας Συμφωνίας, όπως αυτή που είχε γίνει επί Ομπάμα.

Με αυτή την αντίληψη διαφωνεί το Ισραήλ. Σχεδόν όλες οι κυβερνήσεις του επιθυμούν τον στρατιωτικό τρόπο. Θεωρούν ότι το Ιράν δεν πρέπει να έχει καθόλου πυρηνικό πρόγραμμα, ούτε καν ειρηνικό. Διότι πιστεύουν ότι πάντα το ιρανικό καθεστώς θα έχει την δυνατότητα να το μετεξελίξει σε πολεμικό. Και η κατάργηση του προγράμματος μπορεί να γίνει μόνο με την ολική καταστροφή του.

Επιθετικές ενέργειες σαν και αυτή που εξελίσσεται, έχουν προετοιμαστεί εδώ και χρόνια από το Ισραήλ. Το οποίο ήταν έτοιμο να τις υλοποιήσει. Απετράπησαν όμως από τις κατά καιρούς αμερικανικές ηγεσίες. Των Δημοκρατικών Ομπάμα και Μπάϊντεν, ακόμα και του Ρεπουμπλικανού Τζορτζ Μπους.

Έχει λόγο το Ισραήλ να ανησυχεί; Έχει. Επίσημος, συνταγματικός, “καταστατικός” και δημόσια διακηρυγμένος στόχος του θεοκρατικού ιρανικού καθεστώτος είναι η καταστροφή του “σιωνιστικού μορφώματος”, όπως αποκαλούν το Ισραήλ. Το Ισραήλ λέει ότι αν το Ιράν φτάσει στην κατασκευή πυρηνικού όπλου, τότε ανοίγει δρόμος χωρίς επιστροφή. Άρα οι πυρηνικές εγκαταστάσεις πρέπει να καταστραφούν πριν το πρόγραμμα φτάσει σε επικίνδυνο σημείο.

Με τις τελευταίες επιθέσεις (για τις οποίες η κυβέρνηση Νετανιάχου δεν απετράπη από τον πρόεδρο Τραμπ) το Ισραήλ κατάφερε να προκαλέσει κάποια καθυστέρηση στο ιρανικό πυρηνικό  πρόγραμμα. Αλλά για να φτάσει στην πλήρη εξάρθρωση του χρειάζεται την αμερικανική στρατιωτική τεχνολογία.

Ο Τραμπ έχει υποσχεθεί στους ψηφοφόρους του να σταματήσει τους πολέμους και να μην εμπλέξει τις ΗΠΑ σε νέους. Παράλληλα επιθυμεί την απόσυρση των ΗΠΑ από τις περισσότερες διεθνείς δεσμεύσεις τους, ώστε να επενδύσει ανθρώπινους, οικονομικούς και στρατιωτικούς πόρους στον Ινδικό και Ειρηνικό Ωκεανό, με στόχο την ανάσχεση της ανερχόμενης Κίνας. Αυτό όμως προϋποθέτει προηγούμενες διευθετήσεις στο Ουκρανικό και στο Μεσανατολικό.

Αυτή ήταν η αιτία για να αρχίσει μυστικές διαπραγματεύσεις με το Ιράν, μάλλον εν αγνοία και του στενού φίλου του Νετανιάχου. Οι όροι της Συμφωνίας που πρότεινε στο Ιράν ήταν παρόμοιοι με αυτούς της Συμφωνίας του Ομπάμα, που είχε ο ίδιος απορρίψει …!

Οι συνομιλίες δεν πήγαν καλά. Η ιρανική ηγεσία υποτίμησε την αποφασιστικότητα του Τραμπ και θεώρησε ότι μπορούσε να αρνηθεί τις προτάσεις του. Την δυσλειτουργία αυτή εκμεταλλεύτηκε η ισραηλινή κυβέρνηση και εξαπέλυσε την επίθεση της.

Η μεγάλη επιτυχία των ισραηλινών χτυπημάτων έχει κάνει τον Τραμπ να θέλει να την αξιοποιήσει και ο ίδιος πολιτικά, αφού έχει αποτύχει στους άλλους στόχους της εξωτερικής πολιτικής του. Έστειλε τελεσίγραφο στην ιρανική ηγεσία να αποδεχθεί ως έχει την πρόταση του, για να αποφύγει τα χειρότερα.

Μήπως, όμως, θεωρεί πως τώρα είναι η ευκαιρία να απαλλαχθεί μια για πάντα από το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, είτε συμμετέχοντας άμεσα σε στρατιωτικές επιχειρήσεις, είτε έμμεσα,  προσφέροντας δηλαδή τα αμερικανικά μέσα που χρειάζεται το Ισραήλ ;

* Ο Θόδωρος Τσίκας είναι Πολιτικός Επιστήμονας-Διεθνολόγος, Αντιπρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης για την Ομοσπονδία της Ευρώπης- ΕΕνΟΕ

" Έχει χάσει η Ουκρανία τον πόλεμο; " - 

ΑΡΘΡΟ ΣΤΗ HUFFINGTON POST, 1/6/2025

www.huffingtonpost.gr/entry/echei-chasei-e-oekrania-ton-polemo_gr_6839693de4b02a937ce20bce

Υπάρχει διέξοδος στο Κυπριακό;

 "Η Εφημερίδα των Συντακτών ", 17/3/2025

https://www.efsyn.gr/stiles/apopseis/466316_yparhei-diexodos-sto-kypriako

Θόδωρος Τσίκας*

H πενταμερής Διάσκεψη για το Κυπριακό (Γενεύη, 17-18 Μαρτίου) είναι η πρώτη σοβαρή διεργασία έπειτα από 8 χρόνια πλήρους ακινησίας. Συγκαλείται από τον γενικό γραμματέα του ΟΗΕ, με τη συμμετοχή των ηγετών της ελληνοκυπριακής και της τουρκοκυπριακής πλευράς, των υπουργών Εξωτερικών Ελλάδας και Τουρκίας και του υφυπουργού Εξωτερικών της Μ. Βρετανίας. Στόχος δεν είναι -σε αυτή τη φάση- να φτάσουμε σε επίλυση του ζητήματος, αλλά να διερευνηθεί κατά πόσο υπάρχουν οι δυνατότητες για να ξεκινήσει η επί της ουσίας διαπραγμάτευση.

Ο γ.γ. του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, δεν θα αποφασίσει επανέναρξη της διαδικασίας των συνομιλιών «ελαφρά τη καρδία». Γιατί οι τελευταίες συνομιλίες στο Κραν Μοντανά το 2017, μολονότι έφτασαν πάρα πολύ κοντά σε συμφωνία, δεν κατέληξαν. Υπήρξε μια «αποτυχία». Ο γ.γ. του ΟΗΕ δεν θα διακινδυνέψει το πολιτικό κεφάλαιό του εξαιτίας μιας νέας αποτυχίας. Θέλει να λάβει ορισμένες εγγυήσεις πριν ξεκινήσει τη συζήτηση αυτή. Ούτε θα ξεκινήσει διαπραγματεύσεις με ανοιχτό τέλος. Θα βάλει σαφές χρονοδιάγραμμα.

Τι εγγυήσεις θέλει ο γ.γ. ; Θέλει μία εγγύηση από την Τουρκία και μία εγγύηση από την ελληνοκυπριακή ηγεσία, που είναι οι βασικοί συζητητές.

Η Τουρκία το τελευταίο διάστημα έχει φέρει στην επιφάνεια μια νέα πολιτική για το Κυπριακό, που είναι η «λύση των δύο κρατών». Λέει ότι απέτυχαν οι συνομιλίες για μια ομοσπονδία που έγιναν μέχρι τώρα.

Όλες οι προτάσεις λύσεων μέχρι τώρα ήταν ομοσπονδιακές. Ομοσπονδία σημαίνει ότι το νέο κυπριακό κράτος που θα προκύψει από τη συμφωνία θα αποτελείται από δύο Πολιτείες, όπως είναι στην Αμερική τα States. Θα υπάρχει μια μεγάλη Πολιτεία στον Νότο που θα είναι υπό ελληνοκυπριακή διοίκηση και μια μικρότερη Πολιτεία στον Βορρά που θα είναι υπό τουρκοκυπριακή διοίκηση. Θα υπάρχει επίσης μια κεντρική κυβέρνηση του κράτους, στην οποία θα ανατεθούν ορισμένες αρμοδιότητες.

Ο γ.γ. του ΟΗΕ από τη μεν Τουρκία θέλει την εγγύηση ότι δεν θα επιμείνει στη «λύση δύο κρατών», ενώ από την ελληνοκυπριακή πλευρά θέλει μια σαφή, έμπρακτη εγγύηση ότι εννοεί πραγματικά την «πολιτική ισότητα».

Η Τουρκία ξέρει ότι η «λύση δύο κρατών» δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή διεθνώς. Τη χρησιμοποιεί για διαπραγματευτικούς λόγους. Δεν θα την αποσύρει πριν από τις συνομιλίες, αλλά μέσα στις συνομιλίες για το Κυπριακό, κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων, αν λάβει τα κατάλληλα ανταλλάγματα μπορεί να το κάνει. Και μάλιστα, η τουρκική ηγεσία έχει διαμηνύσει στον σημερινό Τουρκοκύπριο ηγέτη Ερσίν Τατάρ, ο οποίος είναι αδιάλλακτος, να μην κάνει πολύ σκληρές δηλώσεις, γιατί «δένει τα διπλωματικά χέρια» της Τουρκίας.

Δηλαδή αν θέλει η Τουρκία να προχωρήσει, είναι πολύ πιθανό να παραμερίσει κάποια στιγμή τον Τατάρ, εάν πάνε όλα καλά στις διαπραγματεύσεις. Οταν ήρθε το Σχέδιο Ανάν (2004), ο Ερντογάν παραμέρισε τον ιστορικό ηγέτη των Τουρκοκυπρίων, τον Ραούφ Ντενκτάς, τον κακό δαίμονα του Κυπριακού, διότι είχε σχεδόν βρεθεί μια λύση. Αρα μπορεί να το κάνει και τώρα. Υπάρχουν προοδευτικές δυνάμεις στην τουρκοκυπριακή Κοινότητα, η οποία έχει εκλογές μέσα στο 2025 και μπορεί να αναδειχθούν τότε.

Η ελληνοκυπριακή ηγεσία πρέπει να εγγυηθεί την «πολιτική ισότητα». Τα ψηφίσματα του ΟΗΕ, στα οποία εμείς στην Ελλάδα ομνύουμε, μιλούν για διζωνική-δικοινοτική ομοσπονδία με πολιτική ισότητα. Κάθε ομοσπονδία βασίζεται στην πολιτική ισότητα. Στις ΗΠΑ, η μικροσκοπική Πολιτεία του Βερμόντ είναι ίση πολιτικά με την τεράστια Πολιτεία της Καλιφόρνιας. Σημαίνει λοιπόν ότι μιλάμε για ένα «συνεταιρικό κράτος».

Αυτό σημαίνει ότι όλοι, Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι, θα συμμετέχουν στη λήψη όλων των αποφάσεων που αφορούν το κοινό κράτος, έχοντας μια ευρεία αυτονομία για τις δικές τους υποθέσεις στην περιοχή τους, και ότι δεν μπορεί να λαμβάνονται αποφάσεις που είναι σε βάρος της μιας από τις δύο πλευρές, δηλαδή να αγνοείται η μία από τις δύο πλευρές. Αυτό είναι πολιτική ισότητα σε ένα κοινό συνεταιρικό κράτος. Αυτή περιλαμβάνει την «εκ περιτροπής» προεδρία του κράτους (από Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους), καθώς και τη συμφωνία τουλάχιστον ενός Τουρκοκύπριου υπουργού στις αποφάσεις που θα λαμβάνονται στο κοινό υπουργικό συμβούλιο του κεντρικού κράτους. Σε αυτά πρέπει να δεσμευτεί η ελληνοκυπριακή ηγεσία.

Άρα λοιπόν ο γ.γ. του ΟΗΕ, μέσα από τις συζητήσεις που γίνονται, περιμένει μία εγγύηση από την Τουρκία και μία από την ελληνοκυπριακή ηγεσία για να αρχίσει τις διαπραγματεύσεις. Οι πλευρές πρέπει να τις δώσουν, για να προχωρήσει ο γ.γ. του ΟΗΕ σε αυτές τις διαπραγματεύσεις.

* Πολιτικός επιστήμονας-διεθνολόγος, αντιπρόεδρος της Ελληνικής Ενωσης για την Ομοσπονδία της Ευρώπης-ΕΕνΟΕ

EUROPEAN INTEREST", 10/3/2025 

www.europeaninterest.eu/how-will-europe-respond/

How will Europe respond?

The aggression and humiliation that Europeans are suffering at the hands of the Trump Administration leave no room for doubt or speculation. A dual attack is underway: on European security — now seen as nothing more than a burden by Washington, which has no problem to decide together with Putin about the future of our continent, starting with Ukraine; and on democracy — also regarded as an obstacle to the project of a new autocratic and populist international order.

For Europe, the darkest hour has returned; and this time, there are no saviours to call for help. Europe can only count on itself and must decide whether to remain passive and allow itself to be destroyed or to react.

At this moment, the greatest drama in and for Europe is that no one has the power to decide how to react. The European institutions do not: the President of the European Commission, Ursula von der Leyen, despite her attempt to represent the EU, has a very limited margin of action, constrained by the mandate given to her by the 27 member states, which are always divided and in conflict with each other. It is the member states that remain the sole primary source of law and power in Europe, as governments never tire of emphasising; but in turn, national governments alone do not have the capacity to react, as each is too weak when faced with threats and dangers.

Given this situation, the only way to send an effective political signal to Trump and Putin is to go beyond the legal and political framework that currently governs the EU. For years, Europe has debated the need to become capable of acting as one; the path forward has been clearly outlined, starting with the Conference on the Future of Europe. There is no more time left.

It is up to the most responsible governments to find the courage to lead the way. In light of the opening of negotiations between the U.S. and Russia for the partition of Ukraine, what alternatives remain? The future of Ukraine is at stake, and with it, the future of Europe itself. If Europeans cannot provide Ukraine with support and the certainty of a future within the Union, the European Union itself will be overwhelmed. It is imperative to move beyond the framework of 27, which progresses too slowly and insufficiently, and begin constructing, among the willing, not just sectoral projects (which experience has shown to be inadequate) but a coherent, unified strategy to ensure both internal and external security.

This is also the recommendation found in the Niinistö and Draghi reports, which emphasise the need to prioritise the development of comprehensive and coherent strategies. Right now, citizens want a common defence, as confirmed by surveys with overwhelmingly high percentages; and many European states are already directly threatened by Russia. Yet, the projects that have been launched over the decades have neither worked in the past nor are taking off now. The only current alternative seems to be the individual rearmament of countries, aiming to increase integration and interoperability but only on a voluntary basis and without challenging national decision-making primacy. Moreover, under these conditions, the rush to rearm will inevitably result in a significant portion of new defence investments being spent on purchasing arms and technology from third countries, primarily the U.S.

The failures and limitations of the sectoral approaches attempted so far make it clear that building autonomous security and defence requires strong political will for integration, which is essential to address two crucial issues: developing a collective strategy based on a shared analysis of priority threats and interests to be protected; and mobilising significant financial resources. Whatever model is chosen to build a European armed force (and there are no shortages of proposals, starting with the 28th Army proposal put forward by SPD Bundestag members in 2020), it must be acknowledged that, in parallel, the formation of a unified political leadership is necessary—one capable of representing the common interest and making political decisions accordingly.

The European institutions lack both the competence and the resources to immediately develop such an ambitious project; governments, however, are sovereign and can decide to proceed. There are two possible paths.

One option is to push the legal framework of existing treaties (such as Permanent Structured Cooperation) to create new decision-making bodies within the EU capable of making majority decisions on joint defence investments and military deployments, involving the Commission and Parliament in this embryonic supranational European government within the EU.

Alternatively, willing governments can choose to establish this new cooperation outside of the Treaties, with the goal of creating a common governing body. In this case, they can still find ways to involve the Commission, using the 2012 European Stability Mechanism as a precedent; subsequently, they could open negotiations to incorporate the new structure into the Union, implementing the necessary institutional reforms.

Both options, particularly the second, depend solely on the political will of the governments most aware of the value of European unity and the stakes involved in Ukraine. These steps can be taken immediately. There is no other way at this moment to ensure our security and the future of our freedom and democracy.

In a world of great autocratic imperial powers, the only way to save democracy and freedom is to counterbalance them with the political weight of a great democratic and federal state. It is, first and foremost, up to European governments to build it—by taking the first steps now, starting with the urgent need to ensure security for their citizens and partners. Failing to do so means condemning them to a future of political and moral misery.

*Theodoros TSIKAS is Political Scientist – International Relations Expert, Vice-President of the Greek Union for the Federation of Europe –EEnOE / UEF Greece

"HUFFINGTON POST"

https://www.huffingtonpost.gr/entry/tora-einai-e-stiyme-tes-eeropes_gr_67c9702de4b0bdda614fa87f 

Τώρα είναι η στιγμή της Ευρώπης

ΤΟΥ ΘΟΔΩΡΟΥ ΤΣΙΚΑ*

Έχει περάσει λίγο περισσότερο από ένας μήνας από την ορκωμοσία του Τραμπ ως προέδρου των ΗΠΑ και έχει ήδη καταστεί απολύτως σαφές ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες υπό τον Τραμπ δεν είναι σύμμαχοί μας.

