" Έχει χάσει η Ουκρανία τον πόλεμο; " - 

ΑΡΘΡΟ ΣΤΗ HUFFINGTON POST, 1/6/2025

www.huffingtonpost.gr/entry/echei-chasei-e-oekrania-ton-polemo_gr_6839693de4b02a937ce20bce

Υπάρχει διέξοδος στο Κυπριακό;

 "Η Εφημερίδα των Συντακτών ", 17/3/2025

https://www.efsyn.gr/stiles/apopseis/466316_yparhei-diexodos-sto-kypriako

Θόδωρος Τσίκας*

H πενταμερής Διάσκεψη για το Κυπριακό (Γενεύη, 17-18 Μαρτίου) είναι η πρώτη σοβαρή διεργασία έπειτα από 8 χρόνια πλήρους ακινησίας. Συγκαλείται από τον γενικό γραμματέα του ΟΗΕ, με τη συμμετοχή των ηγετών της ελληνοκυπριακής και της τουρκοκυπριακής πλευράς, των υπουργών Εξωτερικών Ελλάδας και Τουρκίας και του υφυπουργού Εξωτερικών της Μ. Βρετανίας. Στόχος δεν είναι -σε αυτή τη φάση- να φτάσουμε σε επίλυση του ζητήματος, αλλά να διερευνηθεί κατά πόσο υπάρχουν οι δυνατότητες για να ξεκινήσει η επί της ουσίας διαπραγμάτευση.

Ο γ.γ. του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, δεν θα αποφασίσει επανέναρξη της διαδικασίας των συνομιλιών «ελαφρά τη καρδία». Γιατί οι τελευταίες συνομιλίες στο Κραν Μοντανά το 2017, μολονότι έφτασαν πάρα πολύ κοντά σε συμφωνία, δεν κατέληξαν. Υπήρξε μια «αποτυχία». Ο γ.γ. του ΟΗΕ δεν θα διακινδυνέψει το πολιτικό κεφάλαιό του εξαιτίας μιας νέας αποτυχίας. Θέλει να λάβει ορισμένες εγγυήσεις πριν ξεκινήσει τη συζήτηση αυτή. Ούτε θα ξεκινήσει διαπραγματεύσεις με ανοιχτό τέλος. Θα βάλει σαφές χρονοδιάγραμμα.

Τι εγγυήσεις θέλει ο γ.γ. ; Θέλει μία εγγύηση από την Τουρκία και μία εγγύηση από την ελληνοκυπριακή ηγεσία, που είναι οι βασικοί συζητητές.

Η Τουρκία το τελευταίο διάστημα έχει φέρει στην επιφάνεια μια νέα πολιτική για το Κυπριακό, που είναι η «λύση των δύο κρατών». Λέει ότι απέτυχαν οι συνομιλίες για μια ομοσπονδία που έγιναν μέχρι τώρα.

Όλες οι προτάσεις λύσεων μέχρι τώρα ήταν ομοσπονδιακές. Ομοσπονδία σημαίνει ότι το νέο κυπριακό κράτος που θα προκύψει από τη συμφωνία θα αποτελείται από δύο Πολιτείες, όπως είναι στην Αμερική τα States. Θα υπάρχει μια μεγάλη Πολιτεία στον Νότο που θα είναι υπό ελληνοκυπριακή διοίκηση και μια μικρότερη Πολιτεία στον Βορρά που θα είναι υπό τουρκοκυπριακή διοίκηση. Θα υπάρχει επίσης μια κεντρική κυβέρνηση του κράτους, στην οποία θα ανατεθούν ορισμένες αρμοδιότητες.

Ο γ.γ. του ΟΗΕ από τη μεν Τουρκία θέλει την εγγύηση ότι δεν θα επιμείνει στη «λύση δύο κρατών», ενώ από την ελληνοκυπριακή πλευρά θέλει μια σαφή, έμπρακτη εγγύηση ότι εννοεί πραγματικά την «πολιτική ισότητα».

Η Τουρκία ξέρει ότι η «λύση δύο κρατών» δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή διεθνώς. Τη χρησιμοποιεί για διαπραγματευτικούς λόγους. Δεν θα την αποσύρει πριν από τις συνομιλίες, αλλά μέσα στις συνομιλίες για το Κυπριακό, κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων, αν λάβει τα κατάλληλα ανταλλάγματα μπορεί να το κάνει. Και μάλιστα, η τουρκική ηγεσία έχει διαμηνύσει στον σημερινό Τουρκοκύπριο ηγέτη Ερσίν Τατάρ, ο οποίος είναι αδιάλλακτος, να μην κάνει πολύ σκληρές δηλώσεις, γιατί «δένει τα διπλωματικά χέρια» της Τουρκίας.

Δηλαδή αν θέλει η Τουρκία να προχωρήσει, είναι πολύ πιθανό να παραμερίσει κάποια στιγμή τον Τατάρ, εάν πάνε όλα καλά στις διαπραγματεύσεις. Οταν ήρθε το Σχέδιο Ανάν (2004), ο Ερντογάν παραμέρισε τον ιστορικό ηγέτη των Τουρκοκυπρίων, τον Ραούφ Ντενκτάς, τον κακό δαίμονα του Κυπριακού, διότι είχε σχεδόν βρεθεί μια λύση. Αρα μπορεί να το κάνει και τώρα. Υπάρχουν προοδευτικές δυνάμεις στην τουρκοκυπριακή Κοινότητα, η οποία έχει εκλογές μέσα στο 2025 και μπορεί να αναδειχθούν τότε.

Η ελληνοκυπριακή ηγεσία πρέπει να εγγυηθεί την «πολιτική ισότητα». Τα ψηφίσματα του ΟΗΕ, στα οποία εμείς στην Ελλάδα ομνύουμε, μιλούν για διζωνική-δικοινοτική ομοσπονδία με πολιτική ισότητα. Κάθε ομοσπονδία βασίζεται στην πολιτική ισότητα. Στις ΗΠΑ, η μικροσκοπική Πολιτεία του Βερμόντ είναι ίση πολιτικά με την τεράστια Πολιτεία της Καλιφόρνιας. Σημαίνει λοιπόν ότι μιλάμε για ένα «συνεταιρικό κράτος».

Αυτό σημαίνει ότι όλοι, Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι, θα συμμετέχουν στη λήψη όλων των αποφάσεων που αφορούν το κοινό κράτος, έχοντας μια ευρεία αυτονομία για τις δικές τους υποθέσεις στην περιοχή τους, και ότι δεν μπορεί να λαμβάνονται αποφάσεις που είναι σε βάρος της μιας από τις δύο πλευρές, δηλαδή να αγνοείται η μία από τις δύο πλευρές. Αυτό είναι πολιτική ισότητα σε ένα κοινό συνεταιρικό κράτος. Αυτή περιλαμβάνει την «εκ περιτροπής» προεδρία του κράτους (από Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους), καθώς και τη συμφωνία τουλάχιστον ενός Τουρκοκύπριου υπουργού στις αποφάσεις που θα λαμβάνονται στο κοινό υπουργικό συμβούλιο του κεντρικού κράτους. Σε αυτά πρέπει να δεσμευτεί η ελληνοκυπριακή ηγεσία.

Άρα λοιπόν ο γ.γ. του ΟΗΕ, μέσα από τις συζητήσεις που γίνονται, περιμένει μία εγγύηση από την Τουρκία και μία από την ελληνοκυπριακή ηγεσία για να αρχίσει τις διαπραγματεύσεις. Οι πλευρές πρέπει να τις δώσουν, για να προχωρήσει ο γ.γ. του ΟΗΕ σε αυτές τις διαπραγματεύσεις.

* Πολιτικός επιστήμονας-διεθνολόγος, αντιπρόεδρος της Ελληνικής Ενωσης για την Ομοσπονδία της Ευρώπης-ΕΕνΟΕ

EUROPEAN INTEREST", 10/3/2025 

www.europeaninterest.eu/how-will-europe-respond/

How will Europe respond?

The aggression and humiliation that Europeans are suffering at the hands of the Trump Administration leave no room for doubt or speculation. A dual attack is underway: on European security — now seen as nothing more than a burden by Washington, which has no problem to decide together with Putin about the future of our continent, starting with Ukraine; and on democracy — also regarded as an obstacle to the project of a new autocratic and populist international order.

For Europe, the darkest hour has returned; and this time, there are no saviours to call for help. Europe can only count on itself and must decide whether to remain passive and allow itself to be destroyed or to react.

At this moment, the greatest drama in and for Europe is that no one has the power to decide how to react. The European institutions do not: the President of the European Commission, Ursula von der Leyen, despite her attempt to represent the EU, has a very limited margin of action, constrained by the mandate given to her by the 27 member states, which are always divided and in conflict with each other. It is the member states that remain the sole primary source of law and power in Europe, as governments never tire of emphasising; but in turn, national governments alone do not have the capacity to react, as each is too weak when faced with threats and dangers.

Given this situation, the only way to send an effective political signal to Trump and Putin is to go beyond the legal and political framework that currently governs the EU. For years, Europe has debated the need to become capable of acting as one; the path forward has been clearly outlined, starting with the Conference on the Future of Europe. There is no more time left.

It is up to the most responsible governments to find the courage to lead the way. In light of the opening of negotiations between the U.S. and Russia for the partition of Ukraine, what alternatives remain? The future of Ukraine is at stake, and with it, the future of Europe itself. If Europeans cannot provide Ukraine with support and the certainty of a future within the Union, the European Union itself will be overwhelmed. It is imperative to move beyond the framework of 27, which progresses too slowly and insufficiently, and begin constructing, among the willing, not just sectoral projects (which experience has shown to be inadequate) but a coherent, unified strategy to ensure both internal and external security.

This is also the recommendation found in the Niinistö and Draghi reports, which emphasise the need to prioritise the development of comprehensive and coherent strategies. Right now, citizens want a common defence, as confirmed by surveys with overwhelmingly high percentages; and many European states are already directly threatened by Russia. Yet, the projects that have been launched over the decades have neither worked in the past nor are taking off now. The only current alternative seems to be the individual rearmament of countries, aiming to increase integration and interoperability but only on a voluntary basis and without challenging national decision-making primacy. Moreover, under these conditions, the rush to rearm will inevitably result in a significant portion of new defence investments being spent on purchasing arms and technology from third countries, primarily the U.S.

The failures and limitations of the sectoral approaches attempted so far make it clear that building autonomous security and defence requires strong political will for integration, which is essential to address two crucial issues: developing a collective strategy based on a shared analysis of priority threats and interests to be protected; and mobilising significant financial resources. Whatever model is chosen to build a European armed force (and there are no shortages of proposals, starting with the 28th Army proposal put forward by SPD Bundestag members in 2020), it must be acknowledged that, in parallel, the formation of a unified political leadership is necessary—one capable of representing the common interest and making political decisions accordingly.

The European institutions lack both the competence and the resources to immediately develop such an ambitious project; governments, however, are sovereign and can decide to proceed. There are two possible paths.

One option is to push the legal framework of existing treaties (such as Permanent Structured Cooperation) to create new decision-making bodies within the EU capable of making majority decisions on joint defence investments and military deployments, involving the Commission and Parliament in this embryonic supranational European government within the EU.

Alternatively, willing governments can choose to establish this new cooperation outside of the Treaties, with the goal of creating a common governing body. In this case, they can still find ways to involve the Commission, using the 2012 European Stability Mechanism as a precedent; subsequently, they could open negotiations to incorporate the new structure into the Union, implementing the necessary institutional reforms.

Both options, particularly the second, depend solely on the political will of the governments most aware of the value of European unity and the stakes involved in Ukraine. These steps can be taken immediately. There is no other way at this moment to ensure our security and the future of our freedom and democracy.

In a world of great autocratic imperial powers, the only way to save democracy and freedom is to counterbalance them with the political weight of a great democratic and federal state. It is, first and foremost, up to European governments to build it—by taking the first steps now, starting with the urgent need to ensure security for their citizens and partners. Failing to do so means condemning them to a future of political and moral misery.

*Theodoros TSIKAS is Political Scientist – International Relations Expert, Vice-President of the Greek Union for the Federation of Europe –EEnOE / UEF Greece

"HUFFINGTON POST"

https://www.huffingtonpost.gr/entry/tora-einai-e-stiyme-tes-eeropes_gr_67c9702de4b0bdda614fa87f 

Τώρα είναι η στιγμή της Ευρώπης

ΤΟΥ ΘΟΔΩΡΟΥ ΤΣΙΚΑ*

Έχει περάσει λίγο περισσότερο από ένας μήνας από την ορκωμοσία του Τραμπ ως προέδρου των ΗΠΑ και έχει ήδη καταστεί απολύτως σαφές ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες υπό τον Τραμπ δεν είναι σύμμαχοί μας.

Δεν χρειάζεται να θυμηθούμε τις αρχικές επεκτατικές δηλώσεις του για τη Διώρυγα του Παναμά, τον Καναδά ή τη Γροιλανδία, τις απειλές για εμπορικούς πολέμους, τον άμεσο διάλογο με τον αυταρχικό ηγέτη Πούτιν, ο οποίος ευθύνεται για τον σοβαρότερο επιθετικό πόλεμο στην Ευρώπη από το 1945, ή την επίθεση του Αμερικανού αντιπροέδρου Βανς στην ευρωπαϊκή δημοκρατία.

Όσον αφορά την ευρωπαϊκή εδαφική άμυνα, είναι σαφές ότι δεν μπορούμε να βασιστούμε στις Ηνωμένες Πολιτείες -και ως εκ τούτου- ούτε στο ΝΑΤΟ, όπως το είχαμε αντιληφθεί μέχρι σήμερα, έναν Οργανισμό που θα εισέλθει σε περίοδο "χειμερίας νάρκης" για τα επόμενα τέσσερα χρόνια τουλάχιστον.

Τι πρέπει να γίνει;

Πρώτον, χρειάζεται συλλογική συνειδητοποίηση αυτής της νέας πραγματικότητας. Ορισμένοι από τους ηγέτες της Ευρώπης πρέπει να βγουν από τη σύγχυσή τους. Κάποιοι αρνούνται να δεχτούν ότι οι Αμερικανοί υπό την ηγεσία Τραμπ δεν είναι φίλοι μας. Πρόκειται για καθαρή φαντασίωση. Όπως η Βρετανία το 1940, η Ευρώπη στέκεται μόνη της μπροστά στον κίνδυνο και πρέπει να αναλάβει πρώτη την ευθύνη να βοηθήσει την Ουκρανία και να διασφαλίσει την ευρωπαϊκή ανταγωνιστικότητα και ασφάλεια.

Δεύτερον, πρέπει να επιταχυνθεί η ευρωπαϊκή οικονομική και στρατιωτική υποστήριξή προς την Ουκρανία. Η αμερικανική βοήθεια μέχρι στιγμής ήταν κρίσιμη, αλλά δεν είναι αναντικατάστατη. Στην πραγματικότητα, το συνολικό ποσό της ευρωπαϊκής βοήθειας είναι ήδη υψηλότερο. Υπάρχουν σε ευρωπαϊκά χέρια τουλάχιστον 200 δισεκατομμύρια ευρώ από τα δεσμευμένα οικονομικά περιουσιακά στοιχεία του επιτιθέμενου κράτους. Η Γερμανία πρέπει να παραδώσει τους πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς Taurus και πρέπει να αρθεί κάθε περιορισμός στη χρήση όπλων κατά ρωσικών συμβατικών στρατιωτικών στόχων. Πρέπει να εμβαθύνουμε τις κυρώσεις κατά του ρωσικού πετρελαϊκού "στόλου-φάντασμα" και του έμμεσου εμπορίου μέσω της Κεντρικής Ασίας.

Τρίτον, πρέπει να αντιμετωπιστεί η διπλή γεωοικονομική και γεωστρατηγική απειλή που θέτει ο Τραμπ. Με ένα νέο ευρωπαϊκό σχέδιο που θα χρηματοδοτείται από «κοινό χρέος» και νέους "ίδιους" πόρους για να καλυφθεί το κενό τεχνολογίας, επενδύσεων και ανταγωνιστικότητας, που εντοπίζεται στην Έκθεση του πρώην πρωθυπουργού της Ιταλίας, Μάριο Ντράγκι, και να ενισχυθεί η ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία, συμπεριλαμβανομένης της δημιουργίας μιας Ευρωπαϊκής Τράπεζας Εξοπλισμών. Η Ευρωπαϊκή Ένωση το έκανε αυτό λόγω της πανδημίας του Covid. Τώρα αντιμετωπίζει και πάλι μια υπαρξιακή πρόκληση.

Αλλά δεν θα διασφαλιστεί η ευρωπαϊκή συλλογική άμυνα μόνο με την κοινή παραγωγή όπλων. Πρέπει να ενισχυθεί η πολιτική ένωση της Ευρώπης, καταργώντας τα εθνικά "βέτο" και δημιουργώντας έναν ευρωπαϊκό πυλώνα στο ΝΑΤΟ, τον οποίο θα μπορούμε να ενεργοποιήσουμε ανεξάρτητα από την Ουάσιγκτον. Αυτό μπορεί να γίνει εφαρμόζοντας τις νομικές βάσεις της Συνθήκης της Λισαβόνας για την κοινή ευρωπαϊκή άμυνα, ενώ παράλληλα θα μεταρρυθμίζουμε την Συνθήκη με ομοσπονδιακή προοπτική.

* Ο Θόδωρος Τσίκας είναι Πολιτικός Επιστήμονας-Διεθνολόγος, Αντιπρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης για την Ομοσπονδία της Ευρώπης - ΕΕνΟΕ

Θόδωρος Τσίκας / Τι σημαίνουν για ΕΕ και ΗΠΑ τα αποτελέσματα των γερμανικών εκλογών

Anatropi News 

www.anatropinews.gr/2025/02/26/%ce%b8%cf%8c%ce%b4%cf%89%cf%81%ce%bf%cf%82-%cf%84%cf%83%ce%af%ce%ba%ce%b1%cf%82-%cf%84%ce%b9-%cf%83%ce%b7%ce%bc%ce%b1%ce%af%ce%bd%ce%bf%cf%85%ce%bd-%ce%b3%ce%b9%ce%b1-%ce%b5%ce%b5-%ce%ba%ce%b1%ce%b9/

ΤΟΥ ΘΟΔΩΡΟΥ ΤΣΙΚΑ*

Οι εκλογές στη Γερμανία δεν μπορεί παρά να αποτελούν μείζον γεγονός, καθώς αφορούν την πολυπληθέστερη και οικονομικά ισχυρότερη χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που ευρισκόμενη στο κέντρο της ευρωπαϊκής ηπείρου μπορεί να έχει και γεωπολιτική επίδραση.

Είναι γνωστό πως η Γερμανία μαζί με τη Γαλλία αποτελούν την ατμομηχανή της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Άρα η συγκρότηση σταθερών κυβερνήσεων στις δύο αυτές χώρες είναι αναγκαία για την επανεκκίνηση της Ε.Ε. Τόσο διότι συνεχίζεται ένας ανοιχτός πόλεμος στην καρδιά της Ευρώπης, η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, όσο και λόγω της προσπάθειας του νέου προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, να υποβαθμίσει τον ρόλο των ευρωπαϊκών χωρών. 

Το γεγονός ότι ο επικεφαλής του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος, Φρίντριχ Μερτς, θα είναι ο νέος καγκελάριος, μάλλον σε συνασπισμό με τους Σοσιαλδημοκράτες (πιο δύσκολα και με τους Πράσινους), πρέπει να τύχει ανάλυσης τόσο στο εσωτερικό γερμανικό επίπεδο, όσο και διεθνώς -κυρίως όσον αφορά τον ρόλο της Γερμανίας στην Ε.Ε., όσο και στις σχέσεις με τις ΗΠΑ. Εδώ θα αναφερθούμε στις διεθνείς επιδράσεις. 

Εάν ο Μερτς μπορέσει να σχηματίσει μια σταθερή κυβέρνηση, αυτό θα αποτελέσει μια σημαντική ένεση σταθερότητας για την ΕΕ από το μεγαλύτερο κράτος- μέλος της. Σε μια εποχή τεράστιας αστάθειας, δύσκολων ευρω-ατλαντικών σχέσεων και θεμελιωδών προκλήσεων για την ασφάλεια και την οικονομία της Ευρώπης, η Ευρώπη απλά δεν μπορεί πλέον να αντέξει μια Γερμανία που λείπει από τη δράση – τόσο ως πολιτικό ειδικό βάρος, όσο και ως οικονομική μηχανή.

Ο Μερτς, ως αφοσιωμένος Ευρωπαίος, μπορεί να προσφέρει μια νέα αρχή αν παίξει σωστά τα χαρτιά του. Η επαναπροσέγγιση με τη Γαλλία και τα έγκαιρα και πειστικά μηνύματα προς την Πολωνία και τους εταίρους στη Σκανδιναβία και την Βαλτική Θάλασσα, θα μπορούσαν να δώσουν έναν νέο τόνο σε βασικές πρωτοβουλίες.

Το τι θα κάνει η Ευρώπη στη συνέχεια θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από το αν ο Μερτς μπορεί να πείσει το κόμμα του και τους ανθρώπους του να υποστηρίξουν κάποιες δημιουργικές λύσεις. Αυτό θα χρειαστεί, ώστε να αντιμετωπιστούν ζητήματα όπως η ευρωπαϊκή ανταγωνιστικότητα, η συνεργασία για κοινή ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία, η χρηματοδότηση τόσο σε εθνικό επίπεδο όσο και στο πλαίσιο ενός νέου προϋπολογισμού της ΕΕ, καθώς και μια πιθανή πρωτοβουλία για κοινό ευρωπαϊκό χρέος. Αυτό θα απαιτήσει ευελιξία που θα παρακάμπτει ορισμένα γερμανικά “δόγματα”. 

Ο Μερτς το βράδυ των εκλογών υποσχέθηκε να ενισχύσει την ανεξαρτησία της Γερμανίας και της Ευρώπης έναντι των Ηνωμένων Πολιτειών. Αυτό θα μπορούσε να ταιριάζει σε κάποια από τα αιτήματα της κυβέρνησης Τραμπ, αν σημαίνει μια ώθηση για την ενίσχυση των γερμανικών αμυντικών δυνατοτήτων και μια νέα ενεργειακή πολιτική που θα εστιάζει στα μεταβατικά καύσιμα.

Ο Τραμπ και η ομάδα του θα πρέπει να περιμένουν μια πεισματικά φιλοευρωπαϊκή Γερμανία που δεν θα πάρει αψήφιστα οποιονδήποτε αντιληπτό εκφοβισμό των ΗΠΑ. Ο Μερτς έχει ήδη πει ότι η ανάμειξη των ΗΠΑ στις εκλογές της Γερμανίας μέσω του Μασκ και του Βανς ήταν εξίσου «θρασύτατη» με εκείνη της Μόσχας. Επίσης, άσκησε έντονη κριτική στον Λευκό Οίκο για τον αποκλεισμό της Ευρώπης  από τις ειρηνευτικές συνομιλίες για την Ουκρανία.    

Ο Μερτς θα μπορούσε ίσως να κάνει μια νέα αρχή με την Ουάσινγκτον – υπό την προϋπόθεση όμως ότι η νέα αμερικανική κυβέρνηση δεν του το κάνει πρόωρα πολύ δύσκολο για το εσωτερικό της χώρας. Το κύριο θέμα εδώ είναι οι απειλές για επιβολή δασμών, στους οποίους θα είναι ιδιαίτερα ευάλωτη η παραπαίουσα, εξαρτώμενη από τις εξαγωγές οικονομία της Γερμανίας. Ένας μελλοντικός καγκελάριος Μερτς θα είναι λιγότερο πιθανό να σπάσει την αλληλεγγύη της ΕΕ, που θα έχει στόχο μια κοινή ευρωπαϊκή απάντηση. 

*Ο Θόδωρος Τσίκας είναι Πολιτικός Επιστήμονας – Διεθνολόγος, Αντιπρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης για την Ομοσπονδία της Ευρώπης (ΕΕνΟΕ)

Οι «συμπρόεδροι» Τραμπ και Μασκ 

ANATROPI NEWS

www.anatropinews.gr/2025/01/09/%ce%bf%ce%b9-%cf%83%cf%85%ce%bc%cf%80%cf%81%cf%8c%ce%b5%ce%b4%cf%81%ce%bf%ce%b9-%cf%84%cf%81%ce%b1%ce%bc%cf%80-%ce%ba%ce%b1%ce%b9-%ce%bc%ce%b1%cf%83%ce%ba/

ΤΟΥ ΘΟΔΩΡΟΥ ΤΣΙΚΑ*

Οι πρόσφατες δηλώσεις του εν αναμονή για την ανάληψη της προεδρίας των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, είναι απολύτως φυσικό να δημιουργούν ανησυχία διεθνώς.

Ο υπαινιγμός ότι μπορεί να χρησιμοποιήσει ακόμα και στρατιωτικά μέσα για την ανάκτηση της κυριαρχίας της Διώρυγας του Παναμά, η άσκηση πίεσης για την απόκτηση της Γροιλανδίας, η προβολή οικονομικών «ανταλλαγμάτων» για να γίνει ο Καναδάς η 51η Πολιτεία των ΗΠΑ (!!), η απειλή για εμπορικό πόλεμο κατά της Ευρωπαϊκής Ένωσης με επιβολή αμερικανικών δασμών στα ευρωπαϊκά προϊόντα που εξάγονται στις ΗΠΑ, ακόμα και η έκφραση «κατανόησης» για την αντίθεση της Ρωσίας σε μελλοντική ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ – την ώρα που συνεχίζεται η βάναυση, παράνομη και αδικαιολόγητη ρωσική εισβολή- δείχνουν ένα πράγμα:

Ο Τραμπ πιστεύει σε έναν κόσμο, όπου καμία ρύθμιση και κανένας κανόνας δεν θα ισχύει. Όλα αυτά που συμφωνήθηκαν μετά την λήξη του Ψυχρού Πολέμου, για το απαραβίαστο των εξωτερικών συνόρων των κρατών, για το δικαίωμα του κάθε κράτους να επιλέγει σε ποια συμμαχία και διεθνή ή περιφερειακό Οργανισμό να συμμετέχει,  για τον περιορισμό και τον έλεγχο συμβατικών και πυρηνικών όπλων, για την προστασία του περιβάλλοντος, για ισοτιμία στο παγκόσμιο εμπόριο κλπ, είναι μια απλή λεπτομέρεια γι αυτόν.

Αυτό που προτιμά και το δείχνει ασύστολα είναι μόνο και αποκλειστικά το «δίκαιο του ισχυρού» και όχι φυσικά η ισχύς του δικαίου. Απορρίπτει ο,τιδήποτε κατ’ αυτόν δεν κολλάει με το μεγαλοϊδεατικό σύνθημα “Make America Great Again” ή με το εθνικιστικό “America first”, που για τον ίδιο δεν σημαίνει «πρώτα η Αμερική» αλλά «ΜΟΝΟ η Αμερική».  

Μια τέτοια πολιτική δεν είναι απολύτως βέβαιο ότι θα (ή μπορεί να) υλοποιηθεί, τουλάχιστον πλήρως. Εάν όμως και εφόσον εφαρμοστεί σε μεγάλο βαθμό, μπορεί να γυρίσει τον κόσμο μας στον 19ο αιώνα ή στις αρχές του 20ού. Σε μια εποχή που κάθε κράτος μπορεί ανενόχλητα και ατιμώρητα να εισβάλει, να κατακτά ή να διαμελίζει ξένες χώρες, να αποκτά (και να χρησιμοποιεί;) ανεξέλεγκτα όπλα μαζικής καταστροφής, αλλά και σε μια περίοδο διαμοιρασμού του πλανήτη σε σφαίρες επιρροής. Μπορούμε να φανταστούμε έναν κόσμο τον οποίο θα μοιράσουν κατά βούληση ο Τραμπ και ο Πούτιν, με αμοιβαία «ανταλλάγματα» και «παραχωρήσεις»  ;

Ιδιαίτερη σημασία αρχίζει να αποκτά ο ρόλος του Έλον Μασκ δίπλα στον Τραμπ. Είναι βέβαιο ότι είναι σύμβουλος με τεράστια επιρροή πάνω του. Πολλές φορές εμφανίζεται ως «συμπρόεδρος», επισκιάζοντας ακόμα και τον μελλοντικό αντιπρόεδρο, Τζέϊ Ντι Βανς.

Φαίνεται ότι ο Έλον Μασκ έχει αναλάβει ένα ρόλο «σταυροφόρου» του τραμπισμού διεθνώς. Με πρόσχημα τα επιχειρηματικά συμφέροντα του, παρεμβαίνει ανοιχτά στις εσωτερικές πολιτικές εξελίξεις πολλών ευρωπαϊκών χωρών.

Υποστηρίζει ανοιχτά την ακροδεξιά και ρατσιστική «Εναλλακτική για τη Γερμανία»-AfD, ζητά την αποφυλάκιση Βρετανού ακροδεξιού πολιτικού, ενώ κλείνει και λεόντειες οικονομικές συμφωνίες, όπως αυτή με την ακροδεξιά πρωθυπουργό της Ιταλίας, Τζόρτζια Μελόνι.