Δεν χρειάζεται να θυμηθούμε τις αρχικές επεκτατικές δηλώσεις του για τη Διώρυγα του Παναμά, τον Καναδά ή τη Γροιλανδία, τις απειλές για εμπορικούς πολέμους, τον άμεσο διάλογο με τον αυταρχικό ηγέτη Πούτιν, ο οποίος ευθύνεται για τον σοβαρότερο επιθετικό πόλεμο στην Ευρώπη από το 1945, ή την επίθεση του Αμερικανού αντιπροέδρου Βανς στην ευρωπαϊκή δημοκρατία.

Όσον αφορά την ευρωπαϊκή εδαφική άμυνα, είναι σαφές ότι δεν μπορούμε να βασιστούμε στις Ηνωμένες Πολιτείες -και ως εκ τούτου- ούτε στο ΝΑΤΟ, όπως το είχαμε αντιληφθεί μέχρι σήμερα, έναν Οργανισμό που θα εισέλθει σε περίοδο "χειμερίας νάρκης" για τα επόμενα τέσσερα χρόνια τουλάχιστον.

Τι πρέπει να γίνει;

Πρώτον, χρειάζεται συλλογική συνειδητοποίηση αυτής της νέας πραγματικότητας. Ορισμένοι από τους ηγέτες της Ευρώπης πρέπει να βγουν από τη σύγχυσή τους. Κάποιοι αρνούνται να δεχτούν ότι οι Αμερικανοί υπό την ηγεσία Τραμπ δεν είναι φίλοι μας. Πρόκειται για καθαρή φαντασίωση. Όπως η Βρετανία το 1940, η Ευρώπη στέκεται μόνη της μπροστά στον κίνδυνο και πρέπει να αναλάβει πρώτη την ευθύνη να βοηθήσει την Ουκρανία και να διασφαλίσει την ευρωπαϊκή ανταγωνιστικότητα και ασφάλεια.

Δεύτερον, πρέπει να επιταχυνθεί η ευρωπαϊκή οικονομική και στρατιωτική υποστήριξή προς την Ουκρανία. Η αμερικανική βοήθεια μέχρι στιγμής ήταν κρίσιμη, αλλά δεν είναι αναντικατάστατη. Στην πραγματικότητα, το συνολικό ποσό της ευρωπαϊκής βοήθειας είναι ήδη υψηλότερο. Υπάρχουν σε ευρωπαϊκά χέρια τουλάχιστον 200 δισεκατομμύρια ευρώ από τα δεσμευμένα οικονομικά περιουσιακά στοιχεία του επιτιθέμενου κράτους. Η Γερμανία πρέπει να παραδώσει τους πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς Taurus και πρέπει να αρθεί κάθε περιορισμός στη χρήση όπλων κατά ρωσικών συμβατικών στρατιωτικών στόχων. Πρέπει να εμβαθύνουμε τις κυρώσεις κατά του ρωσικού πετρελαϊκού "στόλου-φάντασμα" και του έμμεσου εμπορίου μέσω της Κεντρικής Ασίας.

Τρίτον, πρέπει να αντιμετωπιστεί η διπλή γεωοικονομική και γεωστρατηγική απειλή που θέτει ο Τραμπ. Με ένα νέο ευρωπαϊκό σχέδιο που θα χρηματοδοτείται από «κοινό χρέος» και νέους "ίδιους" πόρους για να καλυφθεί το κενό τεχνολογίας, επενδύσεων και ανταγωνιστικότητας, που εντοπίζεται στην Έκθεση του πρώην πρωθυπουργού της Ιταλίας, Μάριο Ντράγκι, και να ενισχυθεί η ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία, συμπεριλαμβανομένης της δημιουργίας μιας Ευρωπαϊκής Τράπεζας Εξοπλισμών. Η Ευρωπαϊκή Ένωση το έκανε αυτό λόγω της πανδημίας του Covid. Τώρα αντιμετωπίζει και πάλι μια υπαρξιακή πρόκληση.

Αλλά δεν θα διασφαλιστεί η ευρωπαϊκή συλλογική άμυνα μόνο με την κοινή παραγωγή όπλων. Πρέπει να ενισχυθεί η πολιτική ένωση της Ευρώπης, καταργώντας τα εθνικά "βέτο" και δημιουργώντας έναν ευρωπαϊκό πυλώνα στο ΝΑΤΟ, τον οποίο θα μπορούμε να ενεργοποιήσουμε ανεξάρτητα από την Ουάσιγκτον. Αυτό μπορεί να γίνει εφαρμόζοντας τις νομικές βάσεις της Συνθήκης της Λισαβόνας για την κοινή ευρωπαϊκή άμυνα, ενώ παράλληλα θα μεταρρυθμίζουμε την Συνθήκη με ομοσπονδιακή προοπτική.

* Ο Θόδωρος Τσίκας είναι Πολιτικός Επιστήμονας-Διεθνολόγος, Αντιπρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης για την Ομοσπονδία της Ευρώπης - ΕΕνΟΕ

Θόδωρος Τσίκας / Τι σημαίνουν για ΕΕ και ΗΠΑ τα αποτελέσματα των γερμανικών εκλογών

Anatropi News 

www.anatropinews.gr/2025/02/26/%ce%b8%cf%8c%ce%b4%cf%89%cf%81%ce%bf%cf%82-%cf%84%cf%83%ce%af%ce%ba%ce%b1%cf%82-%cf%84%ce%b9-%cf%83%ce%b7%ce%bc%ce%b1%ce%af%ce%bd%ce%bf%cf%85%ce%bd-%ce%b3%ce%b9%ce%b1-%ce%b5%ce%b5-%ce%ba%ce%b1%ce%b9/

ΤΟΥ ΘΟΔΩΡΟΥ ΤΣΙΚΑ*

Οι εκλογές στη Γερμανία δεν μπορεί παρά να αποτελούν μείζον γεγονός, καθώς αφορούν την πολυπληθέστερη και οικονομικά ισχυρότερη χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που ευρισκόμενη στο κέντρο της ευρωπαϊκής ηπείρου μπορεί να έχει και γεωπολιτική επίδραση.

Είναι γνωστό πως η Γερμανία μαζί με τη Γαλλία αποτελούν την ατμομηχανή της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Άρα η συγκρότηση σταθερών κυβερνήσεων στις δύο αυτές χώρες είναι αναγκαία για την επανεκκίνηση της Ε.Ε. Τόσο διότι συνεχίζεται ένας ανοιχτός πόλεμος στην καρδιά της Ευρώπης, η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, όσο και λόγω της προσπάθειας του νέου προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, να υποβαθμίσει τον ρόλο των ευρωπαϊκών χωρών. 

Το γεγονός ότι ο επικεφαλής του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος, Φρίντριχ Μερτς, θα είναι ο νέος καγκελάριος, μάλλον σε συνασπισμό με τους Σοσιαλδημοκράτες (πιο δύσκολα και με τους Πράσινους), πρέπει να τύχει ανάλυσης τόσο στο εσωτερικό γερμανικό επίπεδο, όσο και διεθνώς -κυρίως όσον αφορά τον ρόλο της Γερμανίας στην Ε.Ε., όσο και στις σχέσεις με τις ΗΠΑ. Εδώ θα αναφερθούμε στις διεθνείς επιδράσεις. 

Εάν ο Μερτς μπορέσει να σχηματίσει μια σταθερή κυβέρνηση, αυτό θα αποτελέσει μια σημαντική ένεση σταθερότητας για την ΕΕ από το μεγαλύτερο κράτος- μέλος της. Σε μια εποχή τεράστιας αστάθειας, δύσκολων ευρω-ατλαντικών σχέσεων και θεμελιωδών προκλήσεων για την ασφάλεια και την οικονομία της Ευρώπης, η Ευρώπη απλά δεν μπορεί πλέον να αντέξει μια Γερμανία που λείπει από τη δράση – τόσο ως πολιτικό ειδικό βάρος, όσο και ως οικονομική μηχανή.

Ο Μερτς, ως αφοσιωμένος Ευρωπαίος, μπορεί να προσφέρει μια νέα αρχή αν παίξει σωστά τα χαρτιά του. Η επαναπροσέγγιση με τη Γαλλία και τα έγκαιρα και πειστικά μηνύματα προς την Πολωνία και τους εταίρους στη Σκανδιναβία και την Βαλτική Θάλασσα, θα μπορούσαν να δώσουν έναν νέο τόνο σε βασικές πρωτοβουλίες.

Το τι θα κάνει η Ευρώπη στη συνέχεια θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από το αν ο Μερτς μπορεί να πείσει το κόμμα του και τους ανθρώπους του να υποστηρίξουν κάποιες δημιουργικές λύσεις. Αυτό θα χρειαστεί, ώστε να αντιμετωπιστούν ζητήματα όπως η ευρωπαϊκή ανταγωνιστικότητα, η συνεργασία για κοινή ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία, η χρηματοδότηση τόσο σε εθνικό επίπεδο όσο και στο πλαίσιο ενός νέου προϋπολογισμού της ΕΕ, καθώς και μια πιθανή πρωτοβουλία για κοινό ευρωπαϊκό χρέος. Αυτό θα απαιτήσει ευελιξία που θα παρακάμπτει ορισμένα γερμανικά “δόγματα”. 

Ο Μερτς το βράδυ των εκλογών υποσχέθηκε να ενισχύσει την ανεξαρτησία της Γερμανίας και της Ευρώπης έναντι των Ηνωμένων Πολιτειών. Αυτό θα μπορούσε να ταιριάζει σε κάποια από τα αιτήματα της κυβέρνησης Τραμπ, αν σημαίνει μια ώθηση για την ενίσχυση των γερμανικών αμυντικών δυνατοτήτων και μια νέα ενεργειακή πολιτική που θα εστιάζει στα μεταβατικά καύσιμα.

Ο Τραμπ και η ομάδα του θα πρέπει να περιμένουν μια πεισματικά φιλοευρωπαϊκή Γερμανία που δεν θα πάρει αψήφιστα οποιονδήποτε αντιληπτό εκφοβισμό των ΗΠΑ. Ο Μερτς έχει ήδη πει ότι η ανάμειξη των ΗΠΑ στις εκλογές της Γερμανίας μέσω του Μασκ και του Βανς ήταν εξίσου «θρασύτατη» με εκείνη της Μόσχας. Επίσης, άσκησε έντονη κριτική στον Λευκό Οίκο για τον αποκλεισμό της Ευρώπης  από τις ειρηνευτικές συνομιλίες για την Ουκρανία.    

Ο Μερτς θα μπορούσε ίσως να κάνει μια νέα αρχή με την Ουάσινγκτον – υπό την προϋπόθεση όμως ότι η νέα αμερικανική κυβέρνηση δεν του το κάνει πρόωρα πολύ δύσκολο για το εσωτερικό της χώρας. Το κύριο θέμα εδώ είναι οι απειλές για επιβολή δασμών, στους οποίους θα είναι ιδιαίτερα ευάλωτη η παραπαίουσα, εξαρτώμενη από τις εξαγωγές οικονομία της Γερμανίας. Ένας μελλοντικός καγκελάριος Μερτς θα είναι λιγότερο πιθανό να σπάσει την αλληλεγγύη της ΕΕ, που θα έχει στόχο μια κοινή ευρωπαϊκή απάντηση. 

*Ο Θόδωρος Τσίκας είναι Πολιτικός Επιστήμονας – Διεθνολόγος, Αντιπρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης για την Ομοσπονδία της Ευρώπης (ΕΕνΟΕ)

Οι «συμπρόεδροι» Τραμπ και Μασκ 

ANATROPI NEWS

www.anatropinews.gr/2025/01/09/%ce%bf%ce%b9-%cf%83%cf%85%ce%bc%cf%80%cf%81%cf%8c%ce%b5%ce%b4%cf%81%ce%bf%ce%b9-%cf%84%cf%81%ce%b1%ce%bc%cf%80-%ce%ba%ce%b1%ce%b9-%ce%bc%ce%b1%cf%83%ce%ba/

ΤΟΥ ΘΟΔΩΡΟΥ ΤΣΙΚΑ*

Οι πρόσφατες δηλώσεις του εν αναμονή για την ανάληψη της προεδρίας των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, είναι απολύτως φυσικό να δημιουργούν ανησυχία διεθνώς.

Ο υπαινιγμός ότι μπορεί να χρησιμοποιήσει ακόμα και στρατιωτικά μέσα για την ανάκτηση της κυριαρχίας της Διώρυγας του Παναμά, η άσκηση πίεσης για την απόκτηση της Γροιλανδίας, η προβολή οικονομικών «ανταλλαγμάτων» για να γίνει ο Καναδάς η 51η Πολιτεία των ΗΠΑ (!!), η απειλή για εμπορικό πόλεμο κατά της Ευρωπαϊκής Ένωσης με επιβολή αμερικανικών δασμών στα ευρωπαϊκά προϊόντα που εξάγονται στις ΗΠΑ, ακόμα και η έκφραση «κατανόησης» για την αντίθεση της Ρωσίας σε μελλοντική ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ – την ώρα που συνεχίζεται η βάναυση, παράνομη και αδικαιολόγητη ρωσική εισβολή- δείχνουν ένα πράγμα:

Ο Τραμπ πιστεύει σε έναν κόσμο, όπου καμία ρύθμιση και κανένας κανόνας δεν θα ισχύει. Όλα αυτά που συμφωνήθηκαν μετά την λήξη του Ψυχρού Πολέμου, για το απαραβίαστο των εξωτερικών συνόρων των κρατών, για το δικαίωμα του κάθε κράτους να επιλέγει σε ποια συμμαχία και διεθνή ή περιφερειακό Οργανισμό να συμμετέχει,  για τον περιορισμό και τον έλεγχο συμβατικών και πυρηνικών όπλων, για την προστασία του περιβάλλοντος, για ισοτιμία στο παγκόσμιο εμπόριο κλπ, είναι μια απλή λεπτομέρεια γι αυτόν.

Αυτό που προτιμά και το δείχνει ασύστολα είναι μόνο και αποκλειστικά το «δίκαιο του ισχυρού» και όχι φυσικά η ισχύς του δικαίου. Απορρίπτει ο,τιδήποτε κατ’ αυτόν δεν κολλάει με το μεγαλοϊδεατικό σύνθημα “Make America Great Again” ή με το εθνικιστικό “America first”, που για τον ίδιο δεν σημαίνει «πρώτα η Αμερική» αλλά «ΜΟΝΟ η Αμερική».  

Μια τέτοια πολιτική δεν είναι απολύτως βέβαιο ότι θα (ή μπορεί να) υλοποιηθεί, τουλάχιστον πλήρως. Εάν όμως και εφόσον εφαρμοστεί σε μεγάλο βαθμό, μπορεί να γυρίσει τον κόσμο μας στον 19ο αιώνα ή στις αρχές του 20ού. Σε μια εποχή που κάθε κράτος μπορεί ανενόχλητα και ατιμώρητα να εισβάλει, να κατακτά ή να διαμελίζει ξένες χώρες, να αποκτά (και να χρησιμοποιεί;) ανεξέλεγκτα όπλα μαζικής καταστροφής, αλλά και σε μια περίοδο διαμοιρασμού του πλανήτη σε σφαίρες επιρροής. Μπορούμε να φανταστούμε έναν κόσμο τον οποίο θα μοιράσουν κατά βούληση ο Τραμπ και ο Πούτιν, με αμοιβαία «ανταλλάγματα» και «παραχωρήσεις»  ;

Ιδιαίτερη σημασία αρχίζει να αποκτά ο ρόλος του Έλον Μασκ δίπλα στον Τραμπ. Είναι βέβαιο ότι είναι σύμβουλος με τεράστια επιρροή πάνω του. Πολλές φορές εμφανίζεται ως «συμπρόεδρος», επισκιάζοντας ακόμα και τον μελλοντικό αντιπρόεδρο, Τζέϊ Ντι Βανς.

Φαίνεται ότι ο Έλον Μασκ έχει αναλάβει ένα ρόλο «σταυροφόρου» του τραμπισμού διεθνώς. Με πρόσχημα τα επιχειρηματικά συμφέροντα του, παρεμβαίνει ανοιχτά στις εσωτερικές πολιτικές εξελίξεις πολλών ευρωπαϊκών χωρών.

Υποστηρίζει ανοιχτά την ακροδεξιά και ρατσιστική «Εναλλακτική για τη Γερμανία»-AfD, ζητά την αποφυλάκιση Βρετανού ακροδεξιού πολιτικού, ενώ κλείνει και λεόντειες οικονομικές συμφωνίες, όπως αυτή με την ακροδεξιά πρωθυπουργό της Ιταλίας, Τζόρτζια Μελόνι.

Την ίδια στιγμή δεν διστάζει να επιτίθεται σε δημοκρατικά εκλεγμένους πολιτικούς ηγέτες της ευρωπαϊκής Κεντροαριστεράς, όπως στον σοσιαλδημοκράτη καγκελάριο Όλαφ Σολτς της Γερμανίας και τον Βρετανό πρωθυπουργό των Εργατικών, Κιρ Στάρμερ.