Την ίδια στιγμή δεν διστάζει να επιτίθεται σε δημοκρατικά εκλεγμένους πολιτικούς ηγέτες της ευρωπαϊκής Κεντροαριστεράς, όπως στον σοσιαλδημοκράτη καγκελάριο Όλαφ Σολτς της Γερμανίας και τον Βρετανό πρωθυπουργό των Εργατικών, Κιρ Στάρμερ.

Φαίνεται ότι ο Μασκ προσπαθεί να φτιάξει ένα δίκτυο ακροδεξιών δυνάμεων της Ευρώπης, ίσως και εκτός Ευρώπης, με στόχο τον επηρεασμό των πολιτικών εξελίξεων. Πιθανόν να θέλει να παίξει και έναν ρόλο ιδεολογικού κηδεμόνα και εκφραστή όλων αυτών των δυνάμεων. Κάτι αντίστοιχο είχε προσπαθήσει να κάνει και ένας άλλος συνεργάτης του Τραμπ, ο Στηβ Μπάνον, κατά την πρώτη προεδρία Τραμπ.

Το γεγονός ότι ο Μασκ κατέχει ένα μέσο κοινωνικής δικτύωσης με εκατομμύρια χρήστες σε όλον τον κόσμο, όπως το “X’’ (πρώην Twitter), και ότι είναι ο πλουσιότερος άνθρωπος στον κόσμο, με τις τεράστιες δυνατότητες που αυτά συνεπάγονται, τον καθιστά εξαιρετικά σοβαρό κίνδυνο για την δημοκρατία. Δεν είναι τυχαίο ότι ασκούνται πιέσεις στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να λάβει νομικά μέτρα εναντίον του.

*Ο Θόδωρος Τσίκας είναι Πολιτικός Επιστήμονας – Διεθνολόγος, Αντιπρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης για την Ομοσπονδία της Ευρώπης-ΕΕνΟΕ

"Ελλάδα, Ισραήλ και κρίση στη Μέση Ανατολή"

TODAY PRESS - Εβδομαδιαία free press εφημερίδα 

todaypress.gr/2024/10/12/%CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%AC%CE%B4%CE%B1-%CE%B9%CF%83%CF%81%CE%B1%CE%AE%CE%BB-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%BA%CF%81%CE%AF%CF%83%CE%B7-%CF%83%CF%84%CE%B7-%CE%BC%CE%AD%CF%83%CE%B7-%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CF%84%CE%BF/

του Θόδωρου Τσίκα 
πολιτικού επιστήμονα, διεθνολόγου, Αντιπροέδρου της Ελληνικής Ένωσης για την Ομοσπονδία της Ευρώπης-ΕΕνΟΕ

Στη χώρα μας ο δημόσιος διάλογος διεξάγεται μεταξύ δύο «ακραίων» αντιλήψεων:

• Η μία προτείνει να διακοπούν οι σχέσεις με το Ισραήλ, διότι είναι μια χώρα που διαπράττει εγκλήματα πολέμου.
• Η άλλη προτείνει να φτιάξουμε «άξονα» με το Ισραήλ και σε συνεργασία μαζί του (ίσως και με την Αίγυπτο) να περικυκλώσουμε την Τουρκία και να την αποκλείσουμε από τις ενεργειακές πηγές της Ανατολικής Μεσογείου.

Κατά πόσο όμως αυτές οι προτάσεις ευσταθούν;

1. Το Ισραήλ είναι μια νόμιμη χώρα. Ιδρύθηκε το 1948, με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ. Κάτω από τις τραγικές αποκαλύψεις της εξόντωσης 6 εκατομμυρίων Εβραίων της Ευρώπης από το ναζιστικό καθεστώς της Γερμανίας, η διεθνής κοινότητα αποφάσισε να δημιουργήσει μια πατρίδα, μια εθνική εστία για τους Εβραίους.

Μετά τον 1ο Παγκόσμιο Πόλεμο, η ευρύτερη περιοχή της ιστορικής Παλαιστίνης βρισκόταν υπό βρετανική «Εντολή», μετά την ήττα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στην οποία μέχρι τότε ανήκε.

Η απόφαση του ΟΗΕ ήταν να δημιουργηθούν δύο κράτη στην ευρύτερη περιοχή της ιστορικής Παλαιστίνης: ένα εβραϊκό και ένα αραβικό, ορίζοντας και τα σύνορα τους. Οι Εβραίοι αποδέχτηκαν την απόφαση, αλλά οι αραβικές χώρες την απέρριψαν. Από τότε αρχίζει η σύγχρονη φάση του Μεσανατολικού.

Επομένως αντιλήψεις που καλούν σε καταστροφή του κράτους του Ισραήλ, που το αποκαλούν περιφρονητικά «σιωνιστική οντότητα», που φωνάζουν το σύνθημα για ελεύθερη Παλαιστίνη «από το ποτάμι ως τη θάλασσα» (δηλαδή από τον ποταμό Ιορδάνη έως τη Μεσόγειο, που πρακτικά σημαίνει να σβήσει το κράτος του Ισραήλ) είναι βαθιά αντισημιτικές. Και ο αντισημιτισμός, ο αντι-εβραϊσμός και η εβραιοφοβία είναι η πιο ύπουλη μορφή ρατσισμού.

Φυσικά, κάτι ανάλογο προτείνουν δυνάμεις της ισραηλινής ακροδεξιάς, των φανατικά θρησκευόμενων υπερ-ορθόδοξων Εβραίων και πολλοί Εβραίοι έποικοι των παράνομων εβραϊκών οικισμών στην Δυτική Όχθη του Ιορδάνη, που είναι κατεχόμενο παλαιστινιακό έδαφος. Αναφέρονται στην «βιβλική κληρονομιά» που έχουν εκ Θεού και αγωνίζονται για το «Ερέτζ Ισραήλ», δηλαδή το Μεγάλο Ισραήλ. Και αυτοί θέλουν να μονοπωλήσουν την περιοχή ανάμεσα στον Ιορδάνη και τη Μεσόγειο, χωρίς τον αραβικό πληθυσμό της.

Γι’ αυτούς τους λόγους, η άποψη της διεθνούς Κοινότητας είναι ότι το Ισραήλ έχει δικαίωμα να υπάρχει μέσα σε ασφαλή σύνορα και δίπλα του να δημιουργηθεί ανεξάρτητο παλαιστινιακό κράτος, στα εδάφη που κατέλαβε το Ισραήλ μετά τον αραβο-ισραηλινό πόλεμο του 1967 (την Δυτική Όχθη του Ιορδάνη περιλαμβανομένης της Ανατολικής Ιερουσαλήμ και την Λωρίδα της Γάζας).

Η διεθνής Κοινότητα αναγνωρίζει το δικαίωμα άμυνας του Ισραήλ, απέναντι σε επιθέσεις τρομοκρατικών οργανώσεων (ισλαμο-φασιστική Χαμάς στη Γάζα, εξτρεμιστική οργάνωση Χεζμπολάχ των φανατικών σιιτών μουσουλμάνων στον Λίβανο, φιλο-ιρανοί σιίτες αντάρτες Χούθι που έχουν καταλάβει μεγάλο μέρος της Υεμένης), αλλά και σε επιθέσεις κρατών, όπως το Ιράν, εναντίον του.

Παράλληλα, πολλές χώρες και διεθνείς οργανισμοί επικρίνουν το Ισραήλ ότι σε πολλές περιπτώσεις υπερβαίνει τα νόμιμα όρια άμυνας, προβαίνει σε ασύμμετρες στρατιωτικές απαντήσεις, χρησιμοποιεί δυσανάλογη δύναμη και δεν λαμβάνει την αναγκαία μέριμνα για αποφυγή απωλειών μεταξύ αμάχων και στοχοποίησης μη στρατιωτικών στόχων και πολιτικών υποδομών. Διατυπώνονται έτσι κατηγορίες σε βάρος του Ισραήλ για παραβιάσεις των κανόνων του πολέμου, του Διεθνούς Ανθρωπιστικού Δικαίου, κλπ.

Σημαίνει αυτό ότι η Ελλάδα (και η οποιαδήποτε χώρα) πρέπει να διακόψει διπλωματικές σχέσεις; Αν το κάνει αυτό με το Ισραήλ που -παρά τις επικρίσεις- είναι το μόνο δημοκρατικό κράτος στη Μ. Ανατολή, τι θα πρέπει να κάνει:

• - με το αυταρχικό καθεστώς της Ρωσίας του Πούτιν, που εξαπέλυσε μια βάναυση, αδικαιολόγητη και παράνομη επίθεση κατά της Ουκρανίας;
• - με την Αίγυπτο, στην οποία ο στρατηγός Σίσι κυβερνά μετά από στρατιωτικό πραξικόπημα εναντίον της εκλεγμένης κυβέρνησης και κατηγορείται από την Διεθνή Αμνηστία για χιλιάδες πολιτικούς κρατουμένους και βασανιστήρια στις φυλακές;
• - με το Ιράν του θεοκρατικού καθεστώτος, που παραβιάζει μαζικά τα ανθρώπινα δικαιώματα, τα δικαιώματα των γυναικών, εξοπλίζει και καθοδηγεί τρομοκρατικές οργανώσεις, κλπ , κλπ;

Λίγες χώρες στον κόσμο ανταποκρίνονται σε έναν συνδυασμό στάνταρτς δημοκρατικής ζωής και φιλειρηνικής εξωτερικής πολιτικής. Για να μην απομονωθεί η Ελλάδα μπορεί να έχει διπλωματικές σχέσεις με όλα τα κράτη, αλλά παράλληλα πρέπει να εκφράζει την διαφωνία και την κριτική της σε πρακτικές ορισμένων κρατών.

2. Από την άλλη πλευρά, η «θεοποίηση» του «προτύπου του Ισραήλ» είναι αναντίστοιχη με τις ανάγκες και τις νόρμες της ελληνικής κοινωνίας.

Έχουμε σκεφτεί τι σημαίνει για την Ελλάδα τρία χρόνια στρατιωτικής θητείας για τους άνδρες και δύο χρόνια υποχρεωτικής θητείας για τις γυναίκες; Ότι όλος ο πληθυσμός θα βρίσκεται συνεχώς σε εφεδρεία, θα καλείται πολύ τακτικά σε πολυήμερες ασκήσεις, θα φέρει όπλα, κλπ.

Τι σημαίνει για την ελληνική οικονομία, άρα και για τις κοινωνικές ανάγκες, να δίνονται ακόμα μεγαλύτερα ποσά για υπέρογκους εξοπλισμούς; Τι συνέπειες θα έχει για τις ελληνικές επιχειρήσεις η απουσία ενός τόσο μεγάλου μέρους του παραγωγικού δυναμικού τους, τόσο συχνά, και για όχι ευκαταφρόνητο χρονικό διάστημα;

Αλλά, ας δούμε και κάτι ακόμα. Οι τριμερείς συνεργασίες Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ και Ελλάδας-Κύπρου-Αιγύπτου δεν μπορούν να υποκαταστήσουν την ανάγκη συνεννόησης με την Τουρκία, ούτε -πολύ περισσότερο- να αποσκοπούν (ή να φαίνεται ότι αποσκοπούν) στον αποκλεισμό της Τουρκίας από την αξιοποίηση των ενεργειακών πόρων της Ανατολικής Μεσογείου.

Τα αποτελέσματα των τριμερών συνεργασιών, που μερικοί θέλουν να τις αναβαθμίσουν σε «άξονες», είναι επιεικώς πενιχρά. Το εξ’ υπαρχής ανέφικτο φαραωνικό έργο του αγωγού φυσικού αερίου EastMed δεν έγινε, ενώ οι συναντήσεις αραιώνουν και τώρα καταπιάνονται με ήπια ζητήματα διακυβερνητικής συνεργασίας, όπως το περιβάλλον.

Εξάλλου, ας μην υπάρχουν αυταπάτες. Όλες οι διπλωματικές κρίσεις κάποια στιγμή τελειώνουν. Όταν τελειώσει η σύγκρουση στη Γάζα, και κυρίως όταν φύγει από την εξουσία του Ισραήλ ο πρωθυπουργός Νετανιάχου, οι σχέσεις της Τουρκίας με το Ισραήλ θα βελτιωθούν και πάλι. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι σχέσεις της Τουρκίας με την Αίγυπτο, που αναθερμαίνονται σταδιακά.

3. Εν κατακλείδι. Η Ελλάδα πρέπει να έχει ομαλές και φυσιολογικές σχέσεις με το κράτος του Ισραήλ. Οι σχέσεις αυτές μπορούν να αποβούν αμοιβαία συμφέρουσες και επωφελείς. Οι δύο χώρες έχουν πολλές ομοιότητες και πολλά πεδία συνεργασίας.

Αυτό δεν σημαίνει ότι η Ελλάδα συμφωνεί ή πρέπει να συμφωνεί με όλες τις πολιτικές και τις πρακτικές του κράτους του Ισραήλ, και μάλιστα με όλες τις κυβερνήσεις του. Ειδικά δε η κυβέρνηση Νετανιάχου είναι βαθιά εθνικιστική με συμμετοχή και δύο μικρών ακροδεξιών κομμάτων, και δεν συναντά την ευρύτερη διεθνή συμπάθεια. Ούτε φυσικά το Ισραήλ είναι υποχρεωμένο να συμφωνεί με όλες τις επιλογές της Ελλάδας.

Και βεβαίως η Ελλάδα οφείλει να βελτιώσει τις σχέσεις της με όλες τις χώρες της περιοχής, και να προχωρήσει την προσπάθεια για επίλυση των ελληνοτουρκικών διαφορών. Μόνο η διευθέτηση των εκκρεμοτήτων στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο θα δώσει στη χώρα μας σημαντικό ρόλο και θα την καταστήσει πραγματικά έναν παράγοντα ειρήνης, σταθερότητας και ευημερίας σε ολόκληρη την περιοχή.

Η Θουριγγία και η Σαξονία, στις οποίες έγιναν εκλογές, είναι δύο από τα 16 ομόσπονδα κρατίδια της Γερμανίας. Είναι μικρά σε πληθυσμό και ανήκαν στην παλιά Ανατολική Γερμανία. Στις περιοχές της πρώην Ανατολικής Γερμανίας υπάρχει μια ιδιαίτερη εκλογική συμπεριφορά. Είναι βέβαιο ότι δεν αντικατοπτρίζουν το σύνολο της Γερμανίας.
 

Από τα παραπάνω συνάγεται ότι δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι αυτές οι τοπικές εκλογές θα επηρεάσουν ριζικά την πολιτική ζωή στο Βερολίνο. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν χρειάζεται να ασχοληθούμε με τα αποτελέσματα, ούτε ότι πρέπει να υπάρξει εφησυχασμός.

Η επίδραση του προσφυγικού-μεταναστευτικού
 

Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η μεγάλη άνοδος του ακροδεξιού κόμματος «Εναλλακτική για την Γερμανία»-AfD οφείλεται στην χρονική σύμπτωση με ένα τραγικό γεγονός: την επίθεση στην μικρή επαρχιακή πόλη Σόλινγκεν εναντίον πολιτών με μαχαίρι, που κόστισε τη ζωή σε τρεις ανθρώπους, ενώ υπήρξαν και πολλοί τραυματίες.
 

Την επίθεση πραγματοποίησε ένας φανατικός ισλαμιστής από την Συρία, ενώ αργότερα η οργάνωση «Ισλαμικό Κράτος»-ISIS ανέλαβε επισήμως την ευθύνη. Ο δράστης ήταν πρόσφυγας που είχε πάει πριν δύο χρόνια από την Βουλγαρία στη Γερμανία.
 

Η αρνητική φυσικά απήχηση αυτού του γεγονότος ήταν τεράστια στη δημόσια συζήτηση στη Γερμανία. Επί πολλές μέρες, αυτό ήταν το μοναδικό θέμα επικαιρότητας στη χώρα. Για μια ακόμα φορά ετέθη το ζήτημα που συνδυάζει προσφυγικό/μεταναστευτικό με την ασφάλεια, ρητορική που ταιριάζει γάντι σε ξενοφοβικές και ρατσιστικές πολιτικές δυνάμεις.
 

Η συζήτηση για το θέμα αυτό είχε πάρει μεγάλες διαστάσεις στη Γερμανία, επί της κεντροδεξιάς διακυβέρνησης των Χριστιανοδημοκρατών της  Άνγκελα Μέρκελ.  Την περίοδο εκείνη είχε ξεσπάσει ο εμφύλιος πόλεμος στη Συρία. Η Μέρκελ είχε δεχτεί έναν τεράστιο αριθμό προσφύγων, καθώς αυτοί προέρχονταν από εμπόλεμη ζώνη.
Ήταν μια προοδευτική και ανθρωπιστική χειρονομία, σύμφωνη με το Διεθνές Δίκαιο, που όμως συνάντησε την αντίθεση της υπερσυντηρητικής πτέρυγας του ίδιου του κόμματος της. Η πολιτική αυτή «έδωσε φτερά» στην νεοπαγή τότε ακροδεξιά «Εναλλακτική για την Γερμανία», που είχε δημιουργηθεί με βάση την αντίθεση της στο «κούρεμα» του ελληνικού χρέους.
 

Δεν πρέπει να προκαλεί έκπληξη ότι το περιστατικό στο Ζόλινγκεν ενίσχυσε και το ακροαριστερό-λαϊκιστικό κόμμα BSW της Σάρα Βάγκενκνεχτ. Το κόμμα αυτό δημιουργήθηκε πολύ πρόσφατα από διάσπαση του κόμματος «Αριστερά»-Die Linke.
 

H Σάρα Βάγκενκνεχτ ήταν επικεφαλής της σταλινικής-νεοκομμουνιστικής τάσης του Die Linke. Το νέο κόμμα που έφτιαξε, βάζοντας στο τίτλο και το δικό της όνομα, έχει σκληρή αντι-μεταναστευτική ρητορική, αντιτίθεται στα δικαιώματα της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας αλλά και στις πολιτικές για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
Είναι ενδιαφέρον, αλλά όχι πρωτόγνωρο, ότι η Θουριγγία και η Σαξονία έχουν από ελάχιστη έως μηδενική παρουσία προσφύγων και μεταναστών. Ο φόβος έναντι των προσφύγων και των μεταναστών είναι σε πολλές περιπτώσεις προϊόν προκαταλήψεων, ιδεολογικών αγκυλώσεων, δραματοποίησης του φαινομένου από μερίδα των Μέσων Ενημέρωσης, σχολιαστών κλπ, παρά από πραγματικές εμπειρίες των ανθρώπων.

Οι ανατολικογερμανικές ιδιαιτερότητες
 

Οι Ανατολικοί έχουν πιο άμεσες προσδοκίες για τους πολιτικούς τους, από ό,τι οι Δυτικοί ψηφοφόροι, και απογοητεύονται πιο εύκολα από αυτούς. Και η περιοχή δεν διαθέτει το πλέγμα των ομάδων της κοινωνίας των πολιτών που βρίσκονται σε όλη τη δυτική Γερμανία, από Εκκλησίες μέχρι συνδικάτα και Ενώσεις Πολιτών.
 

Έτσι, όταν ήρθαν οι κρίσεις, από τους πρόσφυγες μέχρι τον κορωνοϊό και τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, ορισμένοι Ανατολικοί ήταν δεκτικοί στη γοητεία λαϊκιστών πολιτικών, ειδικευμένων στο να εκμεταλλεύονται συγκεκριμένα παράπονα της Ανατολής.
 

Ο πληθυσμός σε ηλικία εργασίας της Ανατολικής Γερμανίας συρρικνώνεται. Το AfD και το κόμμα της Σάρα Βάγκενκνεχτ  τα καταφέρνουν καλύτερα στις ερημωμένες, γερασμένες περιοχές. Όπως υποδηλώνει η εκλογική τους συμπεριφορά, είναι δύσκολο να πειστούν οι Ανατολικογερμανοί σε συρρικνούμενες περιοχές να αναπληρώσουν τις τάξεις τους με ξένους, που είναι απαραίτητοι για την τοπική οικονομία.
 

Η «Εναλλακτική για την Γερμανία» δεν θα μπει στις δύο τοπικές κυβερνήσεις. Όλα τα υπόλοιπα κόμματα διατηρούν την «υγειονομική ζώνη» έναντι της ακροδεξιάς και δεν δέχονται να συνεργαστούν μαζί της.

Οι πολιτικές ισορροπίες
 

Τα κόμματα του κυβερνητικού συνασπισμού στο Βερολίνο, Σοσιαλδημοκράτες, Πράσινοι και Φιλελεύθεροι, δεν είχαν ποτέ ιδιαίτερα μεγάλη επιρροή στα κρατίδια της πρώην Ανατολικής Γερμανίας. Η υποχώρηση τους σε Θουριγγία και Σαξονία είναι μεν δυσάρεστη για αυτά, αλλά δεν έχει μείζονες επιδράσεις στη σταθερότητα της κυβέρνησης.
 

Το μόνο που μπορεί να κάνει η κυβέρνηση συνεργασίας είναι να συνεχίσει να κυβερνά για έναν ακόμα χρόνο, που διαρκεί η θητεία της. Σε έναν ακριβώς χρόνο, τον Σεπτέμβριο του 2025, θα γίνουν εκλογές σε παγγερμανικό επίπεδο. Μέχρι τότε θα γίνουν εκλογές σε ομόσπονδα κρατίδια που θα δείξουν τις τάσεις που επικρατούν.
 

Αυτό που πρέπει να προσέξει κανείς είναι οι  επιδράσεις στην πορεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι δύο χώρες-ατμομηχανή της ευρωπαϊκής ενοποίησης, Γερμανία και Γαλλία, βρίσκονται στραμμένες στα εσωτερικά προβλήματα τους, καθώς στη Γαλλία ζούμε ακόμα την πολιτική διελκυστίνδα μετά τις εκλογές του Ιουλίου.
 

Οι δύο χώρες έχουν αρκετές διαφορές για την μελλοντική πορεία της Ε.Ε., εν μέσω μεγάλων προκλήσεων και των συγκρούσεων στην Ουκρανία και τη Γάζα. Η αποκατάσταση της ουσιαστικής συνεννόησης μεταξύ τους αποκτά επείγοντα χαρακτήρα.

ΤΟΥ ΘΟΔΩΡΟΥ ΤΣΙΚΑ*

1.

Μετά τις πρόσφατες εκλογές ο «κουτσός» δικομματισμός που επικρατούσε, δεν υπάρχει πλέον. Η αναδιαμόρφωσή του σ’ έναν γόνιμο πολιτικό διπολισμό είναι μια επιλογή χρήσιμη τόσο για τον ευρύτερο προοδευτικό χώρο, όσο και για τη χώρα.

Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να οδηγηθούμε στην εκκίνηση μιας διαδικασίας επανιδρυτικού χαρακτήρα, ανασύστασης και ανασύνταξης των σύγχρονων προοδευτικών δυνάμεων σε νέα βάση. Να αναληφθούν πρωτοβουλίες για την διαμόρφωση ενός ευρύτερου προοδευτικού πόλου. Ενός «χώρου» στον οποίο να μπορούν να βρουν έκφραση οι προοδευτικοί δημοκράτες του Κέντρου,              οι κεντροαριστεροί, οι σοσιαλδημοκράτες, οι σοσιαλιστές, οι αριστεροί ποικίλων αποχρώσεων και προελεύσεων, καθώς και όσοι εμπνέονται από τις αξίες της πολιτικής οικολογίας.

2.  

Το ζήτημα δεν είναι να «εφεύρουμε» μια νέα οργανωτική φόρμα που απλώς θα αθροίσει έτοιμες δυνάμεις. Είναι πριν απ’ όλα ζήτημα πολιτικό και προγραμματικό.

Ο «προοδευτικός χώρος» δεν ενοποιείται σήμερα στη βάση ιστορικών ταυτίσεων που ίσχυσαν στο παρελθόν. Δεν διαθέτει χαρακτηριστικά μιας εν δυνάμει πολιτικής πλειοψηφίας με προγραμματική συνοχή και ενιαία στρατηγική.

Η συγκρότηση ευρύτερης, πολύχρωμης και πολυφωνικής Κεντροαριστεράς είναι το πείραμα μιας στρατηγικής «στροφής» του προοδευτικού χώρου. Μια πρωτότυπη προσπάθεια ανασύνθεσης και σύγκλισης, που απαιτεί αλλά και διευκολύνει την ιστορική αυτογνωσία και την αυτο-μεταρρύθμιση των δυνάμεων που θα συμμετάσχουν.

Θα ήταν λανθασμένη και ανεδαφική μια πρόταση να απορροφήσει κάποιο κόμμα στους κόλπους του και να εκφράσει μονοκομματικά όλο τον πλούτο και την πολυμορφία των δυνάμεων που συγκλίνουν στον πόλο του αναγκαίου προοδευτικού μεταρρυθμισμού.

Υπάρχει επίσης ένας πειρασμός, που πρέπει να αποφευχθεί: να «στριμωχτούν» αυτές οι πρωτοβουλίες μέσα στο πλαίσιο τακτικίστικων κινήσεων, στην εσωκομματική διαπάλη των κομμάτων του προοδευτικού χώρου. Με στόχο, είτε να επιβεβαιωθούν, είτε να αμφισβητηθούν ή να παρακαμφθούν οι σημερινές ηγεσίες. Κάτι τέτοιο θα περιόριζε την εμβέλεια των πρωτοβουλιών και θα ακύρωνε την δυναμική τους. 

3.

Αποτελεσματική απάντηση στις παρεμβάσεις της κυβέρνησης, δεν είναι η υπεράσπιση της ήδη υπάρχουσας κατάστασης στην χώρα, στο όνομα μιας δήθεν μαχητικής ή ριζοσπαστικής αντιπολίτευσης. Σε πολλούς τομείς διαιωνίζονται αναχρονιστικές καταστάσεις. Δεν είναι θετικά και προοδευτικά όλα τα «κεκτημένα». Τόσο ιδεολογικές αγκυλώσεις και γενικολογίες, όσο και υπερβολές, λαϊκισμοί και τακτικισμοί δεν συγχωρούνται.

Ειδικά όταν οι δυνάμεις της σημερινής αντιπολίτευσης έχουν θητεύσει στην κυβέρνηση, δεν μπορεί παρά να κατανοούν την πολυπλοκότητα των προβλημάτων, τις περιορισμένες δημοσιονομικές δυνατότητες και τις διεθνείς δεσμεύσεις της χώρας. 

Μια αντιπολίτευση ισοπεδωτική, "θυμωμένη", "βιαστική" (του τύπου "έφοδος για επιστροφή στην εξουσία"), δεν βοηθάει. Μια τακτική του "όχι σε όλα" -σε ο,τιδήποτε λέει ή προτείνει η κυβέρνηση- ικανοποιεί μόνο ένα φανατικό τμήμα του ακροατηρίου της. Η καταγγελία των πάντων δεν αποδίδει. 

Ο προοδευτικός χώρος οφείλει να προσπαθήσει, ώστε να μην φαίνεται ως υπερασπιστής του «παλιού» και του παρωχημένου. Είναι σημαντικό να αναδείξει έναν ισχυρό προοδευτικό μεταρρυθμισμό. Να προτείνει ένα συνολικό σχέδιο σύγχρονων αλλαγών, τομών και μεταρρυθμίσεων σε Δημόσια Διοίκηση, κοινωνικό κράτος και παραγωγικό μοντέλο. Με τα πόδια αταλάντευτα στην Ενωμένη Ευρώπη, παράλληλα με τον αγώνα για επιτάχυνση και εμβάθυνση της πολιτικής ενοποίησης της Ευρώπης σε ομοσπονδιακή κατεύθυνση.

*Ο Θόδωρος Τσίκας είναι Πολιτικός Επιστήμονας και Διεθνολόγος, Αντιπρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης για την Ομοσπονδία της Ευρώπης-ΕΕνΟΕ

ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ "ΤΑ ΝΕΑ", 1/8/2024

Τι μας διδάσκει η "Κάσος" ;

ΤΟΥ ΘΟΔΩΡΟΥ ΤΣΙΚΑ*

Ας αρχίσουμε από τα βασικά. Το γεγονός ότι η Ελλάδα ορθώς δεν αποδέχεται το τουρκο-λιβυκό μνημόνιο, δεν σημαίνει ότι οι χώρες που το υπέγραψαν το θεωρούν ανύπαρκτο. Από την άλλη, η Τουρκία και η Λιβύη δεν αναγνωρίζουν την Συμφωνία μερικής οριοθέτησης Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου. 

Η Τουρκία θεωρεί ότι το τουρκο-λιβυκό μνημόνιο της δίνει δικαιώματα και η Ελλάδα θεωρεί ότι έχει δικαιώματα από την ελληνο-αιγυπτιακή Συμφωνία. Αντίστοιχα η Τουρκία θεωρεί ότι η ελληνο-αιγυπτιακή Συμφωνία παραβιάζει τα δικαιώματα της, ενώ η Ελλάδα θεωρεί το ίδιο για το τουρκο-λιβυκό μνημόνιο. 

Αυτό σημαίνει ότι και οι δύο χώρες θα υπερασπιστούν στην πράξη την οριοθέτηση ΑΟΖ που έχει  συμφωνήσει η καθεμία, οποτεδήποτε δοθεί η σχετική  αφορμή. Το σημαντικό είναι ότι λόγω των "ήρεμων νερών" που έχουν προκύψει λόγω της έναρξης του ελληνο- τουρκικού διαλόγου, η υπεράσπιση δεν φτάνει μέχρι του σημείου της σύγκρουσης στο πεδίο. 