Φαίνεται ότι ο Μασκ προσπαθεί να φτιάξει ένα δίκτυο ακροδεξιών δυνάμεων της Ευρώπης, ίσως και εκτός Ευρώπης, με στόχο τον επηρεασμό των πολιτικών εξελίξεων. Πιθανόν να θέλει να παίξει και έναν ρόλο ιδεολογικού κηδεμόνα και εκφραστή όλων αυτών των δυνάμεων. Κάτι αντίστοιχο είχε προσπαθήσει να κάνει και ένας άλλος συνεργάτης του Τραμπ, ο Στηβ Μπάνον, κατά την πρώτη προεδρία Τραμπ.

Το γεγονός ότι ο Μασκ κατέχει ένα μέσο κοινωνικής δικτύωσης με εκατομμύρια χρήστες σε όλον τον κόσμο, όπως το “X’’ (πρώην Twitter), και ότι είναι ο πλουσιότερος άνθρωπος στον κόσμο, με τις τεράστιες δυνατότητες που αυτά συνεπάγονται, τον καθιστά εξαιρετικά σοβαρό κίνδυνο για την δημοκρατία. Δεν είναι τυχαίο ότι ασκούνται πιέσεις στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να λάβει νομικά μέτρα εναντίον του.

*Ο Θόδωρος Τσίκας είναι Πολιτικός Επιστήμονας – Διεθνολόγος, Αντιπρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης για την Ομοσπονδία της Ευρώπης-ΕΕνΟΕ

"Ελλάδα, Ισραήλ και κρίση στη Μέση Ανατολή"

TODAY PRESS - Εβδομαδιαία free press εφημερίδα 

todaypress.gr/2024/10/12/%CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%AC%CE%B4%CE%B1-%CE%B9%CF%83%CF%81%CE%B1%CE%AE%CE%BB-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%BA%CF%81%CE%AF%CF%83%CE%B7-%CF%83%CF%84%CE%B7-%CE%BC%CE%AD%CF%83%CE%B7-%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CF%84%CE%BF/

του Θόδωρου Τσίκα 
πολιτικού επιστήμονα, διεθνολόγου, Αντιπροέδρου της Ελληνικής Ένωσης για την Ομοσπονδία της Ευρώπης-ΕΕνΟΕ

Στη χώρα μας ο δημόσιος διάλογος διεξάγεται μεταξύ δύο «ακραίων» αντιλήψεων:

• Η μία προτείνει να διακοπούν οι σχέσεις με το Ισραήλ, διότι είναι μια χώρα που διαπράττει εγκλήματα πολέμου.
• Η άλλη προτείνει να φτιάξουμε «άξονα» με το Ισραήλ και σε συνεργασία μαζί του (ίσως και με την Αίγυπτο) να περικυκλώσουμε την Τουρκία και να την αποκλείσουμε από τις ενεργειακές πηγές της Ανατολικής Μεσογείου.

Κατά πόσο όμως αυτές οι προτάσεις ευσταθούν;

1. Το Ισραήλ είναι μια νόμιμη χώρα. Ιδρύθηκε το 1948, με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ. Κάτω από τις τραγικές αποκαλύψεις της εξόντωσης 6 εκατομμυρίων Εβραίων της Ευρώπης από το ναζιστικό καθεστώς της Γερμανίας, η διεθνής κοινότητα αποφάσισε να δημιουργήσει μια πατρίδα, μια εθνική εστία για τους Εβραίους.

Μετά τον 1ο Παγκόσμιο Πόλεμο, η ευρύτερη περιοχή της ιστορικής Παλαιστίνης βρισκόταν υπό βρετανική «Εντολή», μετά την ήττα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στην οποία μέχρι τότε ανήκε.

Η απόφαση του ΟΗΕ ήταν να δημιουργηθούν δύο κράτη στην ευρύτερη περιοχή της ιστορικής Παλαιστίνης: ένα εβραϊκό και ένα αραβικό, ορίζοντας και τα σύνορα τους. Οι Εβραίοι αποδέχτηκαν την απόφαση, αλλά οι αραβικές χώρες την απέρριψαν. Από τότε αρχίζει η σύγχρονη φάση του Μεσανατολικού.

Επομένως αντιλήψεις που καλούν σε καταστροφή του κράτους του Ισραήλ, που το αποκαλούν περιφρονητικά «σιωνιστική οντότητα», που φωνάζουν το σύνθημα για ελεύθερη Παλαιστίνη «από το ποτάμι ως τη θάλασσα» (δηλαδή από τον ποταμό Ιορδάνη έως τη Μεσόγειο, που πρακτικά σημαίνει να σβήσει το κράτος του Ισραήλ) είναι βαθιά αντισημιτικές. Και ο αντισημιτισμός, ο αντι-εβραϊσμός και η εβραιοφοβία είναι η πιο ύπουλη μορφή ρατσισμού.

Φυσικά, κάτι ανάλογο προτείνουν δυνάμεις της ισραηλινής ακροδεξιάς, των φανατικά θρησκευόμενων υπερ-ορθόδοξων Εβραίων και πολλοί Εβραίοι έποικοι των παράνομων εβραϊκών οικισμών στην Δυτική Όχθη του Ιορδάνη, που είναι κατεχόμενο παλαιστινιακό έδαφος. Αναφέρονται στην «βιβλική κληρονομιά» που έχουν εκ Θεού και αγωνίζονται για το «Ερέτζ Ισραήλ», δηλαδή το Μεγάλο Ισραήλ. Και αυτοί θέλουν να μονοπωλήσουν την περιοχή ανάμεσα στον Ιορδάνη και τη Μεσόγειο, χωρίς τον αραβικό πληθυσμό της.

Γι’ αυτούς τους λόγους, η άποψη της διεθνούς Κοινότητας είναι ότι το Ισραήλ έχει δικαίωμα να υπάρχει μέσα σε ασφαλή σύνορα και δίπλα του να δημιουργηθεί ανεξάρτητο παλαιστινιακό κράτος, στα εδάφη που κατέλαβε το Ισραήλ μετά τον αραβο-ισραηλινό πόλεμο του 1967 (την Δυτική Όχθη του Ιορδάνη περιλαμβανομένης της Ανατολικής Ιερουσαλήμ και την Λωρίδα της Γάζας).

Η διεθνής Κοινότητα αναγνωρίζει το δικαίωμα άμυνας του Ισραήλ, απέναντι σε επιθέσεις τρομοκρατικών οργανώσεων (ισλαμο-φασιστική Χαμάς στη Γάζα, εξτρεμιστική οργάνωση Χεζμπολάχ των φανατικών σιιτών μουσουλμάνων στον Λίβανο, φιλο-ιρανοί σιίτες αντάρτες Χούθι που έχουν καταλάβει μεγάλο μέρος της Υεμένης), αλλά και σε επιθέσεις κρατών, όπως το Ιράν, εναντίον του.

Παράλληλα, πολλές χώρες και διεθνείς οργανισμοί επικρίνουν το Ισραήλ ότι σε πολλές περιπτώσεις υπερβαίνει τα νόμιμα όρια άμυνας, προβαίνει σε ασύμμετρες στρατιωτικές απαντήσεις, χρησιμοποιεί δυσανάλογη δύναμη και δεν λαμβάνει την αναγκαία μέριμνα για αποφυγή απωλειών μεταξύ αμάχων και στοχοποίησης μη στρατιωτικών στόχων και πολιτικών υποδομών. Διατυπώνονται έτσι κατηγορίες σε βάρος του Ισραήλ για παραβιάσεις των κανόνων του πολέμου, του Διεθνούς Ανθρωπιστικού Δικαίου, κλπ.

Σημαίνει αυτό ότι η Ελλάδα (και η οποιαδήποτε χώρα) πρέπει να διακόψει διπλωματικές σχέσεις; Αν το κάνει αυτό με το Ισραήλ που -παρά τις επικρίσεις- είναι το μόνο δημοκρατικό κράτος στη Μ. Ανατολή, τι θα πρέπει να κάνει:

• - με το αυταρχικό καθεστώς της Ρωσίας του Πούτιν, που εξαπέλυσε μια βάναυση, αδικαιολόγητη και παράνομη επίθεση κατά της Ουκρανίας;
• - με την Αίγυπτο, στην οποία ο στρατηγός Σίσι κυβερνά μετά από στρατιωτικό πραξικόπημα εναντίον της εκλεγμένης κυβέρνησης και κατηγορείται από την Διεθνή Αμνηστία για χιλιάδες πολιτικούς κρατουμένους και βασανιστήρια στις φυλακές;
• - με το Ιράν του θεοκρατικού καθεστώτος, που παραβιάζει μαζικά τα ανθρώπινα δικαιώματα, τα δικαιώματα των γυναικών, εξοπλίζει και καθοδηγεί τρομοκρατικές οργανώσεις, κλπ , κλπ;

Λίγες χώρες στον κόσμο ανταποκρίνονται σε έναν συνδυασμό στάνταρτς δημοκρατικής ζωής και φιλειρηνικής εξωτερικής πολιτικής. Για να μην απομονωθεί η Ελλάδα μπορεί να έχει διπλωματικές σχέσεις με όλα τα κράτη, αλλά παράλληλα πρέπει να εκφράζει την διαφωνία και την κριτική της σε πρακτικές ορισμένων κρατών.

2. Από την άλλη πλευρά, η «θεοποίηση» του «προτύπου του Ισραήλ» είναι αναντίστοιχη με τις ανάγκες και τις νόρμες της ελληνικής κοινωνίας.

Έχουμε σκεφτεί τι σημαίνει για την Ελλάδα τρία χρόνια στρατιωτικής θητείας για τους άνδρες και δύο χρόνια υποχρεωτικής θητείας για τις γυναίκες; Ότι όλος ο πληθυσμός θα βρίσκεται συνεχώς σε εφεδρεία, θα καλείται πολύ τακτικά σε πολυήμερες ασκήσεις, θα φέρει όπλα, κλπ.

Τι σημαίνει για την ελληνική οικονομία, άρα και για τις κοινωνικές ανάγκες, να δίνονται ακόμα μεγαλύτερα ποσά για υπέρογκους εξοπλισμούς; Τι συνέπειες θα έχει για τις ελληνικές επιχειρήσεις η απουσία ενός τόσο μεγάλου μέρους του παραγωγικού δυναμικού τους, τόσο συχνά, και για όχι ευκαταφρόνητο χρονικό διάστημα;

Αλλά, ας δούμε και κάτι ακόμα. Οι τριμερείς συνεργασίες Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ και Ελλάδας-Κύπρου-Αιγύπτου δεν μπορούν να υποκαταστήσουν την ανάγκη συνεννόησης με την Τουρκία, ούτε -πολύ περισσότερο- να αποσκοπούν (ή να φαίνεται ότι αποσκοπούν) στον αποκλεισμό της Τουρκίας από την αξιοποίηση των ενεργειακών πόρων της Ανατολικής Μεσογείου.

Τα αποτελέσματα των τριμερών συνεργασιών, που μερικοί θέλουν να τις αναβαθμίσουν σε «άξονες», είναι επιεικώς πενιχρά. Το εξ’ υπαρχής ανέφικτο φαραωνικό έργο του αγωγού φυσικού αερίου EastMed δεν έγινε, ενώ οι συναντήσεις αραιώνουν και τώρα καταπιάνονται με ήπια ζητήματα διακυβερνητικής συνεργασίας, όπως το περιβάλλον.

Εξάλλου, ας μην υπάρχουν αυταπάτες. Όλες οι διπλωματικές κρίσεις κάποια στιγμή τελειώνουν. Όταν τελειώσει η σύγκρουση στη Γάζα, και κυρίως όταν φύγει από την εξουσία του Ισραήλ ο πρωθυπουργός Νετανιάχου, οι σχέσεις της Τουρκίας με το Ισραήλ θα βελτιωθούν και πάλι. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι σχέσεις της Τουρκίας με την Αίγυπτο, που αναθερμαίνονται σταδιακά.

3. Εν κατακλείδι. Η Ελλάδα πρέπει να έχει ομαλές και φυσιολογικές σχέσεις με το κράτος του Ισραήλ. Οι σχέσεις αυτές μπορούν να αποβούν αμοιβαία συμφέρουσες και επωφελείς. Οι δύο χώρες έχουν πολλές ομοιότητες και πολλά πεδία συνεργασίας.

Αυτό δεν σημαίνει ότι η Ελλάδα συμφωνεί ή πρέπει να συμφωνεί με όλες τις πολιτικές και τις πρακτικές του κράτους του Ισραήλ, και μάλιστα με όλες τις κυβερνήσεις του. Ειδικά δε η κυβέρνηση Νετανιάχου είναι βαθιά εθνικιστική με συμμετοχή και δύο μικρών ακροδεξιών κομμάτων, και δεν συναντά την ευρύτερη διεθνή συμπάθεια. Ούτε φυσικά το Ισραήλ είναι υποχρεωμένο να συμφωνεί με όλες τις επιλογές της Ελλάδας.

Και βεβαίως η Ελλάδα οφείλει να βελτιώσει τις σχέσεις της με όλες τις χώρες της περιοχής, και να προχωρήσει την προσπάθεια για επίλυση των ελληνοτουρκικών διαφορών. Μόνο η διευθέτηση των εκκρεμοτήτων στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο θα δώσει στη χώρα μας σημαντικό ρόλο και θα την καταστήσει πραγματικά έναν παράγοντα ειρήνης, σταθερότητας και ευημερίας σε ολόκληρη την περιοχή.

Η Θουριγγία και η Σαξονία, στις οποίες έγιναν εκλογές, είναι δύο από τα 16 ομόσπονδα κρατίδια της Γερμανίας. Είναι μικρά σε πληθυσμό και ανήκαν στην παλιά Ανατολική Γερμανία. Στις περιοχές της πρώην Ανατολικής Γερμανίας υπάρχει μια ιδιαίτερη εκλογική συμπεριφορά. Είναι βέβαιο ότι δεν αντικατοπτρίζουν το σύνολο της Γερμανίας.
 

Από τα παραπάνω συνάγεται ότι δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι αυτές οι τοπικές εκλογές θα επηρεάσουν ριζικά την πολιτική ζωή στο Βερολίνο. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν χρειάζεται να ασχοληθούμε με τα αποτελέσματα, ούτε ότι πρέπει να υπάρξει εφησυχασμός.

Η επίδραση του προσφυγικού-μεταναστευτικού
 

Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η μεγάλη άνοδος του ακροδεξιού κόμματος «Εναλλακτική για την Γερμανία»-AfD οφείλεται στην χρονική σύμπτωση με ένα τραγικό γεγονός: την επίθεση στην μικρή επαρχιακή πόλη Σόλινγκεν εναντίον πολιτών με μαχαίρι, που κόστισε τη ζωή σε τρεις ανθρώπους, ενώ υπήρξαν και πολλοί τραυματίες.
 

Την επίθεση πραγματοποίησε ένας φανατικός ισλαμιστής από την Συρία, ενώ αργότερα η οργάνωση «Ισλαμικό Κράτος»-ISIS ανέλαβε επισήμως την ευθύνη. Ο δράστης ήταν πρόσφυγας που είχε πάει πριν δύο χρόνια από την Βουλγαρία στη Γερμανία.
 

Η αρνητική φυσικά απήχηση αυτού του γεγονότος ήταν τεράστια στη δημόσια συζήτηση στη Γερμανία. Επί πολλές μέρες, αυτό ήταν το μοναδικό θέμα επικαιρότητας στη χώρα. Για μια ακόμα φορά ετέθη το ζήτημα που συνδυάζει προσφυγικό/μεταναστευτικό με την ασφάλεια, ρητορική που ταιριάζει γάντι σε ξενοφοβικές και ρατσιστικές πολιτικές δυνάμεις.
 

Η συζήτηση για το θέμα αυτό είχε πάρει μεγάλες διαστάσεις στη Γερμανία, επί της κεντροδεξιάς διακυβέρνησης των Χριστιανοδημοκρατών της  Άνγκελα Μέρκελ.  Την περίοδο εκείνη είχε ξεσπάσει ο εμφύλιος πόλεμος στη Συρία. Η Μέρκελ είχε δεχτεί έναν τεράστιο αριθμό προσφύγων, καθώς αυτοί προέρχονταν από εμπόλεμη ζώνη.
Ήταν μια προοδευτική και ανθρωπιστική χειρονομία, σύμφωνη με το Διεθνές Δίκαιο, που όμως συνάντησε την αντίθεση της υπερσυντηρητικής πτέρυγας του ίδιου του κόμματος της. Η πολιτική αυτή «έδωσε φτερά» στην νεοπαγή τότε ακροδεξιά «Εναλλακτική για την Γερμανία», που είχε δημιουργηθεί με βάση την αντίθεση της στο «κούρεμα» του ελληνικού χρέους.
 

Δεν πρέπει να προκαλεί έκπληξη ότι το περιστατικό στο Ζόλινγκεν ενίσχυσε και το ακροαριστερό-λαϊκιστικό κόμμα BSW της Σάρα Βάγκενκνεχτ. Το κόμμα αυτό δημιουργήθηκε πολύ πρόσφατα από διάσπαση του κόμματος «Αριστερά»-Die Linke.
 

H Σάρα Βάγκενκνεχτ ήταν επικεφαλής της σταλινικής-νεοκομμουνιστικής τάσης του Die Linke. Το νέο κόμμα που έφτιαξε, βάζοντας στο τίτλο και το δικό της όνομα, έχει σκληρή αντι-μεταναστευτική ρητορική, αντιτίθεται στα δικαιώματα της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας αλλά και στις πολιτικές για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
Είναι ενδιαφέρον, αλλά όχι πρωτόγνωρο, ότι η Θουριγγία και η Σαξονία έχουν από ελάχιστη έως μηδενική παρουσία προσφύγων και μεταναστών. Ο φόβος έναντι των προσφύγων και των μεταναστών είναι σε πολλές περιπτώσεις προϊόν προκαταλήψεων, ιδεολογικών αγκυλώσεων, δραματοποίησης του φαινομένου από μερίδα των Μέσων Ενημέρωσης, σχολιαστών κλπ, παρά από πραγματικές εμπειρίες των ανθρώπων.

Οι ανατολικογερμανικές ιδιαιτερότητες
 

Οι Ανατολικοί έχουν πιο άμεσες προσδοκίες για τους πολιτικούς τους, από ό,τι οι Δυτικοί ψηφοφόροι, και απογοητεύονται πιο εύκολα από αυτούς. Και η περιοχή δεν διαθέτει το πλέγμα των ομάδων της κοινωνίας των πολιτών που βρίσκονται σε όλη τη δυτική Γερμανία, από Εκκλησίες μέχρι συνδικάτα και Ενώσεις Πολιτών.
 

Έτσι, όταν ήρθαν οι κρίσεις, από τους πρόσφυγες μέχρι τον κορωνοϊό και τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, ορισμένοι Ανατολικοί ήταν δεκτικοί στη γοητεία λαϊκιστών πολιτικών, ειδικευμένων στο να εκμεταλλεύονται συγκεκριμένα παράπονα της Ανατολής.
 

Ο πληθυσμός σε ηλικία εργασίας της Ανατολικής Γερμανίας συρρικνώνεται. Το AfD και το κόμμα της Σάρα Βάγκενκνεχτ  τα καταφέρνουν καλύτερα στις ερημωμένες, γερασμένες περιοχές. Όπως υποδηλώνει η εκλογική τους συμπεριφορά, είναι δύσκολο να πειστούν οι Ανατολικογερμανοί σε συρρικνούμενες περιοχές να αναπληρώσουν τις τάξεις τους με ξένους, που είναι απαραίτητοι για την τοπική οικονομία.
 

Η «Εναλλακτική για την Γερμανία» δεν θα μπει στις δύο τοπικές κυβερνήσεις. Όλα τα υπόλοιπα κόμματα διατηρούν την «υγειονομική ζώνη» έναντι της ακροδεξιάς και δεν δέχονται να συνεργαστούν μαζί της.

Οι πολιτικές ισορροπίες
 

Τα κόμματα του κυβερνητικού συνασπισμού στο Βερολίνο, Σοσιαλδημοκράτες, Πράσινοι και Φιλελεύθεροι, δεν είχαν ποτέ ιδιαίτερα μεγάλη επιρροή στα κρατίδια της πρώην Ανατολικής Γερμανίας. Η υποχώρηση τους σε Θουριγγία και Σαξονία είναι μεν δυσάρεστη για αυτά, αλλά δεν έχει μείζονες επιδράσεις στη σταθερότητα της κυβέρνησης.
 

Το μόνο που μπορεί να κάνει η κυβέρνηση συνεργασίας είναι να συνεχίσει να κυβερνά για έναν ακόμα χρόνο, που διαρκεί η θητεία της. Σε έναν ακριβώς χρόνο, τον Σεπτέμβριο του 2025, θα γίνουν εκλογές σε παγγερμανικό επίπεδο. Μέχρι τότε θα γίνουν εκλογές σε ομόσπονδα κρατίδια που θα δείξουν τις τάσεις που επικρατούν.
 

Αυτό που πρέπει να προσέξει κανείς είναι οι  επιδράσεις στην πορεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι δύο χώρες-ατμομηχανή της ευρωπαϊκής ενοποίησης, Γερμανία και Γαλλία, βρίσκονται στραμμένες στα εσωτερικά προβλήματα τους, καθώς στη Γαλλία ζούμε ακόμα την πολιτική διελκυστίνδα μετά τις εκλογές του Ιουλίου.
 

Οι δύο χώρες έχουν αρκετές διαφορές για την μελλοντική πορεία της Ε.Ε., εν μέσω μεγάλων προκλήσεων και των συγκρούσεων στην Ουκρανία και τη Γάζα. Η αποκατάσταση της ουσιαστικής συνεννόησης μεταξύ τους αποκτά επείγοντα χαρακτήρα.

ΤΟΥ ΘΟΔΩΡΟΥ ΤΣΙΚΑ*

1.

Μετά τις πρόσφατες εκλογές ο «κουτσός» δικομματισμός που επικρατούσε, δεν υπάρχει πλέον. Η αναδιαμόρφωσή του σ’ έναν γόνιμο πολιτικό διπολισμό είναι μια επιλογή χρήσιμη τόσο για τον ευρύτερο προοδευτικό χώρο, όσο και για τη χώρα.

Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να οδηγηθούμε στην εκκίνηση μιας διαδικασίας επανιδρυτικού χαρακτήρα, ανασύστασης και ανασύνταξης των σύγχρονων προοδευτικών δυνάμεων σε νέα βάση. Να αναληφθούν πρωτοβουλίες για την διαμόρφωση ενός ευρύτερου προοδευτικού πόλου. Ενός «χώρου» στον οποίο να μπορούν να βρουν έκφραση οι προοδευτικοί δημοκράτες του Κέντρου,              οι κεντροαριστεροί, οι σοσιαλδημοκράτες, οι σοσιαλιστές, οι αριστεροί ποικίλων αποχρώσεων και προελεύσεων, καθώς και όσοι εμπνέονται από τις αξίες της πολιτικής οικολογίας.

2.  

Το ζήτημα δεν είναι να «εφεύρουμε» μια νέα οργανωτική φόρμα που απλώς θα αθροίσει έτοιμες δυνάμεις. Είναι πριν απ’ όλα ζήτημα πολιτικό και προγραμματικό.

Ο «προοδευτικός χώρος» δεν ενοποιείται σήμερα στη βάση ιστορικών ταυτίσεων που ίσχυσαν στο παρελθόν. Δεν διαθέτει χαρακτηριστικά μιας εν δυνάμει πολιτικής πλειοψηφίας με προγραμματική συνοχή και ενιαία στρατηγική.

Η συγκρότηση ευρύτερης, πολύχρωμης και πολυφωνικής Κεντροαριστεράς είναι το πείραμα μιας στρατηγικής «στροφής» του προοδευτικού χώρου. Μια πρωτότυπη προσπάθεια ανασύνθεσης και σύγκλισης, που απαιτεί αλλά και διευκολύνει την ιστορική αυτογνωσία και την αυτο-μεταρρύθμιση των δυνάμεων που θα συμμετάσχουν.

Θα ήταν λανθασμένη και ανεδαφική μια πρόταση να απορροφήσει κάποιο κόμμα στους κόλπους του και να εκφράσει μονοκομματικά όλο τον πλούτο και την πολυμορφία των δυνάμεων που συγκλίνουν στον πόλο του αναγκαίου προοδευτικού μεταρρυθμισμού.

Υπάρχει επίσης ένας πειρασμός, που πρέπει να αποφευχθεί: να «στριμωχτούν» αυτές οι πρωτοβουλίες μέσα στο πλαίσιο τακτικίστικων κινήσεων, στην εσωκομματική διαπάλη των κομμάτων του προοδευτικού χώρου. Με στόχο, είτε να επιβεβαιωθούν, είτε να αμφισβητηθούν ή να παρακαμφθούν οι σημερινές ηγεσίες. Κάτι τέτοιο θα περιόριζε την εμβέλεια των πρωτοβουλιών και θα ακύρωνε την δυναμική τους. 

3.

Αποτελεσματική απάντηση στις παρεμβάσεις της κυβέρνησης, δεν είναι η υπεράσπιση της ήδη υπάρχουσας κατάστασης στην χώρα, στο όνομα μιας δήθεν μαχητικής ή ριζοσπαστικής αντιπολίτευσης. Σε πολλούς τομείς διαιωνίζονται αναχρονιστικές καταστάσεις. Δεν είναι θετικά και προοδευτικά όλα τα «κεκτημένα». Τόσο ιδεολογικές αγκυλώσεις και γενικολογίες, όσο και υπερβολές, λαϊκισμοί και τακτικισμοί δεν συγχωρούνται.

Ειδικά όταν οι δυνάμεις της σημερινής αντιπολίτευσης έχουν θητεύσει στην κυβέρνηση, δεν μπορεί παρά να κατανοούν την πολυπλοκότητα των προβλημάτων, τις περιορισμένες δημοσιονομικές δυνατότητες και τις διεθνείς δεσμεύσεις της χώρας. 

Μια αντιπολίτευση ισοπεδωτική, "θυμωμένη", "βιαστική" (του τύπου "έφοδος για επιστροφή στην εξουσία"), δεν βοηθάει. Μια τακτική του "όχι σε όλα" -σε ο,τιδήποτε λέει ή προτείνει η κυβέρνηση- ικανοποιεί μόνο ένα φανατικό τμήμα του ακροατηρίου της. Η καταγγελία των πάντων δεν αποδίδει. 

Ο προοδευτικός χώρος οφείλει να προσπαθήσει, ώστε να μην φαίνεται ως υπερασπιστής του «παλιού» και του παρωχημένου. Είναι σημαντικό να αναδείξει έναν ισχυρό προοδευτικό μεταρρυθμισμό. Να προτείνει ένα συνολικό σχέδιο σύγχρονων αλλαγών, τομών και μεταρρυθμίσεων σε Δημόσια Διοίκηση, κοινωνικό κράτος και παραγωγικό μοντέλο. Με τα πόδια αταλάντευτα στην Ενωμένη Ευρώπη, παράλληλα με τον αγώνα για επιτάχυνση και εμβάθυνση της πολιτικής ενοποίησης της Ευρώπης σε ομοσπονδιακή κατεύθυνση.

*Ο Θόδωρος Τσίκας είναι Πολιτικός Επιστήμονας και Διεθνολόγος, Αντιπρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης για την Ομοσπονδία της Ευρώπης-ΕΕνΟΕ

ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ "ΤΑ ΝΕΑ", 1/8/2024

Τι μας διδάσκει η "Κάσος" ;

ΤΟΥ ΘΟΔΩΡΟΥ ΤΣΙΚΑ*

Ας αρχίσουμε από τα βασικά. Το γεγονός ότι η Ελλάδα ορθώς δεν αποδέχεται το τουρκο-λιβυκό μνημόνιο, δεν σημαίνει ότι οι χώρες που το υπέγραψαν το θεωρούν ανύπαρκτο. Από την άλλη, η Τουρκία και η Λιβύη δεν αναγνωρίζουν την Συμφωνία μερικής οριοθέτησης Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου. 

Η Τουρκία θεωρεί ότι το τουρκο-λιβυκό μνημόνιο της δίνει δικαιώματα και η Ελλάδα θεωρεί ότι έχει δικαιώματα από την ελληνο-αιγυπτιακή Συμφωνία. Αντίστοιχα η Τουρκία θεωρεί ότι η ελληνο-αιγυπτιακή Συμφωνία παραβιάζει τα δικαιώματα της, ενώ η Ελλάδα θεωρεί το ίδιο για το τουρκο-λιβυκό μνημόνιο. 

Αυτό σημαίνει ότι και οι δύο χώρες θα υπερασπιστούν στην πράξη την οριοθέτηση ΑΟΖ που έχει  συμφωνήσει η καθεμία, οποτεδήποτε δοθεί η σχετική  αφορμή. Το σημαντικό είναι ότι λόγω των "ήρεμων νερών" που έχουν προκύψει λόγω της έναρξης του ελληνο- τουρκικού διαλόγου, η υπεράσπιση δεν φτάνει μέχρι του σημείου της σύγκρουσης στο πεδίο. 

Όσο όμως καθυστερούμε την εξέλιξη του διαλόγου για τον "σκληρό πυρήνα" των ελληνοτουρκικών διαφορών, τόσο θα πληθαίνουν τα περιστατικά, όπως αυτό που συνέβη στα ανοιχτά της Κάσου και της Καρπάθου. Εκτός και αν οι δύο χώρες συμφωνήσουν ότι μέχρι την επίτευξη οριστικής διευθέτησης, δεν θα προχωρούν σε ενέργειες εκτός των χωρικών υδάτων τους. Κάτι τέτοιο θα ήταν επιθυμητό, προϋποθέτει όμως υψηλό βαθμό δέσμευσης και αυτοσυγκράτησης, και από τις δύο πλευρές. 

Το θέμα με το τουρκο-λιβυκό μνημόνιο δεν θα ξεπεραστεί τόσο εύκολα. Ακόμα και αν υπήρχε συμφωνία για ολόκληρη την θαλάσσια περιοχή μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου, το τουρκο-λιβυκό μνημόνιο είναι εκεί. Έχουμε δύο επικαλυπτόμενες συμφωνίες. Τα Σύμφωνα αυτά ακυρώνονται με δύο τρόπους: είτε οι υπογράφοντες αποσύρουν την υπογραφή τους (κάτι δύσκολο στην προκειμένη περίπτωση), είτε με προσφυγή σε διεθνές διαιτητικό ή δικαστικό όργανο.

Σε κάθε περίπτωση, από την στιγμή που το Δίκαιο της Θάλασσας απαιτεί συμφωνία των παράκτιων κρατών για την οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ, είναι μονόδρομος η συμφωνία Ελλάδας - Τουρκίας μέσω απευθείας διαπραγματεύσεων ή η κοινή προσφυγή τους στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.

Για την ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, πέραν του ελληνοτουρκικού διαλόγου, πρέπει να υπάρξουν διαπραγματεύσεις Ελλάδας-Λιβύης, Ελλάδας-Αιγύπτου για την υπόλοιπη περιοχή που δεν καλύπτεται από την υπάρχουσα Συμφωνία, Κύπρου - Τουρκίας για την μεταξύ τους περιοχή (που προϋποθέτει φυσικά πρόοδο στο Κυπριακό), κλπ.

Για ορισμένες θαλάσσιες περιοχές θα χρειαστούν και διαπραγματεύσεις μεταξύ τριών από αυτές τις χώρες, ώστε να καθοριστούν τα σημεία επαφής των ΑΟΖ τους. Μέχρι τότε το καθεστώς των διεθνών υδάτων μεταξύ τους παραμένει ως έχει, χωρίς δικαιώματα οικονομικής εκμετάλλευσης. Αυτό ισχύει για όλες  τις χώρες, προφανώς και για την Ελλάδα.

*Ο Θόδωρος Τσίκας είναι Πολιτικός Επιστήμονας- Διεθνολόγος, Αντιπρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης για την Ομοσπονδία της Ευρώπης – ΕΕνΟΕ

www.tanea.gr/print/2024/08/01/greece/ti-mas-didaskei-lfi-kasos/

ΕΙΔΙΚΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΤΗΣ "ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ"-ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ, 20/7/2024

50 χρόνια: Αναζητείται πολιτική βούληση για λύση του Κυπριακού

ΤΟΥ ΘΟΔΩΡΟΥ ΤΣΙΚΑ

Πολιτικού Επιστήμονα-Διεθνολόγου,

Αντιπροέδρου της Ελληνικής Ένωσης για την Ομοσπονδία της Ευρώπης (ΕΕνΟΕ)

Το τελευταίο διάστημα φάνηκε ότι αναθερμαίνονται οι διεργασίες στο Κυπριακό, λίγες μέρες πριν τη συμπλήρωση 50 χρόνων, τόσο από το πραξικόπημα των Ελληνοκυπρίων εθνικιστών της ΕΟΚΑ Β’ με τη συμμετοχή στρατευμάτων της Ελλάδας υπό τις διαταγές της τότε δικτατορικής κυβέρνησης, όσο και από την στρατιωτική επέμβαση της Τουρκίας.

Όσο δεν γίνονται συνομιλίες για τη λύση του Κυπριακού, υπάρχει ο κίνδυνος δημιουργίας εστιών έντασης στην Κύπρο. Αυτό ευνοεί το βάθεμα και τη μονιμοποίηση της διχοτόμησης. Επίσης λόγω της συντριπτικά υπέρτερης δύναμης της Τουρκίας, υπάρχει κίνδυνος για σταδιακή επιδείνωση της σημερινής κατάστασης σε βάρος της ελληνοκυπριακής πλευράς, τόσο στο έδαφος (Βαρώσι Αμμοχώστου, σημεία της «Πράσινης Γραμμής»), τόσο στη θάλασσα -είτε στην οριοθετημένη κυπριακή ΑΟΖ, είτε σε περιοχές που η Κυπριακή Δημοκρατία διεκδικεί ως ΑΟΖ.