Όσο όμως καθυστερούμε την εξέλιξη του διαλόγου για τον "σκληρό πυρήνα" των ελληνοτουρκικών διαφορών, τόσο θα πληθαίνουν τα περιστατικά, όπως αυτό που συνέβη στα ανοιχτά της Κάσου και της Καρπάθου. Εκτός και αν οι δύο χώρες συμφωνήσουν ότι μέχρι την επίτευξη οριστικής διευθέτησης, δεν θα προχωρούν σε ενέργειες εκτός των χωρικών υδάτων τους. Κάτι τέτοιο θα ήταν επιθυμητό, προϋποθέτει όμως υψηλό βαθμό δέσμευσης και αυτοσυγκράτησης, και από τις δύο πλευρές. 

Το θέμα με το τουρκο-λιβυκό μνημόνιο δεν θα ξεπεραστεί τόσο εύκολα. Ακόμα και αν υπήρχε συμφωνία για ολόκληρη την θαλάσσια περιοχή μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου, το τουρκο-λιβυκό μνημόνιο είναι εκεί. Έχουμε δύο επικαλυπτόμενες συμφωνίες. Τα Σύμφωνα αυτά ακυρώνονται με δύο τρόπους: είτε οι υπογράφοντες αποσύρουν την υπογραφή τους (κάτι δύσκολο στην προκειμένη περίπτωση), είτε με προσφυγή σε διεθνές διαιτητικό ή δικαστικό όργανο.

Σε κάθε περίπτωση, από την στιγμή που το Δίκαιο της Θάλασσας απαιτεί συμφωνία των παράκτιων κρατών για την οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ, είναι μονόδρομος η συμφωνία Ελλάδας - Τουρκίας μέσω απευθείας διαπραγματεύσεων ή η κοινή προσφυγή τους στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.

Για την ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, πέραν του ελληνοτουρκικού διαλόγου, πρέπει να υπάρξουν διαπραγματεύσεις Ελλάδας-Λιβύης, Ελλάδας-Αιγύπτου για την υπόλοιπη περιοχή που δεν καλύπτεται από την υπάρχουσα Συμφωνία, Κύπρου - Τουρκίας για την μεταξύ τους περιοχή (που προϋποθέτει φυσικά πρόοδο στο Κυπριακό), κλπ.

Για ορισμένες θαλάσσιες περιοχές θα χρειαστούν και διαπραγματεύσεις μεταξύ τριών από αυτές τις χώρες, ώστε να καθοριστούν τα σημεία επαφής των ΑΟΖ τους. Μέχρι τότε το καθεστώς των διεθνών υδάτων μεταξύ τους παραμένει ως έχει, χωρίς δικαιώματα οικονομικής εκμετάλλευσης. Αυτό ισχύει για όλες  τις χώρες, προφανώς και για την Ελλάδα.

*Ο Θόδωρος Τσίκας είναι Πολιτικός Επιστήμονας- Διεθνολόγος, Αντιπρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης για την Ομοσπονδία της Ευρώπης – ΕΕνΟΕ

www.tanea.gr/print/2024/08/01/greece/ti-mas-didaskei-lfi-kasos/

ΕΙΔΙΚΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΤΗΣ "ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ"-ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ, 20/7/2024

50 χρόνια: Αναζητείται πολιτική βούληση για λύση του Κυπριακού

ΤΟΥ ΘΟΔΩΡΟΥ ΤΣΙΚΑ

Πολιτικού Επιστήμονα-Διεθνολόγου,

Αντιπροέδρου της Ελληνικής Ένωσης για την Ομοσπονδία της Ευρώπης (ΕΕνΟΕ)

Το τελευταίο διάστημα φάνηκε ότι αναθερμαίνονται οι διεργασίες στο Κυπριακό, λίγες μέρες πριν τη συμπλήρωση 50 χρόνων, τόσο από το πραξικόπημα των Ελληνοκυπρίων εθνικιστών της ΕΟΚΑ Β’ με τη συμμετοχή στρατευμάτων της Ελλάδας υπό τις διαταγές της τότε δικτατορικής κυβέρνησης, όσο και από την στρατιωτική επέμβαση της Τουρκίας.

Όσο δεν γίνονται συνομιλίες για τη λύση του Κυπριακού, υπάρχει ο κίνδυνος δημιουργίας εστιών έντασης στην Κύπρο. Αυτό ευνοεί το βάθεμα και τη μονιμοποίηση της διχοτόμησης. Επίσης λόγω της συντριπτικά υπέρτερης δύναμης της Τουρκίας, υπάρχει κίνδυνος για σταδιακή επιδείνωση της σημερινής κατάστασης σε βάρος της ελληνοκυπριακής πλευράς, τόσο στο έδαφος (Βαρώσι Αμμοχώστου, σημεία της «Πράσινης Γραμμής»), τόσο στη θάλασσα -είτε στην οριοθετημένη κυπριακή ΑΟΖ, είτε σε περιοχές που η Κυπριακή Δημοκρατία διεκδικεί ως ΑΟΖ.

Αποδοχή των 6 Σημείων του Γ.Γ. του ΟΗΕ

Η ελληνοκυπριακή ηγεσία πρέπει να κινηθεί γρήγορα και ευέλικτα, ώστε να επιτύχει επανέναρξη των συνομιλιών. Για να γίνει αυτό, πρέπει να πείσει τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, ότι έχει την πολιτική βούληση να φτάσει σε έναν έντιμο συμβιβασμό, μέσω αμοιβαίων παραχωρήσεων. Για να βρεθεί λύση εντός των ήδη προδιαγεγραμμένων παραμέτρων, όχι «όλα από την αρχή». Και αυτό, μέσα σε σύντομο και συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα, όχι με διαιώνιση των συνομιλιών.

Απαραίτητη προϋπόθεση είναι να δηλώσει η ελληνοκυπριακή πλευρά άμεση και πλήρη αποδοχή των 6 Σημείων του Πλαισίου Γκουτέρες, ως έχουν. Είναι αυτά που είχε καταθέσει ο Γ.Γ. του ΟΗΕ στις τελευταίες διαπραγματεύσεις στο Κραν Μοντανά της Ελβετίας το 2017. Ας μην ξεχνάμε ότι για το αδιέξοδο εκείνων των συνομιλιών, οι Εκθέσεις των αρμοδίων του ΟΗΕ συγκαταλέγουν στους υπευθύνους και την ελληνοκυπριακή ηγεσία.

Για την ουσία του Κυπριακού οι αναφορές του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ είναι σαφείς: λύση Διζωνικής-Δικοινοτικής Ομοσπονδίας με πολιτική ισότητα μεταξύ Ελληνοκυπριακής και Τουρκοκυπριακής Κοινότητας. Να το πούμε καθαρά: αυτό σημαίνει επανένωση της Κύπρου βασισμένη σε έναν «νέο συνεταιρισμό» Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, με διαμοιρασμό και κοινή διαχείριση εξουσιών και πόρων.

«Εργαλείο» οι ευρω-τουρκικές σχέσεις και η ενεργειακή συνεργασία

Ο Ταγίπ Ερντογάν έχει αποφασίσει να ολοκληρώσει την επαναπροσέγγιση του με την Δύση, για λόγους οικονομικούς και πολιτικούς. Σε αυτήν την επαναπροσέγγιση εντάσσει φυσικά την επανασύνδεση της Τουρκίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση και το ξεπάγωμα των ενταξιακών διαπραγματεύσεων, με στόχο να μείνει ανοιχτή για το απώτερο μέλλον μια προοπτική πλήρους ένταξης της.

 Η Ε.Ε. επιθυμεί την επανασύνδεση, λόγω του γεωπολιτικού ρόλου της Τουρκίας στην περιοχή αλλά και λόγω οικονομικών και εμπορικών σχέσεων. 

Ποια στάση θα επιδείξουν η Κυπριακή Δημοκρατία και η Ελλάδα, ως μέλη της ΕΕ; Θα αξιοποιήσουν το ενδιαφέρον της Τουρκίας αλλά και των εταίρων τους, ενθαρρύνοντας ένα πακέτο μιας ενισχυμένης προνομιακής σχέσης Τουρκίας-ΕΕ, ως κίνητρο, καταλύτη ή «αντάλλαγμα» για την επίλυση του Κυπριακού; 

Η Ε.Ε. είναι διατεθειμένη να βοηθήσει στο Κυπριακό και το έχει δηλώσει με πολλούς τρόπους. Αλλά ταυτοχρόνως έχει δηλώσει ότι ο βασικός «παίκτης» στο Κυπριακό είναι ο ΟΗΕ. Επομένως να σταματήσουμε να καλλιεργούμε αυταπάτες ότι μέσω της Ε.Ε θα υποχρεώσουμε την Τουρκία να αποδεχθεί τις δικές μας απόψεις, ή      -ακόμα περισσότερο- ότι θα την απομονώσουμε.

Λόγω της απρόκλητης, αδικαιολόγητης, παράνομης και βάναυσης ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, η Ε.Ε. αναμένει απρόσκοπτη ροή ενέργειας (φυσικό αέριο, πετρέλαιο, υδρογόνο, ηλεκτρισμό, ανανεώσιμες πηγές) μέσω της περιοχής μας.

Γι' αυτούς τους λόγους, θα ήταν πολύ θετικά δεκτό από την Ε.Ε. ένα νέο πακέτο Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης μεταξύ των δύο Κοινοτήτων στην Κύπρο, εμπλουτισμένο όμως με το θέμα της ενέργειας. Σημαντική θα ήταν η ενεργοποίηση μιας κοινής Επιτροπής Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων για τον σχεδιασμό των ερευνών και την αξιοποίηση των ενεργειακών πηγών του Νησιού.

Παράλληλα, μέσα σε πακέτο ευρύτερης συνεννόησης που θα παρέχει και τα κατάλληλα «κίνητρα» στην Τουρκία, θα χρειαστεί να προβλεφθεί η συμμετοχή όλων των χωρών της Ανατολικής Μεσογείου -περιλαμβανομένης της Τουρκίας- σε ένα σχήμα συνεργασίας για την αξιοποίηση των ενεργειακών πόρων της περιοχής.

Η ελληνο-τουρκική προσέγγιση βοηθά το Κυπριακό

Χωρίς συνεννόηση μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας δεν μπορεί να λυθεί το Κυπριακό. Το Κυπριακό θα λυθεί εφόσον συμπίπτουν τα συμφέροντα και οι προτεραιότητες Ελλάδας και Τουρκίας.

Αρκεί αυτό; Προφανώς όχι. Το Κυπριακό θα επιλυθεί μόνο με πολιτική βούληση των ηγεσιών Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων και όταν το διεθνές πλαίσιο ωθεί προς αυτήν την κατεύθυνση. Αλλά θα ήταν αυταπάτη να πιστεύουμε ότι σε φάση που Ελλάδα και Τουρκία αντιπαρατίθενται με αερομαχίες και κινήσεις πολεμικών πλοίων, είναι δυνατόν να έχουμε διαδικασίες επίλυσης του Κυπριακού.

Υπό αυτήν την έννοια, η βελτίωση των σχέσεων Ελλάδας-Τουρκίας, δημιουργεί ευνοϊκές προϋποθέσεις για επανέναρξη διαπραγματεύσεων για το Κυπριακό. Όποιος πραγματικά υποστηρίζει  την προοπτική της λύσης, δεν μπορεί παρά να χαιρετίσει την εξέλιξη αυτή.

Το «κλειδί» είναι πάντα η πολιτική βούληση για εξεύρεση λύσεων, με «θετικό άθροισμα». Λύσεις επωφελείς για όλες τις πλευρές. Που θα λαμβάνουν υπόψη τα συμφέροντα και τους φόβους, όλων όσων μετέχουν στη διένεξη. Αυτό ισχύει τόσο για τις ελληνοτουρκικές διαφορές, όσο και για το Κυπριακό. Μέχρι τώρα οι ηγεσίες όλων των πλευρών δεν έχουν χρησιμοποιήσει αυτό το κλειδί.

Ολόκληρο το αφιέρωμα της εφημερίδας: www.efsyn.gr/themata/thema-tis-efsyn/440739_misos-aionas-misi-patrida-mises-alitheies

Γαλλία: Ευρεία κυβέρνηση, προϋπόθεση για οριστική ήττα της ακροδεξιάς

"ΕΘΝΟΣ", 8/7/2024

Ο πρώτος σοσιαλιστής Πρόεδρος της Γαλλίας, Φρανσουά Μιτεράν, έλεγε: «Οι Γάλλοι στον 1ο γύρο τιμωρούν. Στον 2ο επιλέγουν». Δεν είναι βέβαιο ότι μπορούσε να φανταστεί ένα τέτοιο πολιτικό τοπίο όταν ζούσε. Μάλλον όχι. Είναι όμως απολύτως βέβαιο ότι μόνο ένα δημοκρατικό πολίτευμα μπορεί να δώσει μια τέτοια συναρπαστική ανατροπή, σαν το αποτέλεσμα του 2ου γύρου των γαλλικών βουλευτικών εκλογών.

Παρ’ όλα αυτά, δεν πρέπει να αγνοηθεί το γεγονός ότι ο πρώτος γύρος των εκλογών στη Γαλλία ανέδειξε την Άκρα Δεξιά ως μια εδραιωμένη δύναμη στη γαλλική κοινωνία με ανοδική δυναμική.

Μεσαία κοινωνικά στρώματα της «βαθιάς» γαλλικής επαρχίας, χαμηλά εισοδηματικά στρώματα στα περιφερειακά «προάστια» των μεγαλουπόλεων μακριά από τα κοσμοπολίτικα κέντρα, χειρώνακτες, άνθρωποι χωρίς υψηλή μόρφωση, όσοι φοβούνται τον εκσυγχρονισμό ή αισθάνονται ότι απειλούνται από την παγκοσμιοποίηση και τους μετανάστες, ψηφίζουν αυτούς που τους υπόσχονται ότι με μια εθνική αναδίπλωση και επιστροφή στις «παραδόσεις» θα έχουν προστασία από το κράτος. Μαζί τους και όσοι θέλουν να διαμαρτυρηθούν έντονα: ψηφίζουν αυτόν που πιστεύουν ότι θα πονέσει περισσότερο τις «κακές ελίτ»: την ακροδεξιά.