Αποδοχή των 6 Σημείων του Γ.Γ. του ΟΗΕ

Η ελληνοκυπριακή ηγεσία πρέπει να κινηθεί γρήγορα και ευέλικτα, ώστε να επιτύχει επανέναρξη των συνομιλιών. Για να γίνει αυτό, πρέπει να πείσει τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, ότι έχει την πολιτική βούληση να φτάσει σε έναν έντιμο συμβιβασμό, μέσω αμοιβαίων παραχωρήσεων. Για να βρεθεί λύση εντός των ήδη προδιαγεγραμμένων παραμέτρων, όχι «όλα από την αρχή». Και αυτό, μέσα σε σύντομο και συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα, όχι με διαιώνιση των συνομιλιών.

Απαραίτητη προϋπόθεση είναι να δηλώσει η ελληνοκυπριακή πλευρά άμεση και πλήρη αποδοχή των 6 Σημείων του Πλαισίου Γκουτέρες, ως έχουν. Είναι αυτά που είχε καταθέσει ο Γ.Γ. του ΟΗΕ στις τελευταίες διαπραγματεύσεις στο Κραν Μοντανά της Ελβετίας το 2017. Ας μην ξεχνάμε ότι για το αδιέξοδο εκείνων των συνομιλιών, οι Εκθέσεις των αρμοδίων του ΟΗΕ συγκαταλέγουν στους υπευθύνους και την ελληνοκυπριακή ηγεσία.

Για την ουσία του Κυπριακού οι αναφορές του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ είναι σαφείς: λύση Διζωνικής-Δικοινοτικής Ομοσπονδίας με πολιτική ισότητα μεταξύ Ελληνοκυπριακής και Τουρκοκυπριακής Κοινότητας. Να το πούμε καθαρά: αυτό σημαίνει επανένωση της Κύπρου βασισμένη σε έναν «νέο συνεταιρισμό» Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, με διαμοιρασμό και κοινή διαχείριση εξουσιών και πόρων.

«Εργαλείο» οι ευρω-τουρκικές σχέσεις και η ενεργειακή συνεργασία

Ο Ταγίπ Ερντογάν έχει αποφασίσει να ολοκληρώσει την επαναπροσέγγιση του με την Δύση, για λόγους οικονομικούς και πολιτικούς. Σε αυτήν την επαναπροσέγγιση εντάσσει φυσικά την επανασύνδεση της Τουρκίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση και το ξεπάγωμα των ενταξιακών διαπραγματεύσεων, με στόχο να μείνει ανοιχτή για το απώτερο μέλλον μια προοπτική πλήρους ένταξης της.

 Η Ε.Ε. επιθυμεί την επανασύνδεση, λόγω του γεωπολιτικού ρόλου της Τουρκίας στην περιοχή αλλά και λόγω οικονομικών και εμπορικών σχέσεων. 

Ποια στάση θα επιδείξουν η Κυπριακή Δημοκρατία και η Ελλάδα, ως μέλη της ΕΕ; Θα αξιοποιήσουν το ενδιαφέρον της Τουρκίας αλλά και των εταίρων τους, ενθαρρύνοντας ένα πακέτο μιας ενισχυμένης προνομιακής σχέσης Τουρκίας-ΕΕ, ως κίνητρο, καταλύτη ή «αντάλλαγμα» για την επίλυση του Κυπριακού; 

Η Ε.Ε. είναι διατεθειμένη να βοηθήσει στο Κυπριακό και το έχει δηλώσει με πολλούς τρόπους. Αλλά ταυτοχρόνως έχει δηλώσει ότι ο βασικός «παίκτης» στο Κυπριακό είναι ο ΟΗΕ. Επομένως να σταματήσουμε να καλλιεργούμε αυταπάτες ότι μέσω της Ε.Ε θα υποχρεώσουμε την Τουρκία να αποδεχθεί τις δικές μας απόψεις, ή      -ακόμα περισσότερο- ότι θα την απομονώσουμε.

Λόγω της απρόκλητης, αδικαιολόγητης, παράνομης και βάναυσης ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, η Ε.Ε. αναμένει απρόσκοπτη ροή ενέργειας (φυσικό αέριο, πετρέλαιο, υδρογόνο, ηλεκτρισμό, ανανεώσιμες πηγές) μέσω της περιοχής μας.

Γι' αυτούς τους λόγους, θα ήταν πολύ θετικά δεκτό από την Ε.Ε. ένα νέο πακέτο Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης μεταξύ των δύο Κοινοτήτων στην Κύπρο, εμπλουτισμένο όμως με το θέμα της ενέργειας. Σημαντική θα ήταν η ενεργοποίηση μιας κοινής Επιτροπής Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων για τον σχεδιασμό των ερευνών και την αξιοποίηση των ενεργειακών πηγών του Νησιού.

Παράλληλα, μέσα σε πακέτο ευρύτερης συνεννόησης που θα παρέχει και τα κατάλληλα «κίνητρα» στην Τουρκία, θα χρειαστεί να προβλεφθεί η συμμετοχή όλων των χωρών της Ανατολικής Μεσογείου -περιλαμβανομένης της Τουρκίας- σε ένα σχήμα συνεργασίας για την αξιοποίηση των ενεργειακών πόρων της περιοχής.

Η ελληνο-τουρκική προσέγγιση βοηθά το Κυπριακό

Χωρίς συνεννόηση μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας δεν μπορεί να λυθεί το Κυπριακό. Το Κυπριακό θα λυθεί εφόσον συμπίπτουν τα συμφέροντα και οι προτεραιότητες Ελλάδας και Τουρκίας.

Αρκεί αυτό; Προφανώς όχι. Το Κυπριακό θα επιλυθεί μόνο με πολιτική βούληση των ηγεσιών Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων και όταν το διεθνές πλαίσιο ωθεί προς αυτήν την κατεύθυνση. Αλλά θα ήταν αυταπάτη να πιστεύουμε ότι σε φάση που Ελλάδα και Τουρκία αντιπαρατίθενται με αερομαχίες και κινήσεις πολεμικών πλοίων, είναι δυνατόν να έχουμε διαδικασίες επίλυσης του Κυπριακού.

Υπό αυτήν την έννοια, η βελτίωση των σχέσεων Ελλάδας-Τουρκίας, δημιουργεί ευνοϊκές προϋποθέσεις για επανέναρξη διαπραγματεύσεων για το Κυπριακό. Όποιος πραγματικά υποστηρίζει  την προοπτική της λύσης, δεν μπορεί παρά να χαιρετίσει την εξέλιξη αυτή.

Το «κλειδί» είναι πάντα η πολιτική βούληση για εξεύρεση λύσεων, με «θετικό άθροισμα». Λύσεις επωφελείς για όλες τις πλευρές. Που θα λαμβάνουν υπόψη τα συμφέροντα και τους φόβους, όλων όσων μετέχουν στη διένεξη. Αυτό ισχύει τόσο για τις ελληνοτουρκικές διαφορές, όσο και για το Κυπριακό. Μέχρι τώρα οι ηγεσίες όλων των πλευρών δεν έχουν χρησιμοποιήσει αυτό το κλειδί.

Ολόκληρο το αφιέρωμα της εφημερίδας: www.efsyn.gr/themata/thema-tis-efsyn/440739_misos-aionas-misi-patrida-mises-alitheies

Γαλλία: Ευρεία κυβέρνηση, προϋπόθεση για οριστική ήττα της ακροδεξιάς

"ΕΘΝΟΣ", 8/7/2024

Ο πρώτος σοσιαλιστής Πρόεδρος της Γαλλίας, Φρανσουά Μιτεράν, έλεγε: «Οι Γάλλοι στον 1ο γύρο τιμωρούν. Στον 2ο επιλέγουν». Δεν είναι βέβαιο ότι μπορούσε να φανταστεί ένα τέτοιο πολιτικό τοπίο όταν ζούσε. Μάλλον όχι. Είναι όμως απολύτως βέβαιο ότι μόνο ένα δημοκρατικό πολίτευμα μπορεί να δώσει μια τέτοια συναρπαστική ανατροπή, σαν το αποτέλεσμα του 2ου γύρου των γαλλικών βουλευτικών εκλογών.

Παρ’ όλα αυτά, δεν πρέπει να αγνοηθεί το γεγονός ότι ο πρώτος γύρος των εκλογών στη Γαλλία ανέδειξε την Άκρα Δεξιά ως μια εδραιωμένη δύναμη στη γαλλική κοινωνία με ανοδική δυναμική.

Μεσαία κοινωνικά στρώματα της «βαθιάς» γαλλικής επαρχίας, χαμηλά εισοδηματικά στρώματα στα περιφερειακά «προάστια» των μεγαλουπόλεων μακριά από τα κοσμοπολίτικα κέντρα, χειρώνακτες, άνθρωποι χωρίς υψηλή μόρφωση, όσοι φοβούνται τον εκσυγχρονισμό ή αισθάνονται ότι απειλούνται από την παγκοσμιοποίηση και τους μετανάστες, ψηφίζουν αυτούς που τους υπόσχονται ότι με μια εθνική αναδίπλωση και επιστροφή στις «παραδόσεις» θα έχουν προστασία από το κράτος. Μαζί τους και όσοι θέλουν να διαμαρτυρηθούν έντονα: ψηφίζουν αυτόν που πιστεύουν ότι θα πονέσει περισσότερο τις «κακές ελίτ»: την ακροδεξιά.

Ο Εμανουέλ Μακρόν με μια πολιτική «ντρίπλα», που θεωρήθηκε –και ήταν- υψηλού ρίσκου, προκαλώντας πρόωρες βουλευτικές εκλογές ανέκοψε την ορμή της Λεπέν προς την προεδρία. Έφερε τους Γάλλους μπροστά στο δίλημμα: θέλετε να σας κυβερνήσει η ακροδεξιά; Πείτε το ευθέως. Έχετε τώρα την ευκαιρία.

Αν δεν το είχε κάνει, μετά τα αρνητικά αποτελέσματα των ευρωεκλογών θα σερνόταν επί μήνες, κάτω από τη συνεχή υπονόμευση. Το φθινόπωρο, όταν πρέπει να έρθει προς έγκριση ο νέος Προϋπολογισμός, η κυβέρνηση του θα βρισκόταν μπροστά σε πρόταση μομφής από  μεγάλο μέρος της αντιπολίτευσης. Ας μην ξεχνάμε ότι η κυβέρνηση δεν είχε ούτε τώρα απόλυτη πλειοψηφία στη Βουλή.  Οι αναπόφευκτες τότε βουλευτικές εκλογές είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα οδηγούσαν σε βέβαιη νίκη της ακροδεξιάς  «Εθνικής Συσπείρωσης», τον Μπαρντελά στην πρωθυπουργία και θα άνοιγαν βέβαιο δρόμο της Λεπέν προς την Προεδρία της Δημοκρατίας 3 χρόνια μετά.

Όπως φάνηκε, η επικράτηση της Λεπέν δεν είναι νομοτελειακή ούτε είναι προδιαγεγραμμένη. Η οριστική ήττα της Άκρας Δεξιάς προϋποθέτει ισχυρή και λειτουργική κυβέρνηση ευρείας βάσης. Το βασικό πρόβλημα είναι η ετερογένεια των δυνάμεων που ανέκοψαν την επικράτηση της Άκρας Δεξιάς. Και κυρίως το γεγονός ότι οι βασικοί πρωταγωνιστές των τριών μεγάλων πολιτικών μπλοκ έχουν τον νου τους όχι στη νέα γαλλική Εθνοσυνέλευση, αλλά στην προεδρική εκλογή που θα γίνει το 2027.

Η νέα κυβερνητική λύση δεν είναι εύκολη. Προϋποθέτει στρατηγική αντίληψη και πνεύμα συναίνεσης ανάμεσα σε δυνάμεις της ευρύτερης Αριστεράς και του Κέντρου που εκφράζει ο Μακρόν.

Ο μεταρρυθμιστής και ευρωπαϊστής κεντροαριστερός ευρωβουλευτής, Ραφαέλ Γκλυκσμάν, που ήταν επικεφαλής της κοινής  λίστας του δικού του σχήματος, Place Publique, με τους σοσιαλιστές στις ευρωεκλογές, δήλωσε ότι η Γαλλία πρέπει να βρει την ηρεμία μετά τον δεύτερο γύρο των βουλευτικών εκλογών. «Η πολιτική κουλτούρα πρέπει να αλλάξει», είπε προσθέτοντας ότι «ένα κοινοβούλιο όπου κανένα κόμμα δεν έχει ξεκάθαρη πλειοψηφία απαιτεί δεκτικότητα στον διάλογο. Πρέπει να ενεργήσουμε ως ενήλικες τώρα. Το κοινοβούλιο είναι διαιρεμένο», πρόσθεσε". Διαφοροποιήθηκε έτσι εμμέσως από τον λαϊκιστή αριστερό Μελανσόν, ηγέτη της «Ανυπότακτης Γαλλίας», που δήλωσε ότι πρέπει να εφαρμοστεί «μόνο» και «ολόκληρο» το Πρόγραμμα της αριστερής συμμαχίας του «Νέου Λαϊκού Μετώπου» και «τίποτα άλλο».

Οι εξελίξεις θα κριθούν στο εσωτερικό του «Λαϊκού Μετώπου». Αν δηλαδή είναι διατεθειμένες μετριοπαθείς δυνάμεις όπως το Σοσιαλιστικό Κόμμα και οι ευρωπαϊστές Οικολόγοι της χαρισματικής Μαρίν Τοντελιέ, να συμμετάσχουν ή να στηρίξουν μια κυβέρνηση ευρύτερης συνεργασίας, χωρίς τον Μελανσόν που αυτο-εξαιρέθηκε από μια τέτοια προοπτική. 

Μέσα στο «Νέο Λαϊκό Μέτωπο», αυτός ο δεύτερος γύρος αναδιαρθρώνει την ισορροπία μεταξύ της Ανυπότακτης Γαλλίας/La France Insoumise (LFI) του Μελανσόν και του Σοσιαλιστικού Κόμματος (PS). Οι Σοσιαλιστές βρίσκονται στα πρόθυρα διπλασιασμού του αριθμού τους σε σύγκριση με το 2022, με εκτίμηση μεταξύ 63 και 69 εδρών (έναντι 31 τον Ιούνιο του 2022), και έτσι πλησιάζουν περισσότερο την ομάδα LFI, η οποία πιστώνεται με 68 έως 74 βουλευτές (σε σύγκριση με 75 κατά την τελευταία νομοθετική περίοδο). Αν και η LFI παραμένει (για πολύ λίγο) η πρώτη ομάδα στα αριστερά, δεν είναι πλέον σε κυρίαρχη θέση εντός της συμμαχίας.

Οι Οικολόγοι φαίνεται να έχουν 32 έως 36 βουλευτές (έναντι 23 το 2022), ενώ το Γαλλικό Κομμουνιστικό Κόμμα έχει 10 με 12 εκλεγμένους, σχεδόν τους δώδεκα που είχαν εκλεγεί πριν από δύο χρόνια.

Επίσης ρυθμιστικό ρόλο μπορεί να παίξει και το κόμμα της παραδοσιακής Δεξιάς, οι Ρεπουμπλικανοί, που ακολουθούν την παράδοση του Ντε Γκωλ, του Σιράκ και του Σαρκοζύ. Παρά το ότι δεν κατόρθωσαν να πάρουν πάνω από 6-7% των ψήφων, είναι ο τέταρτος σε δύναμη σχηματισμός της νέας Βουλής με 57-67 έδρες. Αποδεικνύουν ότι -παρά την εσωκομματική κρίση τους- έχουν ρίζες στην γαλλική κοινωνία. Σε περίπτωση ανάγκης θα μπορούσαν να συμμετάσχουν ή να στηρίξουν μια κυβέρνηση χωρίς τη Λεπέν και την «Ανυπότακτη Γαλλία» του Μελανσόν.

Οι διεργασίες θα πάρουν καιρό. Το γαλλικό Σύνταγμα δεν επιβάλλει άμεσο σχηματισμό νέας κυβέρνησης. Για ένα διάστημα θα μπορούσε να συνεχίσει η απερχόμενη κυβέρνηση να λειτουργεί ως υπηρεσιακή. Ο Μακρόν, που ως Πρόεδρος συνεχίζει να είναι ισχυρός πόλος της εκτελεστικής εξουσίας, έχει περιθώρια κινήσεων. Θα χρειαστεί όμως πλέον να εξαντλήσει όλες τις ικανότητες και τα ταλέντα του, χωρίς ηγεμονισμούς και υπεροψία. 

www.ethnos.gr/opinions/article/323459/galliaeyreiakybernhshproypotheshgiaoristikhhttathsakrodexias

Το «σύνδρομο του σκαντζόχοιρου»

Εφημερίδα TODAY PRESS, 18-26/5/2024

του Θόδωρου Τσίκα

πολιτικού επιστήμονα, διεθνολόγου, Αντιπροέδρου της Ελληνικής Ένωσης για την Ομοσπονδία της Ευρώπης – ΕΕ-νΟΕ

Είναι βέβαιο ότι την τελευταία περίoδο, έχουν αρχίζει να εμφανίζονται κάποιες τριβές της χώρας μας με ορισμένους γείτονες της. Παρά την ενόχληση, που σε ορισμένες περιπτώσεις είναι λογική, η Ελλάδα πρέπει να αποφύγει την εικόνα ότι τσακώνεται με όλες τις γειτονικές χώρες, και ότι είναι η ίδια «μέρος του προβλήματος».