Ο Εμανουέλ Μακρόν με μια πολιτική «ντρίπλα», που θεωρήθηκε –και ήταν- υψηλού ρίσκου, προκαλώντας πρόωρες βουλευτικές εκλογές ανέκοψε την ορμή της Λεπέν προς την προεδρία. Έφερε τους Γάλλους μπροστά στο δίλημμα: θέλετε να σας κυβερνήσει η ακροδεξιά; Πείτε το ευθέως. Έχετε τώρα την ευκαιρία.

Αν δεν το είχε κάνει, μετά τα αρνητικά αποτελέσματα των ευρωεκλογών θα σερνόταν επί μήνες, κάτω από τη συνεχή υπονόμευση. Το φθινόπωρο, όταν πρέπει να έρθει προς έγκριση ο νέος Προϋπολογισμός, η κυβέρνηση του θα βρισκόταν μπροστά σε πρόταση μομφής από  μεγάλο μέρος της αντιπολίτευσης. Ας μην ξεχνάμε ότι η κυβέρνηση δεν είχε ούτε τώρα απόλυτη πλειοψηφία στη Βουλή.  Οι αναπόφευκτες τότε βουλευτικές εκλογές είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα οδηγούσαν σε βέβαιη νίκη της ακροδεξιάς  «Εθνικής Συσπείρωσης», τον Μπαρντελά στην πρωθυπουργία και θα άνοιγαν βέβαιο δρόμο της Λεπέν προς την Προεδρία της Δημοκρατίας 3 χρόνια μετά.

Όπως φάνηκε, η επικράτηση της Λεπέν δεν είναι νομοτελειακή ούτε είναι προδιαγεγραμμένη. Η οριστική ήττα της Άκρας Δεξιάς προϋποθέτει ισχυρή και λειτουργική κυβέρνηση ευρείας βάσης. Το βασικό πρόβλημα είναι η ετερογένεια των δυνάμεων που ανέκοψαν την επικράτηση της Άκρας Δεξιάς. Και κυρίως το γεγονός ότι οι βασικοί πρωταγωνιστές των τριών μεγάλων πολιτικών μπλοκ έχουν τον νου τους όχι στη νέα γαλλική Εθνοσυνέλευση, αλλά στην προεδρική εκλογή που θα γίνει το 2027.

Η νέα κυβερνητική λύση δεν είναι εύκολη. Προϋποθέτει στρατηγική αντίληψη και πνεύμα συναίνεσης ανάμεσα σε δυνάμεις της ευρύτερης Αριστεράς και του Κέντρου που εκφράζει ο Μακρόν.

Ο μεταρρυθμιστής και ευρωπαϊστής κεντροαριστερός ευρωβουλευτής, Ραφαέλ Γκλυκσμάν, που ήταν επικεφαλής της κοινής  λίστας του δικού του σχήματος, Place Publique, με τους σοσιαλιστές στις ευρωεκλογές, δήλωσε ότι η Γαλλία πρέπει να βρει την ηρεμία μετά τον δεύτερο γύρο των βουλευτικών εκλογών. «Η πολιτική κουλτούρα πρέπει να αλλάξει», είπε προσθέτοντας ότι «ένα κοινοβούλιο όπου κανένα κόμμα δεν έχει ξεκάθαρη πλειοψηφία απαιτεί δεκτικότητα στον διάλογο. Πρέπει να ενεργήσουμε ως ενήλικες τώρα. Το κοινοβούλιο είναι διαιρεμένο», πρόσθεσε". Διαφοροποιήθηκε έτσι εμμέσως από τον λαϊκιστή αριστερό Μελανσόν, ηγέτη της «Ανυπότακτης Γαλλίας», που δήλωσε ότι πρέπει να εφαρμοστεί «μόνο» και «ολόκληρο» το Πρόγραμμα της αριστερής συμμαχίας του «Νέου Λαϊκού Μετώπου» και «τίποτα άλλο».

Οι εξελίξεις θα κριθούν στο εσωτερικό του «Λαϊκού Μετώπου». Αν δηλαδή είναι διατεθειμένες μετριοπαθείς δυνάμεις όπως το Σοσιαλιστικό Κόμμα και οι ευρωπαϊστές Οικολόγοι της χαρισματικής Μαρίν Τοντελιέ, να συμμετάσχουν ή να στηρίξουν μια κυβέρνηση ευρύτερης συνεργασίας, χωρίς τον Μελανσόν που αυτο-εξαιρέθηκε από μια τέτοια προοπτική. 

Μέσα στο «Νέο Λαϊκό Μέτωπο», αυτός ο δεύτερος γύρος αναδιαρθρώνει την ισορροπία μεταξύ της Ανυπότακτης Γαλλίας/La France Insoumise (LFI) του Μελανσόν και του Σοσιαλιστικού Κόμματος (PS). Οι Σοσιαλιστές βρίσκονται στα πρόθυρα διπλασιασμού του αριθμού τους σε σύγκριση με το 2022, με εκτίμηση μεταξύ 63 και 69 εδρών (έναντι 31 τον Ιούνιο του 2022), και έτσι πλησιάζουν περισσότερο την ομάδα LFI, η οποία πιστώνεται με 68 έως 74 βουλευτές (σε σύγκριση με 75 κατά την τελευταία νομοθετική περίοδο). Αν και η LFI παραμένει (για πολύ λίγο) η πρώτη ομάδα στα αριστερά, δεν είναι πλέον σε κυρίαρχη θέση εντός της συμμαχίας.

Οι Οικολόγοι φαίνεται να έχουν 32 έως 36 βουλευτές (έναντι 23 το 2022), ενώ το Γαλλικό Κομμουνιστικό Κόμμα έχει 10 με 12 εκλεγμένους, σχεδόν τους δώδεκα που είχαν εκλεγεί πριν από δύο χρόνια.

Επίσης ρυθμιστικό ρόλο μπορεί να παίξει και το κόμμα της παραδοσιακής Δεξιάς, οι Ρεπουμπλικανοί, που ακολουθούν την παράδοση του Ντε Γκωλ, του Σιράκ και του Σαρκοζύ. Παρά το ότι δεν κατόρθωσαν να πάρουν πάνω από 6-7% των ψήφων, είναι ο τέταρτος σε δύναμη σχηματισμός της νέας Βουλής με 57-67 έδρες. Αποδεικνύουν ότι -παρά την εσωκομματική κρίση τους- έχουν ρίζες στην γαλλική κοινωνία. Σε περίπτωση ανάγκης θα μπορούσαν να συμμετάσχουν ή να στηρίξουν μια κυβέρνηση χωρίς τη Λεπέν και την «Ανυπότακτη Γαλλία» του Μελανσόν.

Οι διεργασίες θα πάρουν καιρό. Το γαλλικό Σύνταγμα δεν επιβάλλει άμεσο σχηματισμό νέας κυβέρνησης. Για ένα διάστημα θα μπορούσε να συνεχίσει η απερχόμενη κυβέρνηση να λειτουργεί ως υπηρεσιακή. Ο Μακρόν, που ως Πρόεδρος συνεχίζει να είναι ισχυρός πόλος της εκτελεστικής εξουσίας, έχει περιθώρια κινήσεων. Θα χρειαστεί όμως πλέον να εξαντλήσει όλες τις ικανότητες και τα ταλέντα του, χωρίς ηγεμονισμούς και υπεροψία. 

www.ethnos.gr/opinions/article/323459/galliaeyreiakybernhshproypotheshgiaoristikhhttathsakrodexias

Το «σύνδρομο του σκαντζόχοιρου»

Εφημερίδα TODAY PRESS, 18-26/5/2024

του Θόδωρου Τσίκα

πολιτικού επιστήμονα, διεθνολόγου, Αντιπροέδρου της Ελληνικής Ένωσης για την Ομοσπονδία της Ευρώπης – ΕΕ-νΟΕ

Είναι βέβαιο ότι την τελευταία περίoδο, έχουν αρχίζει να εμφανίζονται κάποιες τριβές της χώρας μας με ορισμένους γείτονες της. Παρά την ενόχληση, που σε ορισμένες περιπτώσεις είναι λογική, η Ελλάδα πρέπει να αποφύγει την εικόνα ότι τσακώνεται με όλες τις γειτονικές χώρες, και ότι είναι η ίδια «μέρος του προβλήματος».

Υπάρχουν τρόποι που η χώρα μας μπορεί να προωθήσει τις θέσεις της, ως ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό κράτος, με αυτοπεποίθηση, και όχι με φοβικότητα. Το «σύνδρομο του σκαντζόχοιρου», μιας εθνικιστικής αναδίπλωσης, δεν θα βοηθήσει.

Επίσκεψη Ράμα: Πολλή φασαρία για το τίποτα

Η ιδιωτική επίσκεψη του πρωθυπουργού της Αλβανίας, Έντι Ράμα, στην Αθήνα, δημιούργησε πριν ακόμα πραγματοποιηθεί θόρυβο στον δημόσιο διάλογο, αναντίστοιχη με την πραγματικότητα.

Ο Έντι Ράμα δεν επισκέφθηκε την Αθήνα ως πρωθυπουργός, αλλά με την ιδιότητα του επικεφαλής του Σοσιαλιστικού Κόμματος Αλβανίας. Μίλησε μόνο σε ομοεθνείς του, που ζουν και εργάζονται στην Ελλάδα, στο πλαίσιο μιας ευρύτερης περιοδείας σε ξένες χώρες όπου υπάρχει αλβανική διασπορά (Ελλάδα, Ιταλία, Γερμανία, κ.α.). Και λόγω αυτού δεν υπήρξαν, ούτε ζητήθηκαν επαφές με κυβερνητικούς επισήμους.

Αυτό συμβαίνει πολλές φορές. Κατά καιρούς κυβερνητικοί παράγοντες της Ελλάδας μεταβαίνουν για περιοδείες και εκδηλώσεις στις περιοχές της νότιας Αλβανίας, όπου ζουν Έλληνες μειονοτικοί.

Οι υπερβολικές διαστάσεις που έχει λάβει στη χώρα μας η υπόθεση Μπελέρι και η δραματοποίηση της, έκανε πολλούς να βλέπουν με μεγεθυντικό φακό την επίσκεψη Ράμα. Τελικά ο κ. Ράμα δεν έκανε καμία αναφορά στο ζήτημα αυτό. Η επίσκεψη του δεν είχε καμία πραγματική επίδραση στις ελληνο-αλβανικές σχέσεις: ούτε τις βελτίωσε, ούτε τις επιδείνωσε.

Οι «νεφώσεις» στις σχέσεις με τη Βόρεια Μακεδονία να μη γίνουν «καταιγίδες»

Το πρόβλημα που προέκυψε με την ορκωμοσία της νέας προέδρου της Βόρειας Μακεδονίας, είναι υπαρκτό. Σύμφωνα με την αρχή του Δικαίου «pacta sunt servanda»: οι συμφωνίες πρέπει να τηρούνται.
Η Συμφωνία των Πρεσπών δεν μπορεί να καταργηθεί. Είναι διεθνής Συνθήκη και έχει καταχωρηθεί στον ΟΗΕ. Ο διεθνής παράγοντας, κυρίως ΗΠΑ και Ευρωπαϊκή Ένωση είναι αυτές που θα πιέσουν για την τήρηση της, διότι δεν επιθυμούν αποσταθεροποίηση στα Βαλκάνια.

Αφού υπήρξε η συμφωνία με την Ελλάδα, τότε η Βουλγαρία έβαλε «βέτο» στην ευρωπαϊκή προοπτική της Βόρειας Μακεδονίας. Αυτός ήταν ένας από τους παράγοντες που το εκλογικό σώμα της Βόρειας Μακεδονίας στράφηκε προς το δεξιό, εθνικιστικό VMRO. Διαψεύστηκαν οι ελπίδες που είχαν για την προώθηση της ευρωπαϊκής πορείας της.

Αν δεν διαφανεί έστω μακρινή προοπτική για ένταξη της Βόρειας Μακεδονίας στην ΕΕ, δεν θα υπάρχει μοχλός πίεσης στη γειτονική χώρα να τηρήσει την Συμφωνία των Πρεσπών. Επομένως, το κλειδί θα ήταν να πιεστεί η Βουλγαρία να αλλάξει στάση.

Επίσης και η Ελλάδα πρέπει να κάνει και αυτή τα βήματα που της αναλογούν. Δεν είναι νοητό ορισμένοι κρατικοί και κυβερνητικοί αξιωματούχοι να αρνούνται να αποκαλέσουν τη γειτονική χώρα με την ονομασία που συμφωνήθηκε.

Ούτε να μην έχουν επικυρωθεί από τη Βουλή τα μνημόνια συνεργασίας που προκύπτουν από τη Συμφωνία των Πρεσπών, και είναι κυρίως προς όφελος της Ελλάδας.

Το ένα από αυτά μάλιστα, παραχωρεί τον έλεγχο της εναέριας κυκλοφορίας της Βόρειας Μακεδονίας στην ελληνική Πολεμική Αεροπορία !

Το καλό κλίμα στα ελληνοτουρκικά είναι θετικό, χρειάζεται όμως να υπάρξει και επίλυση

Η συνάντηση Ερντογάν-Μητσοτάκη πήγε θετικά, όπως αναμενόταν, χωρίς εκπλήξεις. Οι δύο ηγέτες διατύπωσαν με ηπιότητα τις απόψεις τους, ακόμα και στα σημεία όπου υπάρχουν διαφωνίες. Ήταν αισθητή η προσοχή που κατέβαλαν, ώστε να μην υπάρξουν τριβές.

Είναι βέβαιο ότι μεταξύ των ηγετών ή των αντιπροσωπειών έγινε μια αποτίμηση της προόδου στα τρία «τραπέζια» του ελληνοτουρκικού διαλόγου:

α. της θετικής ατζέντας (συνεργασία σε οικονομία, εμπόριο, μεταφορές, περιβάλλον, τουρισμός κ.α.)

β. των Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, δηλαδή η πραγματοποίηση των στρατιωτικών ασκήσεων στο Αιγαίο, με τρόπο που να μην προκαλείται ένταση, και

γ. του πολιτικού διαλόγου, όπου συζητείται ο ”σκληρός πυρήνας” των ελληνοτουρκικών διαφορών.

Η πολιτική βούληση που εκφράστηκε ήταν να συνεχίσει ο δρόμος της επαναπροσέγγισης των δύο χωρών. Μετά τις ευρωεκλογές, αρχίζει ένα διάστημα τριών ετών χωρίς καμία εκλογική αναμέτρηση στην Ελλάδα και την Τουρκία. Κάτι τέτοιο συμβαίνει σπάνια να συμπίπτει και στις δύο χώρες.

Υπάρχει ένας «καθαρός» πολιτικός χρόνος, όπου ο φόβος του «πολιτικού κόστους» δεν θα είναι τόσο έντονος. Εμφανίζεται λοιπόν μια μείζων ευκαιρία. Οι δύο πλευρές να επιταχύνουν τις απευθείας διαπραγματεύσεις, ώστε να επιλυθούν οι διμερείς διαφορές, να λυθούν τα προβλήματα και να κλείσουν οι εκκρεμότητες. Και όσα δεν μπορέσουν να επιλυθούν μέσω του διαλόγου, να παραπεμφθούν σε διεθνή δικαστικά ή δικαιοδοτικά όργανα.

Το καλό κλίμα δεν αρκεί. Όσο τα ζητήματα μένουν ανοιχτά, σε μια διαφορετική συγκυρία μπορεί να προκληθεί εκ νέου ένταση μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Μόνο η διευθέτηση των προβλημάτων, είτε με πολιτική είτε με νομική οδό, καθώς και με συνδυασμό των δύο μορφών, μπορεί να σταματήσει αμφισβητήσεις και να εμπεδώσει την ειρήνη και την σταθερότητα στην περιοχή μας.

afteroffice.gr/o-thodoros-tsikas-grafei-gia-to-syndromo-tou-skantzochoirou/

Τουρκία: διαμαρτυρία για οικονομία και φθορά εξουσίας

Τουρκία: διαμαρτυρία για οικονομία και φθορά εξουσίας

ΘΟΔΩΡΟΣ ΤΣΙΚΑΣ

Ακόμα μια φορά, η οικονομία έπαιξε ρόλο στις πολιτικές εξελίξεις. Ακρίβεια, πτώση της τουρκικής λίρας, υψηλός πληθωρισμός, η αθέτηση των υποσχέσεων του Ταγίπ Ερντογάν περί μη ανόδου των τραπεζικών επιτοκίων, είναι βασικοί λόγοι για τα αποτελέσματα των δημοτικών εκλογών στην Τουρκία.

Η φθορά της άσκησης εξουσίας επί 22 χρόνια από τον Ερντογάν και το συντηρητικό ισλαμικό Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης ήταν σημαντικός παράγοντας. Μια ολόκληρη γενιά δεν έχει γνωρίσει άλλον ηγέτη. Το γεγονός οδήγησε πολλούς νέους να ζητήσουν αλλαγή και ανανέωση. Είναι γνωστό ότι οι νεαρές ηλικίες αποτελούν υψηλό ποσοστό στο σύνολο του τουρκικού πληθυσμού.

Ρόλο έπαιξε και η παρουσία του μικρού ισλαμιστικού Νέου Κόμματος Ευημερίας, υπό την ηγεσία του γιου του ιστορικού ηγέτη του πολιτικού Ισλάμ στην Τουρκία, Ερμπακάν. Το κόμμα προσελκύει υπερσυντηρητικούς ισλαμιστές που, ενώ είχαν υποστηρίξει Ερντογάν, σήμερα φέρονται δυσαρεστημένοι κυρίως από την κατάσταση της οικονομίας.

Το κεντροαριστερό κοσμικό κεμαλικό Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα κερδίζει περισσότερους Δήμους έναντι του κυβερνώντος κόμματος. Μεταξύ αυτών, οι 6 μεγαλύτερες πόλεις: Κωνσταντινούπολη, Άγκυρα, Σμύρνη, Άδανα, Αττάλεια, Προύσα.

Στον υπολογισμό των ποσοστών των κομμάτων, για πρώτη φορά μετά από 22 χρόνια το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα προηγείται. Φυσικά πρέπει να συνεκτιμηθεί ότι μιλάμε για δημοτικές εκλογές, στις οποίες η ψήφος διαμαρτυρίας είναι πιο εύκολη από ό,τι στις προεδρικές και στις βουλευτικές εκλογές.

Ο Ταγίπ Ερντογάν παρά το σοβαρό πλήγμα, παραμένει Πρόεδρος με πολύ ισχυρές εξουσίες εκ του Συντάγματος, και με πλειοψηφία στην Βουλή. Το ερώτημα είναι σε ποιες αλλαγές στην εσωτερική και οικονομική πολιτική θα προχωρήσει, έτσι ώστε να επηρεάσει την προεδρική εκλογή του 2028, είτε είναι ο ίδιος υποψήφιος, είτε άλλος της επιλογής του.

Ο Εκρέμ Ιμάμογλου είναι ο μόνος πολιτικός που κατορθώνει να αμφισβητήσει πολιτικά τον Ερντογάν, αποκτώντας ισχυρή εκλογική βάση. Αποδείχθηκε εξαιρετικά πολυσυλλεκτικός κατορθώνοντας να προσεγγίσει πολλές κοινωνικές κατηγορίες. Κερδίζει νέους και μεγαλύτερους, φτωχότερους και μεσαία τάξη, εθνικιστές και Κούρδους.

Αποτελεί εκπρόσωπο μιας κοινωνικής αντιπολίτευσης, που ξεπερνά τα όρια του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος. Για ανάδειξη του όμως σε προεδρικό υποψήφιο το 2028, πρέπει να προσπεράσει δύο εμπόδια. Τη δικαστική περιπέτεια, που δεν έχει τελειώσει, καθώς με πιθανή καταδίκη μπορεί να στερηθεί τα πολιτικά δικαιώματα του. Και τον σημερινό ηγέτη του κόμματος του, Οζγκούρ Οζέλ. Ενισχυμένος από τη νίκη, ο νέος ηγέτης της αντιπολίτευσης μπορεί να θελήσει να συμμετάσχει ο ίδιος στις προεδρικές εκλογές, αντί του δημάρχου Κωνσταντινούπολης.

*Ο Θόδωρος Τσίκας είναι Πολιτικός Επιστήμονας-Διεθνολόγος, Αντιπρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης για την Ομοσπονδία της Ευρώπης-ΕΕνΟΕ

www.matrix24.gr/2024/04/tourkia-diamartiria-gia-ikonomia-ke-fthora-exousias/

Anatropi News, 28/1/2024

Και αν εκλεγεί πάλι ο Τραμπ ;

Εντός του 2024 θα διεξαχθούν εκλογές σε χώρες που περιλαμβάνουν τον μισό σχεδόν πληθυσμό του πλανήτη. Δεν υπάρχει όμως αμφιβολία ότι η πιο σημαντική -για τις διεθνείς εξελίξεις- εκλογική αναμέτρηση θα είναι οι προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ, τον προσεχή Νοέμβριο.

www.anatropinews.gr/2024/01/28/%ce%b8%cf%8c%ce%b4%cf%89%cf%81%ce%bf%cf%82-%cf%84%cf%83%ce%af%ce%ba%ce%b1%cf%82-%ce%ba%ce%b1%ce%b9-%ce%b1%ce%bd-%ce%b5%ce%ba%ce%bb%ce%b5%ce%b3%ce%b5%ce%af-%cf%80%ce%ac%ce%bb%ce%b9-%ce%bf-%cf%84/

'Η Εφημερίδα των Συντακτών", 8/12/2023

Τα ελληνοτουρκικά σε θετική τροχιά

 ΤΟΥ ΘΟΔΩΡΟΥ ΤΣΙΚΑ,

Πολιτικού Επιστήμονα-Διεθνολόγου,

Αντιπροέδρου της Ελληνικής Ένωσης για την Ομοσπονδία της Ευρώπης-ΕΕνΟΕ

 Η επίσκεψη του Τούρκου προέδρου έγινε σε θετική συγκυρία για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Η συνεδρίαση του Ανωτάτου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδας-Τουρκίας, με συμμετοχή πολλών υπουργών από τις δύο χώρες, είναι ενδεικτική της βούλησης των δύο πλευρών να ενισχύσουν τη συνεργασία τους σε πολλούς τομείς.

Η ηρεμία στο Αιγαίο μετά τους σεισμούς στην Τουρκία, έχει παίξει σημαντικό ρόλο. Επίσης η επιθυμία του κ. Ερντογάν για ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας με τη Δύση -ΗΠΑ και Ευρωπαϊκή Ένωση- για πολιτικούς και οικονομικούς λόγους, συμβάλλει στην βελτίωση των διμερών σχέσεων.

Επιπλέον, διαμορφώνονται κοινές απειλές στην ευρύτερη περιοχή. Αν κοιτάξουμε τον χάρτη, θα δούμε ότι Ελλάδα και Τουρκία βρίσκονται στο μέσον δύο μεγάλων κρίσεων. Στο βορρά, η συνεχιζόμενη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Νότια, η στρατιωτική σύγκρουση Ισραήλ-Χαμάς, στη Λωρίδα της Γάζας. Αυτές οι κρίσεις έχουν συνέπειες στην οικονομία και στην ροή ενέργειας, προκαλούν προβληματισμούς για τυχόν μελλοντικά μαζικά προσφυγικά κύματα και φόβο για τρομοκρατικά χτυπήματα.

Οι δύο χώρες προσπαθούν να διατηρήσουν τις σχέσεις τους μέσα σε «προστατευτικό κλωβό». Να διαμορφώσουν ζώνη ειρήνης και σταθερότητας σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο. Να μην επιτρέψουν επιδείνωση των ελληνοτουρκικών, εξαιτίας της διαφορετικής οπτικής των ηγεσιών τους για παγκόσμια και περιφερειακά ζητήματα.

Υψηλού πολιτικού συμβολισμού είναι η κοινή Διακήρυξη Φιλίας και Καλής Γειτονίας, που υπογράφτηκε. Συμπυκνώνει το συνολικό πνεύμα της συνεργασίας. Περιγράφει στόχους και μέσα της προσέγγισης. Αποτελεί θεμέλιο της νέας εποχής στις διμερείς σχέσεις.

 Η συνεργασία στα θέματα «θετικής ατζέντας», οικονομία, εμπόριο, περιβάλλον, μεταφορές κλπ, συζητείτο επί πολύ καιρό, ακόμα και την περίοδο της έντασης ανάμεσα στις δύο χώρες. Έτσι έγινε εφικτή η υπογραφή συμφωνιών διμερούς συνεργασίας. Σημαντικά βήματα έχουν γίνει για Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ), δηλαδή τον τρόπο διεξαγωγής στρατιωτικών ασκήσεων των δύο χωρών σε διεθνή ύδατα και διεθνή εναέριο χώρο.

Ο πολιτικός διάλογος, για τον «σκληρό πυρήνα» των ελληνοτουρκικών διαφορών, θα συνεχιστεί στην Άγκυρα τους επόμενους μήνες. Η ουσία του αφορά τις προϋποθέσεις για κοινή προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, με στόχο την οριοθέτηση Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) και υφαλοκρηπίδας. Αποτελεί σημαντικό κεκτημένο ότι οι δύο ηγέτες δεσμεύτηκαν ότι θα επιδιώξουν αυτόν τον στόχο με ρητή αναφορά στη Χάγη, παρά τις διαφορετικές διατυπώσεις που χρησιμοποίησαν.

Βεβαίως, η οριοθέτηση ΑΟΖ συνδέεται άρρηκτα με την ανάγκη να υπάρξει προηγουμένως συμφωνία για οριστικό καθορισμό των χωρικών υδάτων στο Αιγαίο. Και στην συνέχεια, την εναρμόνιση της έκτασης του ελληνικού εναέριου χώρου με τα χωρικά ύδατα. 

www.efsyn.gr/stiles/apopseis/414493_ta-ellinotoyrkika-se-thetiki-trohia

GR Diplomatic Review , Τεύχος 13, Οκτωβρίου-Δεκεμβρίου 2023

Κινείται κάτι στο Κυπριακό;

ΤΟΥ ΘΟΔΩΡΟΥ ΤΣΙΚΑ

Πολιτικού Επιστήμονα-Διεθνολόγου,

Αντιπροέδρου της Ελληνικής Ένωσης για την Ομοσπονδία της Ευρώπης (ΕΕνΟΕ)

Ο βοηθός Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, Μίροσλαβ Γιέτζια, επισκέφθηκε την Κύπρο στα τέλη Αυγούστου όπου είχε επαφές με τους ηγέτες της ελληνοκυπριακής και της τουρκοκυπριακής πλευράς. Στόχος του ήταν να δει αν θα μπορούσαν να επανεκκινήσουν οι προσπάθειες για επανεκκίνηση των συνομιλιών για το Κυπριακό. 

Δυστυχώς δεν πραγματοποιήθηκε συνάντηση του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες με τον πρόεδρο της Τουρκίας, Ταγίπ Ερντογάν, ούτε συνάντηση του Ελληνοκύπριου ηγέτη, Νίκου Χριστοδουλίδη, με τον Τουρκοκύπριο ηγέτη, Ερσίν Τατάρ, τον Σεπτέμβριο στη Νέα Υόρκη, στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ.

Τι δείχνουν τα επεισόδια στη Νεκρή Ζώνη

Τα επεισόδια στη "νεκρή ζώνη", στο μικτό χωριό της Πύλας,  δεν αφήνουν αμφιβολία ότι ο στόχος του Ερσίν Τατάρ, είναι να ενισχύσει την οντότητα της αυτοαποκαλούμενης «Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου». Να δείξει ότι έχει ρόλο, μηχανισμούς και σύνορα που πρέπει να γίνουν αποδεκτά και σεβαστά.  Για να επιτευχθεί αυτό χρειάζεται ένταση και δημοσιότητα. 

Δυστυχώς, και με ευθύνες της ελληνοκυπριακής ηγεσίας, δεν κατορθώσαμε να αξιοποιήσουμε την παρουσία του προηγούμενου ηγέτη των Τουρκοκυπρίων, του προοδευτικού και ευρωπαϊστή, Μουσταφά Ακιντζί.

 Μέχρι στιγμής, η τακτική του Τατάρ είχε την υποστήριξη της Τουρκίας. Δεν είναι όμως καθόλου βέβαιο ότι αυτό θα συνεχιστεί στις νέες συνθήκες που διαμορφώνονται. 

Πέραν της «υψηλής πολιτικής», υπάρχει η καθημερινότητα για τους ανθρώπους. Η «Πράσινη Γραμμή» χωρίζει με αφύσικο τρόπο την Κύπρο, από τη μία άκρη στην άλλη. Διακόπτει μεταφορές και επικοινωνίες. Προκαλεί καθυστερήσεις και ταλαιπωρία. 

Υπάρχουν πολλά αντίστοιχα αιτήματα Ελληνοκυπρίων για άνοιγμα δρόμων σε άλλα σημεία της «Πράσινης Γραμμής. Άρα μπορεί να υπάρξει συμφωνία για εκτέλεση έργων που αφορούν Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους, υπό την ευθύνη της Ειρηνευτικής Δύναμης του ΟΗΕ.

Θα ήταν σοβαρότατο λάθος να αρκεστεί η κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας, αλλά και της Ελλάδας, στις διεθνείς καταδίκες. Οι καταδίκες αυτές αφορούν κυρίως το απαράδεκτο γεγονός της επίθεσης των τουρκοκυπριακών δυνάμεων εναντίον της Ειρηνευτικής Δύναμης του ΟΗΕ στην Κύπρο.