Υπάρχουν τρόποι που η χώρα μας μπορεί να προωθήσει τις θέσεις της, ως ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό κράτος, με αυτοπεποίθηση, και όχι με φοβικότητα. Το «σύνδρομο του σκαντζόχοιρου», μιας εθνικιστικής αναδίπλωσης, δεν θα βοηθήσει.

Επίσκεψη Ράμα: Πολλή φασαρία για το τίποτα

Η ιδιωτική επίσκεψη του πρωθυπουργού της Αλβανίας, Έντι Ράμα, στην Αθήνα, δημιούργησε πριν ακόμα πραγματοποιηθεί θόρυβο στον δημόσιο διάλογο, αναντίστοιχη με την πραγματικότητα.

Ο Έντι Ράμα δεν επισκέφθηκε την Αθήνα ως πρωθυπουργός, αλλά με την ιδιότητα του επικεφαλής του Σοσιαλιστικού Κόμματος Αλβανίας. Μίλησε μόνο σε ομοεθνείς του, που ζουν και εργάζονται στην Ελλάδα, στο πλαίσιο μιας ευρύτερης περιοδείας σε ξένες χώρες όπου υπάρχει αλβανική διασπορά (Ελλάδα, Ιταλία, Γερμανία, κ.α.). Και λόγω αυτού δεν υπήρξαν, ούτε ζητήθηκαν επαφές με κυβερνητικούς επισήμους.

Αυτό συμβαίνει πολλές φορές. Κατά καιρούς κυβερνητικοί παράγοντες της Ελλάδας μεταβαίνουν για περιοδείες και εκδηλώσεις στις περιοχές της νότιας Αλβανίας, όπου ζουν Έλληνες μειονοτικοί.

Οι υπερβολικές διαστάσεις που έχει λάβει στη χώρα μας η υπόθεση Μπελέρι και η δραματοποίηση της, έκανε πολλούς να βλέπουν με μεγεθυντικό φακό την επίσκεψη Ράμα. Τελικά ο κ. Ράμα δεν έκανε καμία αναφορά στο ζήτημα αυτό. Η επίσκεψη του δεν είχε καμία πραγματική επίδραση στις ελληνο-αλβανικές σχέσεις: ούτε τις βελτίωσε, ούτε τις επιδείνωσε.

Οι «νεφώσεις» στις σχέσεις με τη Βόρεια Μακεδονία να μη γίνουν «καταιγίδες»

Το πρόβλημα που προέκυψε με την ορκωμοσία της νέας προέδρου της Βόρειας Μακεδονίας, είναι υπαρκτό. Σύμφωνα με την αρχή του Δικαίου «pacta sunt servanda»: οι συμφωνίες πρέπει να τηρούνται.
Η Συμφωνία των Πρεσπών δεν μπορεί να καταργηθεί. Είναι διεθνής Συνθήκη και έχει καταχωρηθεί στον ΟΗΕ. Ο διεθνής παράγοντας, κυρίως ΗΠΑ και Ευρωπαϊκή Ένωση είναι αυτές που θα πιέσουν για την τήρηση της, διότι δεν επιθυμούν αποσταθεροποίηση στα Βαλκάνια.

Αφού υπήρξε η συμφωνία με την Ελλάδα, τότε η Βουλγαρία έβαλε «βέτο» στην ευρωπαϊκή προοπτική της Βόρειας Μακεδονίας. Αυτός ήταν ένας από τους παράγοντες που το εκλογικό σώμα της Βόρειας Μακεδονίας στράφηκε προς το δεξιό, εθνικιστικό VMRO. Διαψεύστηκαν οι ελπίδες που είχαν για την προώθηση της ευρωπαϊκής πορείας της.

Αν δεν διαφανεί έστω μακρινή προοπτική για ένταξη της Βόρειας Μακεδονίας στην ΕΕ, δεν θα υπάρχει μοχλός πίεσης στη γειτονική χώρα να τηρήσει την Συμφωνία των Πρεσπών. Επομένως, το κλειδί θα ήταν να πιεστεί η Βουλγαρία να αλλάξει στάση.

Επίσης και η Ελλάδα πρέπει να κάνει και αυτή τα βήματα που της αναλογούν. Δεν είναι νοητό ορισμένοι κρατικοί και κυβερνητικοί αξιωματούχοι να αρνούνται να αποκαλέσουν τη γειτονική χώρα με την ονομασία που συμφωνήθηκε.

Ούτε να μην έχουν επικυρωθεί από τη Βουλή τα μνημόνια συνεργασίας που προκύπτουν από τη Συμφωνία των Πρεσπών, και είναι κυρίως προς όφελος της Ελλάδας.

Το ένα από αυτά μάλιστα, παραχωρεί τον έλεγχο της εναέριας κυκλοφορίας της Βόρειας Μακεδονίας στην ελληνική Πολεμική Αεροπορία !

Το καλό κλίμα στα ελληνοτουρκικά είναι θετικό, χρειάζεται όμως να υπάρξει και επίλυση

Η συνάντηση Ερντογάν-Μητσοτάκη πήγε θετικά, όπως αναμενόταν, χωρίς εκπλήξεις. Οι δύο ηγέτες διατύπωσαν με ηπιότητα τις απόψεις τους, ακόμα και στα σημεία όπου υπάρχουν διαφωνίες. Ήταν αισθητή η προσοχή που κατέβαλαν, ώστε να μην υπάρξουν τριβές.

Είναι βέβαιο ότι μεταξύ των ηγετών ή των αντιπροσωπειών έγινε μια αποτίμηση της προόδου στα τρία «τραπέζια» του ελληνοτουρκικού διαλόγου:

α. της θετικής ατζέντας (συνεργασία σε οικονομία, εμπόριο, μεταφορές, περιβάλλον, τουρισμός κ.α.)

β. των Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, δηλαδή η πραγματοποίηση των στρατιωτικών ασκήσεων στο Αιγαίο, με τρόπο που να μην προκαλείται ένταση, και

γ. του πολιτικού διαλόγου, όπου συζητείται ο ”σκληρός πυρήνας” των ελληνοτουρκικών διαφορών.

Η πολιτική βούληση που εκφράστηκε ήταν να συνεχίσει ο δρόμος της επαναπροσέγγισης των δύο χωρών. Μετά τις ευρωεκλογές, αρχίζει ένα διάστημα τριών ετών χωρίς καμία εκλογική αναμέτρηση στην Ελλάδα και την Τουρκία. Κάτι τέτοιο συμβαίνει σπάνια να συμπίπτει και στις δύο χώρες.

Υπάρχει ένας «καθαρός» πολιτικός χρόνος, όπου ο φόβος του «πολιτικού κόστους» δεν θα είναι τόσο έντονος. Εμφανίζεται λοιπόν μια μείζων ευκαιρία. Οι δύο πλευρές να επιταχύνουν τις απευθείας διαπραγματεύσεις, ώστε να επιλυθούν οι διμερείς διαφορές, να λυθούν τα προβλήματα και να κλείσουν οι εκκρεμότητες. Και όσα δεν μπορέσουν να επιλυθούν μέσω του διαλόγου, να παραπεμφθούν σε διεθνή δικαστικά ή δικαιοδοτικά όργανα.

Το καλό κλίμα δεν αρκεί. Όσο τα ζητήματα μένουν ανοιχτά, σε μια διαφορετική συγκυρία μπορεί να προκληθεί εκ νέου ένταση μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Μόνο η διευθέτηση των προβλημάτων, είτε με πολιτική είτε με νομική οδό, καθώς και με συνδυασμό των δύο μορφών, μπορεί να σταματήσει αμφισβητήσεις και να εμπεδώσει την ειρήνη και την σταθερότητα στην περιοχή μας.

afteroffice.gr/o-thodoros-tsikas-grafei-gia-to-syndromo-tou-skantzochoirou/

Τουρκία: διαμαρτυρία για οικονομία και φθορά εξουσίας

Τουρκία: διαμαρτυρία για οικονομία και φθορά εξουσίας

ΘΟΔΩΡΟΣ ΤΣΙΚΑΣ

Ακόμα μια φορά, η οικονομία έπαιξε ρόλο στις πολιτικές εξελίξεις. Ακρίβεια, πτώση της τουρκικής λίρας, υψηλός πληθωρισμός, η αθέτηση των υποσχέσεων του Ταγίπ Ερντογάν περί μη ανόδου των τραπεζικών επιτοκίων, είναι βασικοί λόγοι για τα αποτελέσματα των δημοτικών εκλογών στην Τουρκία.

Η φθορά της άσκησης εξουσίας επί 22 χρόνια από τον Ερντογάν και το συντηρητικό ισλαμικό Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης ήταν σημαντικός παράγοντας. Μια ολόκληρη γενιά δεν έχει γνωρίσει άλλον ηγέτη. Το γεγονός οδήγησε πολλούς νέους να ζητήσουν αλλαγή και ανανέωση. Είναι γνωστό ότι οι νεαρές ηλικίες αποτελούν υψηλό ποσοστό στο σύνολο του τουρκικού πληθυσμού.

Ρόλο έπαιξε και η παρουσία του μικρού ισλαμιστικού Νέου Κόμματος Ευημερίας, υπό την ηγεσία του γιου του ιστορικού ηγέτη του πολιτικού Ισλάμ στην Τουρκία, Ερμπακάν. Το κόμμα προσελκύει υπερσυντηρητικούς ισλαμιστές που, ενώ είχαν υποστηρίξει Ερντογάν, σήμερα φέρονται δυσαρεστημένοι κυρίως από την κατάσταση της οικονομίας.

Το κεντροαριστερό κοσμικό κεμαλικό Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα κερδίζει περισσότερους Δήμους έναντι του κυβερνώντος κόμματος. Μεταξύ αυτών, οι 6 μεγαλύτερες πόλεις: Κωνσταντινούπολη, Άγκυρα, Σμύρνη, Άδανα, Αττάλεια, Προύσα.

Στον υπολογισμό των ποσοστών των κομμάτων, για πρώτη φορά μετά από 22 χρόνια το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα προηγείται. Φυσικά πρέπει να συνεκτιμηθεί ότι μιλάμε για δημοτικές εκλογές, στις οποίες η ψήφος διαμαρτυρίας είναι πιο εύκολη από ό,τι στις προεδρικές και στις βουλευτικές εκλογές.

Ο Ταγίπ Ερντογάν παρά το σοβαρό πλήγμα, παραμένει Πρόεδρος με πολύ ισχυρές εξουσίες εκ του Συντάγματος, και με πλειοψηφία στην Βουλή. Το ερώτημα είναι σε ποιες αλλαγές στην εσωτερική και οικονομική πολιτική θα προχωρήσει, έτσι ώστε να επηρεάσει την προεδρική εκλογή του 2028, είτε είναι ο ίδιος υποψήφιος, είτε άλλος της επιλογής του.

Ο Εκρέμ Ιμάμογλου είναι ο μόνος πολιτικός που κατορθώνει να αμφισβητήσει πολιτικά τον Ερντογάν, αποκτώντας ισχυρή εκλογική βάση. Αποδείχθηκε εξαιρετικά πολυσυλλεκτικός κατορθώνοντας να προσεγγίσει πολλές κοινωνικές κατηγορίες. Κερδίζει νέους και μεγαλύτερους, φτωχότερους και μεσαία τάξη, εθνικιστές και Κούρδους.

Αποτελεί εκπρόσωπο μιας κοινωνικής αντιπολίτευσης, που ξεπερνά τα όρια του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος. Για ανάδειξη του όμως σε προεδρικό υποψήφιο το 2028, πρέπει να προσπεράσει δύο εμπόδια. Τη δικαστική περιπέτεια, που δεν έχει τελειώσει, καθώς με πιθανή καταδίκη μπορεί να στερηθεί τα πολιτικά δικαιώματα του. Και τον σημερινό ηγέτη του κόμματος του, Οζγκούρ Οζέλ. Ενισχυμένος από τη νίκη, ο νέος ηγέτης της αντιπολίτευσης μπορεί να θελήσει να συμμετάσχει ο ίδιος στις προεδρικές εκλογές, αντί του δημάρχου Κωνσταντινούπολης.

*Ο Θόδωρος Τσίκας είναι Πολιτικός Επιστήμονας-Διεθνολόγος, Αντιπρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης για την Ομοσπονδία της Ευρώπης-ΕΕνΟΕ

www.matrix24.gr/2024/04/tourkia-diamartiria-gia-ikonomia-ke-fthora-exousias/

Anatropi News, 28/1/2024

Και αν εκλεγεί πάλι ο Τραμπ ;

Εντός του 2024 θα διεξαχθούν εκλογές σε χώρες που περιλαμβάνουν τον μισό σχεδόν πληθυσμό του πλανήτη. Δεν υπάρχει όμως αμφιβολία ότι η πιο σημαντική -για τις διεθνείς εξελίξεις- εκλογική αναμέτρηση θα είναι οι προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ, τον προσεχή Νοέμβριο.

www.anatropinews.gr/2024/01/28/%ce%b8%cf%8c%ce%b4%cf%89%cf%81%ce%bf%cf%82-%cf%84%cf%83%ce%af%ce%ba%ce%b1%cf%82-%ce%ba%ce%b1%ce%b9-%ce%b1%ce%bd-%ce%b5%ce%ba%ce%bb%ce%b5%ce%b3%ce%b5%ce%af-%cf%80%ce%ac%ce%bb%ce%b9-%ce%bf-%cf%84/

'Η Εφημερίδα των Συντακτών", 8/12/2023

Τα ελληνοτουρκικά σε θετική τροχιά

 ΤΟΥ ΘΟΔΩΡΟΥ ΤΣΙΚΑ,

Πολιτικού Επιστήμονα-Διεθνολόγου,

Αντιπροέδρου της Ελληνικής Ένωσης για την Ομοσπονδία της Ευρώπης-ΕΕνΟΕ

 Η επίσκεψη του Τούρκου προέδρου έγινε σε θετική συγκυρία για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Η συνεδρίαση του Ανωτάτου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδας-Τουρκίας, με συμμετοχή πολλών υπουργών από τις δύο χώρες, είναι ενδεικτική της βούλησης των δύο πλευρών να ενισχύσουν τη συνεργασία τους σε πολλούς τομείς.

Η ηρεμία στο Αιγαίο μετά τους σεισμούς στην Τουρκία, έχει παίξει σημαντικό ρόλο. Επίσης η επιθυμία του κ. Ερντογάν για ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας με τη Δύση -ΗΠΑ και Ευρωπαϊκή Ένωση- για πολιτικούς και οικονομικούς λόγους, συμβάλλει στην βελτίωση των διμερών σχέσεων.

Επιπλέον, διαμορφώνονται κοινές απειλές στην ευρύτερη περιοχή. Αν κοιτάξουμε τον χάρτη, θα δούμε ότι Ελλάδα και Τουρκία βρίσκονται στο μέσον δύο μεγάλων κρίσεων. Στο βορρά, η συνεχιζόμενη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Νότια, η στρατιωτική σύγκρουση Ισραήλ-Χαμάς, στη Λωρίδα της Γάζας. Αυτές οι κρίσεις έχουν συνέπειες στην οικονομία και στην ροή ενέργειας, προκαλούν προβληματισμούς για τυχόν μελλοντικά μαζικά προσφυγικά κύματα και φόβο για τρομοκρατικά χτυπήματα.

Οι δύο χώρες προσπαθούν να διατηρήσουν τις σχέσεις τους μέσα σε «προστατευτικό κλωβό». Να διαμορφώσουν ζώνη ειρήνης και σταθερότητας σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο. Να μην επιτρέψουν επιδείνωση των ελληνοτουρκικών, εξαιτίας της διαφορετικής οπτικής των ηγεσιών τους για παγκόσμια και περιφερειακά ζητήματα.

Υψηλού πολιτικού συμβολισμού είναι η κοινή Διακήρυξη Φιλίας και Καλής Γειτονίας, που υπογράφτηκε. Συμπυκνώνει το συνολικό πνεύμα της συνεργασίας. Περιγράφει στόχους και μέσα της προσέγγισης. Αποτελεί θεμέλιο της νέας εποχής στις διμερείς σχέσεις.

 Η συνεργασία στα θέματα «θετικής ατζέντας», οικονομία, εμπόριο, περιβάλλον, μεταφορές κλπ, συζητείτο επί πολύ καιρό, ακόμα και την περίοδο της έντασης ανάμεσα στις δύο χώρες. Έτσι έγινε εφικτή η υπογραφή συμφωνιών διμερούς συνεργασίας. Σημαντικά βήματα έχουν γίνει για Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ), δηλαδή τον τρόπο διεξαγωγής στρατιωτικών ασκήσεων των δύο χωρών σε διεθνή ύδατα και διεθνή εναέριο χώρο.

Ο πολιτικός διάλογος, για τον «σκληρό πυρήνα» των ελληνοτουρκικών διαφορών, θα συνεχιστεί στην Άγκυρα τους επόμενους μήνες. Η ουσία του αφορά τις προϋποθέσεις για κοινή προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, με στόχο την οριοθέτηση Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) και υφαλοκρηπίδας. Αποτελεί σημαντικό κεκτημένο ότι οι δύο ηγέτες δεσμεύτηκαν ότι θα επιδιώξουν αυτόν τον στόχο με ρητή αναφορά στη Χάγη, παρά τις διαφορετικές διατυπώσεις που χρησιμοποίησαν.

Βεβαίως, η οριοθέτηση ΑΟΖ συνδέεται άρρηκτα με την ανάγκη να υπάρξει προηγουμένως συμφωνία για οριστικό καθορισμό των χωρικών υδάτων στο Αιγαίο. Και στην συνέχεια, την εναρμόνιση της έκτασης του ελληνικού εναέριου χώρου με τα χωρικά ύδατα. 

www.efsyn.gr/stiles/apopseis/414493_ta-ellinotoyrkika-se-thetiki-trohia

GR Diplomatic Review , Τεύχος 13, Οκτωβρίου-Δεκεμβρίου 2023

Κινείται κάτι στο Κυπριακό;

ΤΟΥ ΘΟΔΩΡΟΥ ΤΣΙΚΑ

Πολιτικού Επιστήμονα-Διεθνολόγου,

Αντιπροέδρου της Ελληνικής Ένωσης για την Ομοσπονδία της Ευρώπης (ΕΕνΟΕ)

Ο βοηθός Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, Μίροσλαβ Γιέτζια, επισκέφθηκε την Κύπρο στα τέλη Αυγούστου όπου είχε επαφές με τους ηγέτες της ελληνοκυπριακής και της τουρκοκυπριακής πλευράς. Στόχος του ήταν να δει αν θα μπορούσαν να επανεκκινήσουν οι προσπάθειες για επανεκκίνηση των συνομιλιών για το Κυπριακό. 

Δυστυχώς δεν πραγματοποιήθηκε συνάντηση του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες με τον πρόεδρο της Τουρκίας, Ταγίπ Ερντογάν, ούτε συνάντηση του Ελληνοκύπριου ηγέτη, Νίκου Χριστοδουλίδη, με τον Τουρκοκύπριο ηγέτη, Ερσίν Τατάρ, τον Σεπτέμβριο στη Νέα Υόρκη, στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ.

Τι δείχνουν τα επεισόδια στη Νεκρή Ζώνη

Τα επεισόδια στη "νεκρή ζώνη", στο μικτό χωριό της Πύλας,  δεν αφήνουν αμφιβολία ότι ο στόχος του Ερσίν Τατάρ, είναι να ενισχύσει την οντότητα της αυτοαποκαλούμενης «Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου». Να δείξει ότι έχει ρόλο, μηχανισμούς και σύνορα που πρέπει να γίνουν αποδεκτά και σεβαστά.  Για να επιτευχθεί αυτό χρειάζεται ένταση και δημοσιότητα. 

Δυστυχώς, και με ευθύνες της ελληνοκυπριακής ηγεσίας, δεν κατορθώσαμε να αξιοποιήσουμε την παρουσία του προηγούμενου ηγέτη των Τουρκοκυπρίων, του προοδευτικού και ευρωπαϊστή, Μουσταφά Ακιντζί.

 Μέχρι στιγμής, η τακτική του Τατάρ είχε την υποστήριξη της Τουρκίας. Δεν είναι όμως καθόλου βέβαιο ότι αυτό θα συνεχιστεί στις νέες συνθήκες που διαμορφώνονται. 

Πέραν της «υψηλής πολιτικής», υπάρχει η καθημερινότητα για τους ανθρώπους. Η «Πράσινη Γραμμή» χωρίζει με αφύσικο τρόπο την Κύπρο, από τη μία άκρη στην άλλη. Διακόπτει μεταφορές και επικοινωνίες. Προκαλεί καθυστερήσεις και ταλαιπωρία. 

Υπάρχουν πολλά αντίστοιχα αιτήματα Ελληνοκυπρίων για άνοιγμα δρόμων σε άλλα σημεία της «Πράσινης Γραμμής. Άρα μπορεί να υπάρξει συμφωνία για εκτέλεση έργων που αφορούν Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους, υπό την ευθύνη της Ειρηνευτικής Δύναμης του ΟΗΕ.

Θα ήταν σοβαρότατο λάθος να αρκεστεί η κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας, αλλά και της Ελλάδας, στις διεθνείς καταδίκες. Οι καταδίκες αυτές αφορούν κυρίως το απαράδεκτο γεγονός της επίθεσης των τουρκοκυπριακών δυνάμεων εναντίον της Ειρηνευτικής Δύναμης του ΟΗΕ στην Κύπρο.

Για την ουσία του Κυπριακού οι αναφορές του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ είναι σαφείς, και απευθύνονται και στις δύο πλευρές: λύση Διζωνικής-Δικοινοτικής Ομοσπονδίας με πολιτική ισότητα μεταξύ Ελληνοκυπριακής και Τουρκοκυπριακής Κοινότητας. Να το πούμε καθαρά: αυτό σημαίνει επανένωση της Κύπρου βασισμένη σε έναν «νέο συνεταιρισμό» Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, με διαμοιρασμό και κοινή διαχείριση εξουσιών και πόρων.

Αποδοχή των 6 Σημείων του Γ.Γ. του ΟΗΕ

 Όσο δεν γίνονται συνομιλίες για την λύση του Κυπριακού, υπάρχει ο κίνδυνος να ξεσπούν εστίες στην Κύπρο. Αυτό ευνοεί το βάθεμα και τη μονιμοποίηση της διχοτόμησης. Επίσης λόγω της συντριπτικά υπέρτερης δύναμης της Τουρκίας, υπάρχει κίνδυνος για σταδιακή επιδείνωση της σημερινής κατάστασης σε βάρος της ελληνοκυπριακής πλευράς, τόσο στο έδαφος (Στροβίλια, Βαρώσι Αμμοχώστου, πιθανόν Πύλα κ.α.), τόσο στη θάλασσα - είτε στην οριοθετημένη κυπριακή ΑΟΖ, είτε σε περιοχές που η Κυπριακή Δημοκρατία διεκδικεί ως ΑΟΖ.

 Η ελληνοκυπριακή ηγεσία πρέπει να κινηθεί γρήγορα και ευέλικτα, ώστε να επιτύχει επανέναρξη των συνομιλιών. Για να γίνει αυτό, πρέπει να πείσει τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ, ότι έχει την πολιτική βούληση να φτάσει σε έναν έντιμο συμβιβασμό, μέσω αμοιβαίων παραχωρήσεων. Για να βρεθεί η προδιαγεγραμμένη λύση, και όχι «όλα από την αρχή». Και αυτό, μέσα σε σύντομο και συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα, όχι με διαιώνιση των συνομιλιών.

Απαραίτητη προϋπόθεση είναι να δηλώσει η ελληνοκυπριακή πλευρά άμεση και πλήρη αποδοχή των 6 Σημείων του Πλαισίου Γκουτέρες, ως έχουν. Ας μην ξεχνάμε ότι για το αδιέξοδο των συνομιλιών στο Κραν Μοντανά της Ελβετίας το 2017, οι Εκθέσεις των αρμοδίων του ΟΗΕ συγκαταλέγουν και την ελληνοκυπριακή ηγεσία στους υπευθύνους.

«Κλειδί» η σχέση Τουρκίας - Ευρωπαϊκής Ένωσης

Ο Ταγίπ Ερντογάν έχει αποφασίσει να ολοκληρώσει την επαναπροσέγγιση του με την Δύση, για λόγους οικονομικούς και πολιτικούς. Σε αυτήν την επαναπροσέγγιση εντάσσει φυσικά την επανασύνδεση της Τουρκίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση και το ξεπάγωμα των ενταξιακών διαπραγματεύσεων, με στόχο να μείνει ανοιχτή για το απώτερο μέλλον η προοπτική της πλήρους ένταξης της.

 Η Ε.Ε. επιθυμεί την επανασύνδεση λόγω του γεωπολιτικού ρόλου της Τουρκίας στην περιοχή, αλλά και λόγω οικονομικών και εμπορικών σχέσεων. Το φθινόπωρο θα έχει έναν «στρατηγικό αναστοχασμό» για το θέμα της συνολικής προοπτικής των σχέσεων με την Τουρκία.

 Πρόκειται για μια καμπή, που μπορεί να αποδειχθεί κομβικής σημασίας για το Κυπριακό. Ποια στάση θα επιδείξουν η Κυπριακή Δημοκρατία και η Ελλάδα, ως μέλη της ΕΕ; Θα αξιοποιήσουν το ενδιαφέρον της Τουρκίας αλλά και των εταίρων τους, ενθαρρύνοντας ένα πακέτο μιας ενισχυμένης προνομιακής σχέσης Τουρκίας-ΕΕ, ως κίνητρο, καταλύτη ή «αντάλλαγμα» για την επίλυση του Κυπριακού; Διότι τόσο η Τουρκία, όσο και οι εταίροι πιθανόν να θελήσουν να συμβάλουν σε αυτήν την κατεύθυνση, εφόσον όλοι θα επωφεληθούν από τη νέα σχέση.

Η Ε.Ε. είναι διατεθειμένη να βοηθήσει στο Κυπριακό και το έχει δηλώσει με πολλούς τρόπους. Αλλά ταυτοχρόνως έχει δηλώσει ότι ο βασικός «παίκτης» στο Κυπριακό είναι ο ΟΗΕ. Επομένως να σταματήσουμε να καλλιεργούμε αυταπάτες ότι μέσω της Ε.Ε θα υποχρεώσουμε την Τουρκία να αποδεχθεί τις δικές μας απόψεις, ή      - ακόμα περισσότερο - ότι θα την απομονώσουμε.

Λόγω της απρόκλητης, αδικαιολόγητης, παράνομης και βάναυσης ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, η Ε.Ε. αναμένει απρόσκοπτη ροή ενέργειας (φυσικό αέριο, πετρέλαιο, ηλεκτρισμό, ανανεώσιμες πηγές) μέσω της περιοχής μας.

Γι' αυτούς τους λόγους, θα ήταν πολύ θετικά δεκτό από την Ε.Ε. ένα νέο πακέτο Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης μεταξύ των δύο Κοινοτήτων στην Κύπρο, εμπλουτισμένο όμως με το θέμα της ενέργειας. Σημαντική θα ήταν η ενεργοποίηση μιας κοινής Επιτροπής Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων για τον σχεδιασμό των ερευνών και την αξιοποίηση των ενεργειακών πηγών του Νησιού.

Η προσέγγιση Ελλάδας-Τουρκίας βοηθά το Κυπριακό

Χωρίς συνεννόηση μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας δεν μπορεί να λυθεί το Κυπριακό. Το Κυπριακό θα λυθεί εφόσον συμπίπτουν τα συμφέροντα και οι προτεραιότητες Ελλάδας και Τουρκίας.

Αρκεί αυτό; Προφανώς όχι. Το Κυπριακό θα επιλυθεί μόνο με πολιτική βούληση των ηγεσιών Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων και όταν το διεθνές πλαίσιο ωθεί προς αυτήν την κατεύθυνση. Αλλά θα ήταν αυταπάτη να πιστεύουμε ότι σε φάση που Ελλάδα και Τουρκία αντιπαρατίθενται με αερομαχίες και κινήσεις πολεμικών πλοίων, είναι δυνατόν να έχουμε διαδικασίες επίλυσης του Κυπριακού.

Υπό αυτήν την έννοια, η βελτίωση των σχέσεων Ελλάδας-Τουρκίας, δημιουργεί ευνοϊκές προϋποθέσεις για επανέναρξη διαπραγματεύσεων για το Κυπριακό. Όποιος πραγματικά υποστηρίζει  την προοπτική της λύσης, δεν μπορεί παρά να χαιρετίσει την εξέλιξη αυτή.

Το «κλειδί» είναι πάντα η πολιτική βούληση για εξεύρεση λύσεων, με «θετικό άθροισμα». Λύσεις επωφελείς για όλες τις πλευρές. Που θα λαμβάνουν υπόψη τα συμφέροντα και τους φόβους, όλων όσων μετέχουν στη διένεξη. Αυτό ισχύει τόσο για τις ελληνοτουρκικές διαφορές, όσο και για το Κυπριακό.

Μέχρι τώρα οι ηγεσίες όλων των πλευρών δεν έχουν χρησιμοποιήσει αυτό το κλειδί. Φυσικό είναι ότι όσο δεν χρησιμοποιείται το κλειδί, τόσο περισσότερο θα σκουριάζει. Είναι όμως στο χέρι μας να το χρησιμοποιήσουμε.

Στο iEidiseis.gr , 9/10/2023

Η αφορμή δεν βρίσκεται στο Παλαιστινιακό, αλλά στο Ιράν

ΤΟΥ ΘΟΔΩΡΟΥ ΤΣΙΚΑ*

1.Ίσως η Χαμάς έκανε το πιο «μοιραίο λάθος» της ύπαρξης της. Παρά τον αρχικό αιφνιδιασμό των ισραηλινού στρατού από την τρομοκρατική επίθεση στο έδαφος του Ισραήλ, είναι βέβαιο ότι η απάντηση του Ισραήλ θα είναι συντριπτική.

Μια χερσαία επίθεση του ισραηλινού Στρατού μέσα στη Λωρίδα της Γάζας, είναι πολύ πιθανό να αποδεκατίσει ανεπανόρθωτα τις δυνάμεις της Χαμάς. Δυστυχώς μια τέτοια επιλογή θα συνοδευτεί από απίστευτο αιματοκύλισμα.

Δύο είναι οι λόγοι που θα οδηγήσουν σε μια εξαιρετικά βίαιη και σχετικά μακροχρόνια ισραηλινή απάντηση.

α. Η είσοδος εκατοντάδων ένοπλων τρομοκρατών της Χαμάς σε ισραηλινό έδαφος, που συνοδεύτηκε από εκτελέσεις αμάχων Ισραηλινών πολιτών, απαγωγές ομήρων κ.α.

Αυτό συνέβη για πρώτη φορά. Μέχρι τώρα οι επιθέσεις της Χαμάς ήταν πυραυλικές και εκτόξευση ρουκετών μέσα από το έδαφος της Γάζας. Σε αυτές απαντούσε το Ισραήλ με αεροπορικές και πυραυλικές επιθέσεις από το δικό του έδαφος, χωρίς να εισέρχονται στρατεύματα του στην Λωρίδα της Γάζας.

Κρίσιμη επισήμανση: οι περιοχές στις οποίες εισέβαλε η Χαμάς, δεν είναι κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη, αλλά τμήματα του κράτους του Ισραήλ, αναγνωρισμένα διεθνώς. 

β. Η σημερινή κυβέρνηση του Ισραήλ είναι μια εθνικιστική, ακροδεξιά κυβέρνηση, με συμμετοχή και πολλών υπερ-ορθόδοξων κομμάτων θρησκευτικού φανατισμού. Στηρίχτηκε στην άρνηση κάθε συμβιβαστικής λύσης για το Παλαιστινιακό και ξανάρχισε τον παράνομο εβραϊκό εποικισμό των κατεχομένων παλαιστινιακών εδαφών στην Ανατολική Ιερουσαλήμ και στην Δυτική Όχθη του Ιορδάνη.

Συγκολλητική ουσία των κομμάτων του κυβερνητικού συνασπισμού είναι ότι δεν υπάρχει Παλαιστινιακό ζήτημα ή -και αν υπάρχει- αυτό λύνεται δια της πυγμής.

Η κυβέρνηση Νετανιάχου βρίσκεται στο μέσον μιας βαθιάς πολιτικής κρίσης. Η δικαστική μεταρρύθμιση την οποία προωθεί, καταργεί ουσιαστικά τον μόνο έλεγχο της εκτελεστικής εξουσίας, που ασκείται μέσω του Ανωτάτου Δικαστηρίου της χώρας. Εδώ και πολλούς μήνες ένα μαζικό δημοκρατικό κίνημα Ισραηλινών πολιτών διαδηλώνει με στόχο να σταματήσει την απόφαση αυτή.

Τόσο για την επανέναρξη των παράνομων εποικισμών, όσο και για την αμφιλεγόμενη δικαστική μεταρρύθμιση, η κυβέρνηση Νετανιάχου έχει επανειλημμένα επικριθεί διεθνώς, ιδιαίτερα δε από την κυβέρνηση Μπάϊντεν τις ΗΠΑ και από την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Για να αποκαταστήσει το τρωθέν κύρος της, είναι βέβαιο ότι η σημερινή ισραηλινή ηγεσία θα καταφύγει σε σκληρή και μακρά σύγκρουση.

2. Η αφορμή της σημερινής σύγκρουσης όμως δεν είναι το Παλαιστινιακό. Βρίσκεται αλλού, και συγκεκριμένα στην προσπάθεια εξομάλυνσης των σχέσεων του Ισραήλ με την Σαουδική Αραβία.

Εδώ και καιρό, έχουν προχωρήσει οι προσπάθειες για αποκατάσταση σχέσεων και συνεργασία μεταξύ του Ισραήλ και μετριοπαθών αραβικών χωρών, οι ονομαζόμενες «Συμφωνίες του Αβραάμ». Μεταξύ αυτών είναι και ορισμένες μικρές χώρες του Περσικού Κόλπου.

Το μεγάλο όμως στοίχημα θα είναι η αποκατάσταση των σχέσεων του Ισραήλ με την Σαουδική Αραβία. Η Σαουδική Αραβία έχει ιδιαίτερη σημασία λόγω μεγέθους, γεωγραφικής θέσης, πετρελαϊκών αποθεμάτων και του ρόλου της ως «προστάτη των μουσουλμάνων», καθώς βρίσκονται στο έδαφος της οι δύο πιο ιερές πόλεις του Ισλάμ, η Μέκκα και η Μεδίνα.

Η προσπάθεια αυτή στηρίζεται στην σύγκλιση συμφερόντων μεταξύ τους, καθώς και οι δύο χώρες αισθάνονται την απειλή του Ιράν, το οποίο αναπτύσσει ανεξέλεγκτα το πυρηνικό πρόγραμμα του. Ισραήλ και Σαουδική Αραβία δεν θέλουν να διακινδυνεύσουν να εξελιχθεί το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα από ειρηνικό σε στρατιωτικό. Δηλαδή να βρεθεί σε θέση να αποκτήσει πυρηνικά όπλα.

Ένα από τα ανταλλάγματα που φέρεται να ζητά η Σαουδική Αραβία από το Ισραήλ και τις ΗΠΑ, είναι βήματα στο Παλαιστινιακό. Για αυτό τον σκοπό έκανε παράλληλες συζητήσεις με τη νόμιμη Παλαιστινιακή Αρχή, του προέδρου Μαχμούντ Αμπάς.

Είναι φανερό ότι η επιτυχία της προσπάθειας θα απομόνωνε δύο παράγοντες:

α. την παλαιστινιακή ισλαμο-φασιστική οργάνωση Χαμάς που είναι σκληρός αντίπαλος της Παλαιστινιακής Αρχής (την οποία καταγγέλλει ως «συμβιβασμένη»), αλλά

β. κυρίως θα έφερνε σε απομόνωση το θεοκρατικό καθεστώς του Ιράν.

Το Ιράν εξοπλίζει με προηγμένα όπλα, μοιράζεται πληροφορίες μέσω των μυστικών υπηρεσιών του και ενισχύει οικονομικά, τόσο την Χαμάς, όσο και την εξτρεμιστική οργάνωση των σιϊτών του Λιβάνου, την Χεζμπολλάχ.

Δεν είναι τυχαίο ότι εκτός από τις επιθέσεις της Χαμάς στα νότια του Ισραήλ, άρχισε και η ρίψη ρουκετών από τον Βορρά, μέσα από το έδαφος του Λιβάνου, από την Χεζμπολλάχ. Στόχος είναι να βρεθεί το Ισραήλ μεταξύ δύο μετώπων.

Ο απώτερος φυσικά σκοπός είναι να αποτύχει η προσέγγιση Ισραήλ και μετριοπαθών αραβικών χωρών.

3. Η Χαμάς έχει καταλάβει πραξικοπηματικά την Λωρίδα της Γάζας, μετά την αποχώρηση των ισραηλινών στρατευμάτων και των Εβραίων εποίκων το 2005.  Για να επιβάλει την παρουσία της στο έδαφος της Γάζας, δεν δίστασε να έρθει σε ένοπλη σύγκρουση με τις δυνάμεις της μετριοπαθούς οργάνωσης Φατάχ, που είχε ιδρύσει ο ιστορικός ηγέτης των Παλαιστινίων, Γιασέρ Αραφάτ.

Από τότε, με την βοήθεια του Ιράν και της ακραίας οργάνωσης των "Αδελφών Μουσουλμάνων" της Αιγύπτου, εξαπολύει κατά καιρούς πυραυλικές επιθέσεις στο Ισραήλ. 

Από την άλλη πλευρά, ο Μαχμούντ Αμπάς, που διαδέχθηκε τον Αραφάτ και εδρεύει στην Δυτική Όχθη, τηρεί τις Συμφωνίες του Όσλο μεταξύ Ισραήλ και Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης-PLO (1993, 1995). Θεωρεί ότι μόνο μέσω διαπραγματεύσεων με το Ισραήλ θα λυθεί το Παλαιστινιακό. Ο Αμπάς και η PLO διαπραγματεύονται για να δημιουργηθεί παλαιστινιακό κράτος στα σύνορα του 1967.

Αυτό πρέπει να δεχτεί το Ισραήλ. Αυτό λένε οι Συμφωνίες του Όσλο. Αυτό στηρίζει όλη η διεθνής κοινότητα.

Η Χαμάς δεν δέχεται όμως τις Συμφωνίες αυτές. Άρα οι στόχοι της είναι σε πλήρη αντίθεση με όλες τις άλλες παλαιστινιακές οργανώσεις και της νόμιμης εκπροσώπησης του παλαιστινιακού λαού.

Ας μην ξεχνάμε ότι έχει υπογραφεί Ειρήνη μεταξύ Παλαιστινίων και Ισραήλ, μετά τις Συμφωνίες του Όσλο, από τον προηγούμενο Παλαιστίνιο ηγέτη, Γιασέρ Αραφάτ, και τον τότε Ισραηλινό πρωθυπουργό, Γιτζάκ Ράμπιν, ηγέτη του κεντροαριστερού Εργατικού Κόμματος. Έτσι δημιουργήθηκε η αυτόνομη Παλαιστινιακή Αρχή στα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη. 

Η PLO αναγνωρίζει το Ισραήλ, και το δικαίωμα ύπαρξης του ισραηλινού κράτους. Ενώ η Χαμάς τάσσεται επισήμως υπέρ της καταστροφής του Ισραήλ. Η διαφορά είναι τεράστια.

Υπό αυτήν την έννοια, η Χαμάς δεν είναι παράγοντας επίλυσης του Παλαιστινιακού ζητήματος.

*Ο Θόδωρος Τσίκας είναι Πολιτικός Επιστήμονας- Διεθνολόγος, Αντιπρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης για την Ομοσπονδία της Ευρώπης - ΕΕνΟΕ  

www.ieidiseis.gr/opinions/217653/thodoros-tsikas-i-aformi-den-vrisketai-sto-palaistiniako-alla-sto-iran

GR DIPLOMATIC REVIEW, τεύχος 12, 15 Μαίου -15 Ιουνίου 2023

Εισβολή στην Ουκρανία και μείωση ρωσικής επιρροής σε Καύκασο και Κεντρική Ασία

ΤΟΥ ΘΟΔΩΡΟΥ ΤΣΙΚΑ*

Η απρόκλητη και παράνομη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία εισέρχεται σε νέα φάση. Μετά την παρέλευση του χειμώνα ετοιμάζεται κλιμάκωση των στρατιωτικών επιχειρήσεων. 

Μέχρι τώρα, οι βαριές καιρικές συνθήκες επέβαλαν τον περιορισμό των συγκρούσεων. Οι πολύ χαμηλές θερμοκρασίες καταπονούν το στρατιωτικό προσωπικό, ενώ ο μεγάλος όγκος χιονιού και πάγου, αλλά και το λασπώδες έδαφος, δεν επιτρέπουν στα τεθωρακισμένα να αναπτύξουν τις δυνατότητες τους. Εξάλλου οι Ρώσοι πολίτες που επιστρατεύθηκαν το φθινόπωρο, είχαν ανάγκη εκπαίδευσης, τουλάχιστον κάποιων μηνών. 

Τους επόμενους μήνες, ο Πούτιν θα θελήσει να δείξει, τόσο στο εσωτερικό της χώρας όσο και προς την διεθνή Κοινότητα,  ότι δεν έχουν εξαντληθεί οι δυνατότητες του, παρά τα πενιχρά - σε σχέση με τα προσδοκώμενα - αποτελέσματα της εισβολής.

Η ηγεσία της Ουκρανίας και η παλλαϊκή αντίσταση θα θελήσουν να ανακαταλάβουν όσα περισσότερα ουκρανικά εδάφη μπορούν, ώστε να έχουν την καλύτερη δυνατή διαπραγματευτική θέση, όταν κάτι τέτοιο χρειαστεί. 

Θα υπάρξουν μεγάλες ρωσικές επιθέσεις και ουκρανικές αντεπιθέσεις, με χρονικό ορίζοντα τουλάχιστον μέχρι τον ερχομό του επόμενου χειμώνα. 

«Ρωσικός κόσμος» και «εγγύς εξωτερικό»

Για την κατανόηση των εξελίξεων είναι αναγκαίο να αναλύσουμε την πραγματική φύση του καθεστώτος Πούτιν. Η ηγετική ομάδα του έχει διαφορετικού είδους γεωστρατηγικές βλέψεις και «ιδεολογική» αντίληψη του κόσμου, από αυτήν που έχουμε εμείς στις δημοκρατικές χώρες.

Οι θεωρητικοί που εργάζονται μέσα στο σύστημα εξουσίας του αυταρχικού καθεστώτος Πούτιν, συμβάλλουν αποφασιστικά στη χάραξη της γεωπολιτικής ατζέντας του. Ενστερνίζονται έναν μεγαλοϊδεατικό ρωσικό σωβινισμό και επιθετικό εθνικισμό, έναν αντι-δυτικισμό με «ευρασιατική» αντίληψη, με χαρακτηριστικά ασιατικού δεσποτισμού που υποτιμά τις δημοκρατικές κατακτήσεις και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Το κεντρικό αφήγημα τους είναι να «αναστήσουν» αυτό που θεωρούν ως «χαμένο μεγαλείο» της παλιάς Ρωσίας.

Εδώ και χρόνια μιλούν για έναν «ρωσικό κόσμο», που υπερβαίνει τα σύνορα της σημερινής Ρωσίας. Θεωρούν ότι υπάρχουν και άλλες χώρες γύρω τους που ανήκουν στον «ρωσικό κόσμο», στις οποίες η Ρωσία ηγεμονεύει –ή πρέπει να ηγεμονεύει– γεωστρατηγικά, πολιτικά και πολιτιστικά.

Ο βασικός στόχος είναι οι ανεξάρτητες σήμερα χώρες, που ανήκαν κάποτε στην παλιά ρωσική αυτοκρατορία, τσαρική ή σοβιετική, τις οποίες στη Μόσχα αποκαλούν «εγγύς εξωτερικό», να ενταχθούν σε μια ελεγχόμενη από τη Ρωσία ζώνη επιρροής.

Να καταστούν δηλαδή χώρες «περιορισμένης κυριαρχίας», με δικαίωμα «βέτο» της Ρωσίας για τον διεθνή προσανατολισμό τους, για το σε ποιες συμμαχίες και διεθνείς ή περιφερειακούς οργανισμούς μπορούν να ενταχθούν. Ή να αποδεχτούν ένα καθεστώς ουδετερότητας από θέση αδυναμίας, δηλαδή μια «φινλανδοποίησή» τους. Ίσως και έλεγχο του εσωτερικού καθεστώτος τους, ώστε αυτό να είναι φιλικό προς το Κρεμλίνο.

Κάποια εδάφη πιθανόν στοχεύουν να τα εντάξουν απευθείας στη «ρωσική κυριαρχία», όπως τα κατεχόμενα μέχρι σήμερα από τη Ρωσία εδάφη της Γεωργίας (Αμπχαζία, Νότια Οσετία) και της Μολδαβίας (Υπερδνειστερία). Μαζί με την παράνομα προσαρτημένη Κριμαία και την Ανατολική Ουκρανία.

Τον Ιανουάριο του 2022 είχε γίνει στρατιωτική επέμβαση με επικεφαλής ρωσικά στρατεύματα στο Καζακστάν, για να διασωθεί το ημι-δικτατορικό καθεστώς του από τις λαϊκές διαδηλώσεις. Αυτά καταδεικνύουν την κεντρική του αντίληψη για το πώς αντιλαμβάνεται τον «ζωτικό χώρο» του.

Η εισβολή της Ρωσίας στη Γεωργία (2008) είχε φανεί πολύ «μακρινή» στους Δυτικούς για να παρέμβουν με κάποιον τρόπο. Η ρωσική εισβολή στην Κριμαία (2014) είχε κοστίσει στην Ρωσία την καταδίκη από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, την αποπομπή της από τους G8 και κάποιες οικονομικές κυρώσεις. Ήταν όμως εύκολα ενσωματώσιμες συνέπειες. Όλα τα προηγούμενα ώθησαν τη ρωσική ηγεσία να υποτιμήσει τις ενδεχόμενες διεθνείς αντιδράσεις.

Ανησυχία και αναδιάταξη συμμαχιών

Οι χώρες στον Καύκασο και την Κεντρική Ασία, κυρίως πρώην μέλη της Σοβιετικής Ένωσης, παρακολουθούν με μεγάλη ανησυχία τις εξελίξεις. Βλέπουν την απόπειρα της σημερινής ρωσικής ηγετικής ομάδας "να πάρει τη ρεβάνς" για την διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, ως άμεσο κίνδυνο για την εδαφική ακεραιότητα και ανεξαρτησία τους. 

Οι οικονομικές συνέπειες της εισβολής τις επηρεάζουν άμεσα. Οι πιθανότητες για ακόμα πιο μεγάλα προσφυγικά/μεταναστευτικά κύματα προς αυτές ενισχύονται. 

Η συνεχής διπλωματική απομόνωση της Ρωσίας, οι συνέπειες από τις οικονομικές κυρώσεις που έχουν επιβληθεί σε βάρος της από την διεθνή Κοινότητα, η επικέντρωση στο ουκρανικό μέτωπο και η συνεχής ανάγκη για στρατεύματα και εξοπλισμούς, δεν επιτρέπουν στην ρωσική ηγεσία να ασκεί τον ρόλο που θα ήθελε στην περιοχή της. 

Στην προ ολίγων μηνών αναζωπύρωση των συγκρούσεων μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν, η Ρωσία δεν έπαιξε τον ρόλο που αναμενόταν ως δύναμη που έχει ειρηνευτικά στρατεύματα στην περιοχή. Γεγονός που προκάλεσε βαθιά απογοήτευση της αρμενικής ηγεσίας.

Ήδη ρόλο μεσολαβητών παίζουν, σε συνεννόηση μεταξύ τους, οι πρόεδροι Γαλλίας και Τουρκίας, Εμανουέλ Μακρόν και Ταγίπ Ερντογάν. Η μεν Γαλλία διατηρώντας παραδοσιακές σχέσεις με την Αρμενία, η δε Τουρκία έχοντας αδελφικές σχέσεις με το Αζερμπαϊτζάν.

Επίσης, οι ΗΠΑ δείχνουν το ενδιαφέρον τους να μην οδηγηθεί σε αποσταθεροποίηση η περιοχή, αναλαμβάνοντας προσεκτικές πρωτοβουλίες. 

Στην Γεωργία πρόσφατα, εκατοντάδες χιλιάδες διαδηλωτών που κρατούσαν τη σημαία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κατόρθωσαν να ακυρώσουν νόμο της κυβέρνησης. Ο νόμος που θεωρείτο "ρωσικής λογικής", θα επέβαλε να καταγραφούν πολλές Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις ως "ξένοι πράκτορες". 

Ο νέος ηγέτης του Καζακστάν παρατηρεί την υποβάθμιση της ρωσικής επιρροής. Με μια εντυπωσιακή κίνηση, στρέφεται προς την Κίνα, με την οποία υπογράφει σειρά συμφωνιών ως αντιστάθμισμα.  

Πολλές άλλες κεντροασιατικές χώρες κάνουν το ίδιο. Προεξοφλούν περιορισμό των δυνατοτήτων της Ρωσίας και αποδέχονται την διείσδυση της Κίνας. Η τελευταία αξιοποιεί τη ευκαιρία να εδραιώσει την επιρροή της στις γειτονικές προς αυτήν χώρες. Σε κάποιες από αυτές τις χώρες, ενδυναμώνεται παράλληλα και ο ρόλος των ΗΠΑ. 

Η ίδια η Ρωσία, ολοένα και περισσότερο, αρχίζει να εξαρτάται από την Κίνα. Είναι αναγκασμένη να της παρέχει ορυκτά καύσιμα σε ολοένα και χαμηλότερες τιμές, αφού η πρόσβαση στις δυτικές αγορές έχει περιοριστεί κατά πολύ. Κινδυνεύει έτσι η Ρωσία να μεταβληθεί σε "βενζινάδικο της Κίνας", όπως προσφυώς έχει διατυπωθεί.

Η Κίνα έχει μεν απολυταρχικό καθεστώς, είναι όμως κατεξοχήν δύναμη της παγκοσμιοποίησης. Αντλεί δύναμη από τις οικονομικές και εμπορικές συναλλαγές της σε όλο τον κόσμο. Υποσκελίζει την Ρωσία στην διεθνή σκηνή, ενισχυόμενη ως βασικός παγκόσμιος ανταγωνιστής των ΗΠΑ.

Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία όχι μόνο δεν οδήγησε σε ενδυνάμωση του διεθνούς ρόλου της Ρωσίας, αλλά συμβάλει στην μείωση της επιρροής της, ακόμα και στην άμεση γειτονιά της. 

Η Ρωσία απομονώνεται ολοένα και περισσότερο. Τείνει να γίνει κράτος-«παρίας» της διεθνούς ζωής. Ο Πούτιν καταστρέφει την ίδια τη χώρα και τον λαό του.

* Ο Θόδωρος Τσίκας είναι Πολιτικός Επιστήμονας-Διεθνολόγος, Αντιπρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης για την Ομοσπονδία της Ευρώπης (ΕΕνΟΕ)