Για την ουσία του Κυπριακού οι αναφορές του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ είναι σαφείς, και απευθύνονται και στις δύο πλευρές: λύση Διζωνικής-Δικοινοτικής Ομοσπονδίας με πολιτική ισότητα μεταξύ Ελληνοκυπριακής και Τουρκοκυπριακής Κοινότητας. Να το πούμε καθαρά: αυτό σημαίνει επανένωση της Κύπρου βασισμένη σε έναν «νέο συνεταιρισμό» Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, με διαμοιρασμό και κοινή διαχείριση εξουσιών και πόρων.

Αποδοχή των 6 Σημείων του Γ.Γ. του ΟΗΕ

 Όσο δεν γίνονται συνομιλίες για την λύση του Κυπριακού, υπάρχει ο κίνδυνος να ξεσπούν εστίες στην Κύπρο. Αυτό ευνοεί το βάθεμα και τη μονιμοποίηση της διχοτόμησης. Επίσης λόγω της συντριπτικά υπέρτερης δύναμης της Τουρκίας, υπάρχει κίνδυνος για σταδιακή επιδείνωση της σημερινής κατάστασης σε βάρος της ελληνοκυπριακής πλευράς, τόσο στο έδαφος (Στροβίλια, Βαρώσι Αμμοχώστου, πιθανόν Πύλα κ.α.), τόσο στη θάλασσα - είτε στην οριοθετημένη κυπριακή ΑΟΖ, είτε σε περιοχές που η Κυπριακή Δημοκρατία διεκδικεί ως ΑΟΖ.

 Η ελληνοκυπριακή ηγεσία πρέπει να κινηθεί γρήγορα και ευέλικτα, ώστε να επιτύχει επανέναρξη των συνομιλιών. Για να γίνει αυτό, πρέπει να πείσει τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ, ότι έχει την πολιτική βούληση να φτάσει σε έναν έντιμο συμβιβασμό, μέσω αμοιβαίων παραχωρήσεων. Για να βρεθεί η προδιαγεγραμμένη λύση, και όχι «όλα από την αρχή». Και αυτό, μέσα σε σύντομο και συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα, όχι με διαιώνιση των συνομιλιών.

Απαραίτητη προϋπόθεση είναι να δηλώσει η ελληνοκυπριακή πλευρά άμεση και πλήρη αποδοχή των 6 Σημείων του Πλαισίου Γκουτέρες, ως έχουν. Ας μην ξεχνάμε ότι για το αδιέξοδο των συνομιλιών στο Κραν Μοντανά της Ελβετίας το 2017, οι Εκθέσεις των αρμοδίων του ΟΗΕ συγκαταλέγουν και την ελληνοκυπριακή ηγεσία στους υπευθύνους.

«Κλειδί» η σχέση Τουρκίας - Ευρωπαϊκής Ένωσης

Ο Ταγίπ Ερντογάν έχει αποφασίσει να ολοκληρώσει την επαναπροσέγγιση του με την Δύση, για λόγους οικονομικούς και πολιτικούς. Σε αυτήν την επαναπροσέγγιση εντάσσει φυσικά την επανασύνδεση της Τουρκίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση και το ξεπάγωμα των ενταξιακών διαπραγματεύσεων, με στόχο να μείνει ανοιχτή για το απώτερο μέλλον η προοπτική της πλήρους ένταξης της.

 Η Ε.Ε. επιθυμεί την επανασύνδεση λόγω του γεωπολιτικού ρόλου της Τουρκίας στην περιοχή, αλλά και λόγω οικονομικών και εμπορικών σχέσεων. Το φθινόπωρο θα έχει έναν «στρατηγικό αναστοχασμό» για το θέμα της συνολικής προοπτικής των σχέσεων με την Τουρκία.

 Πρόκειται για μια καμπή, που μπορεί να αποδειχθεί κομβικής σημασίας για το Κυπριακό. Ποια στάση θα επιδείξουν η Κυπριακή Δημοκρατία και η Ελλάδα, ως μέλη της ΕΕ; Θα αξιοποιήσουν το ενδιαφέρον της Τουρκίας αλλά και των εταίρων τους, ενθαρρύνοντας ένα πακέτο μιας ενισχυμένης προνομιακής σχέσης Τουρκίας-ΕΕ, ως κίνητρο, καταλύτη ή «αντάλλαγμα» για την επίλυση του Κυπριακού; Διότι τόσο η Τουρκία, όσο και οι εταίροι πιθανόν να θελήσουν να συμβάλουν σε αυτήν την κατεύθυνση, εφόσον όλοι θα επωφεληθούν από τη νέα σχέση.

Η Ε.Ε. είναι διατεθειμένη να βοηθήσει στο Κυπριακό και το έχει δηλώσει με πολλούς τρόπους. Αλλά ταυτοχρόνως έχει δηλώσει ότι ο βασικός «παίκτης» στο Κυπριακό είναι ο ΟΗΕ. Επομένως να σταματήσουμε να καλλιεργούμε αυταπάτες ότι μέσω της Ε.Ε θα υποχρεώσουμε την Τουρκία να αποδεχθεί τις δικές μας απόψεις, ή      - ακόμα περισσότερο - ότι θα την απομονώσουμε.

Λόγω της απρόκλητης, αδικαιολόγητης, παράνομης και βάναυσης ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, η Ε.Ε. αναμένει απρόσκοπτη ροή ενέργειας (φυσικό αέριο, πετρέλαιο, ηλεκτρισμό, ανανεώσιμες πηγές) μέσω της περιοχής μας.

Γι' αυτούς τους λόγους, θα ήταν πολύ θετικά δεκτό από την Ε.Ε. ένα νέο πακέτο Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης μεταξύ των δύο Κοινοτήτων στην Κύπρο, εμπλουτισμένο όμως με το θέμα της ενέργειας. Σημαντική θα ήταν η ενεργοποίηση μιας κοινής Επιτροπής Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων για τον σχεδιασμό των ερευνών και την αξιοποίηση των ενεργειακών πηγών του Νησιού.

Η προσέγγιση Ελλάδας-Τουρκίας βοηθά το Κυπριακό

Χωρίς συνεννόηση μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας δεν μπορεί να λυθεί το Κυπριακό. Το Κυπριακό θα λυθεί εφόσον συμπίπτουν τα συμφέροντα και οι προτεραιότητες Ελλάδας και Τουρκίας.

Αρκεί αυτό; Προφανώς όχι. Το Κυπριακό θα επιλυθεί μόνο με πολιτική βούληση των ηγεσιών Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων και όταν το διεθνές πλαίσιο ωθεί προς αυτήν την κατεύθυνση. Αλλά θα ήταν αυταπάτη να πιστεύουμε ότι σε φάση που Ελλάδα και Τουρκία αντιπαρατίθενται με αερομαχίες και κινήσεις πολεμικών πλοίων, είναι δυνατόν να έχουμε διαδικασίες επίλυσης του Κυπριακού.

Υπό αυτήν την έννοια, η βελτίωση των σχέσεων Ελλάδας-Τουρκίας, δημιουργεί ευνοϊκές προϋποθέσεις για επανέναρξη διαπραγματεύσεων για το Κυπριακό. Όποιος πραγματικά υποστηρίζει  την προοπτική της λύσης, δεν μπορεί παρά να χαιρετίσει την εξέλιξη αυτή.

Το «κλειδί» είναι πάντα η πολιτική βούληση για εξεύρεση λύσεων, με «θετικό άθροισμα». Λύσεις επωφελείς για όλες τις πλευρές. Που θα λαμβάνουν υπόψη τα συμφέροντα και τους φόβους, όλων όσων μετέχουν στη διένεξη. Αυτό ισχύει τόσο για τις ελληνοτουρκικές διαφορές, όσο και για το Κυπριακό.

Μέχρι τώρα οι ηγεσίες όλων των πλευρών δεν έχουν χρησιμοποιήσει αυτό το κλειδί. Φυσικό είναι ότι όσο δεν χρησιμοποιείται το κλειδί, τόσο περισσότερο θα σκουριάζει. Είναι όμως στο χέρι μας να το χρησιμοποιήσουμε.

Στο iEidiseis.gr , 9/10/2023

Η αφορμή δεν βρίσκεται στο Παλαιστινιακό, αλλά στο Ιράν

ΤΟΥ ΘΟΔΩΡΟΥ ΤΣΙΚΑ*

1.Ίσως η Χαμάς έκανε το πιο «μοιραίο λάθος» της ύπαρξης της. Παρά τον αρχικό αιφνιδιασμό των ισραηλινού στρατού από την τρομοκρατική επίθεση στο έδαφος του Ισραήλ, είναι βέβαιο ότι η απάντηση του Ισραήλ θα είναι συντριπτική.

Μια χερσαία επίθεση του ισραηλινού Στρατού μέσα στη Λωρίδα της Γάζας, είναι πολύ πιθανό να αποδεκατίσει ανεπανόρθωτα τις δυνάμεις της Χαμάς. Δυστυχώς μια τέτοια επιλογή θα συνοδευτεί από απίστευτο αιματοκύλισμα.

Δύο είναι οι λόγοι που θα οδηγήσουν σε μια εξαιρετικά βίαιη και σχετικά μακροχρόνια ισραηλινή απάντηση.

α. Η είσοδος εκατοντάδων ένοπλων τρομοκρατών της Χαμάς σε ισραηλινό έδαφος, που συνοδεύτηκε από εκτελέσεις αμάχων Ισραηλινών πολιτών, απαγωγές ομήρων κ.α.

Αυτό συνέβη για πρώτη φορά. Μέχρι τώρα οι επιθέσεις της Χαμάς ήταν πυραυλικές και εκτόξευση ρουκετών μέσα από το έδαφος της Γάζας. Σε αυτές απαντούσε το Ισραήλ με αεροπορικές και πυραυλικές επιθέσεις από το δικό του έδαφος, χωρίς να εισέρχονται στρατεύματα του στην Λωρίδα της Γάζας.

Κρίσιμη επισήμανση: οι περιοχές στις οποίες εισέβαλε η Χαμάς, δεν είναι κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη, αλλά τμήματα του κράτους του Ισραήλ, αναγνωρισμένα διεθνώς. 

β. Η σημερινή κυβέρνηση του Ισραήλ είναι μια εθνικιστική, ακροδεξιά κυβέρνηση, με συμμετοχή και πολλών υπερ-ορθόδοξων κομμάτων θρησκευτικού φανατισμού. Στηρίχτηκε στην άρνηση κάθε συμβιβαστικής λύσης για το Παλαιστινιακό και ξανάρχισε τον παράνομο εβραϊκό εποικισμό των κατεχομένων παλαιστινιακών εδαφών στην Ανατολική Ιερουσαλήμ και στην Δυτική Όχθη του Ιορδάνη.

Συγκολλητική ουσία των κομμάτων του κυβερνητικού συνασπισμού είναι ότι δεν υπάρχει Παλαιστινιακό ζήτημα ή -και αν υπάρχει- αυτό λύνεται δια της πυγμής.

Η κυβέρνηση Νετανιάχου βρίσκεται στο μέσον μιας βαθιάς πολιτικής κρίσης. Η δικαστική μεταρρύθμιση την οποία προωθεί, καταργεί ουσιαστικά τον μόνο έλεγχο της εκτελεστικής εξουσίας, που ασκείται μέσω του Ανωτάτου Δικαστηρίου της χώρας. Εδώ και πολλούς μήνες ένα μαζικό δημοκρατικό κίνημα Ισραηλινών πολιτών διαδηλώνει με στόχο να σταματήσει την απόφαση αυτή.

Τόσο για την επανέναρξη των παράνομων εποικισμών, όσο και για την αμφιλεγόμενη δικαστική μεταρρύθμιση, η κυβέρνηση Νετανιάχου έχει επανειλημμένα επικριθεί διεθνώς, ιδιαίτερα δε από την κυβέρνηση Μπάϊντεν τις ΗΠΑ και από την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Για να αποκαταστήσει το τρωθέν κύρος της, είναι βέβαιο ότι η σημερινή ισραηλινή ηγεσία θα καταφύγει σε σκληρή και μακρά σύγκρουση.

2. Η αφορμή της σημερινής σύγκρουσης όμως δεν είναι το Παλαιστινιακό. Βρίσκεται αλλού, και συγκεκριμένα στην προσπάθεια εξομάλυνσης των σχέσεων του Ισραήλ με την Σαουδική Αραβία.

Εδώ και καιρό, έχουν προχωρήσει οι προσπάθειες για αποκατάσταση σχέσεων και συνεργασία μεταξύ του Ισραήλ και μετριοπαθών αραβικών χωρών, οι ονομαζόμενες «Συμφωνίες του Αβραάμ». Μεταξύ αυτών είναι και ορισμένες μικρές χώρες του Περσικού Κόλπου.

Το μεγάλο όμως στοίχημα θα είναι η αποκατάσταση των σχέσεων του Ισραήλ με την Σαουδική Αραβία. Η Σαουδική Αραβία έχει ιδιαίτερη σημασία λόγω μεγέθους, γεωγραφικής θέσης, πετρελαϊκών αποθεμάτων και του ρόλου της ως «προστάτη των μουσουλμάνων», καθώς βρίσκονται στο έδαφος της οι δύο πιο ιερές πόλεις του Ισλάμ, η Μέκκα και η Μεδίνα.

Η προσπάθεια αυτή στηρίζεται στην σύγκλιση συμφερόντων μεταξύ τους, καθώς και οι δύο χώρες αισθάνονται την απειλή του Ιράν, το οποίο αναπτύσσει ανεξέλεγκτα το πυρηνικό πρόγραμμα του. Ισραήλ και Σαουδική Αραβία δεν θέλουν να διακινδυνεύσουν να εξελιχθεί το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα από ειρηνικό σε στρατιωτικό. Δηλαδή να βρεθεί σε θέση να αποκτήσει πυρηνικά όπλα.

Ένα από τα ανταλλάγματα που φέρεται να ζητά η Σαουδική Αραβία από το Ισραήλ και τις ΗΠΑ, είναι βήματα στο Παλαιστινιακό. Για αυτό τον σκοπό έκανε παράλληλες συζητήσεις με τη νόμιμη Παλαιστινιακή Αρχή, του προέδρου Μαχμούντ Αμπάς.

Είναι φανερό ότι η επιτυχία της προσπάθειας θα απομόνωνε δύο παράγοντες:

α. την παλαιστινιακή ισλαμο-φασιστική οργάνωση Χαμάς που είναι σκληρός αντίπαλος της Παλαιστινιακής Αρχής (την οποία καταγγέλλει ως «συμβιβασμένη»), αλλά

β. κυρίως θα έφερνε σε απομόνωση το θεοκρατικό καθεστώς του Ιράν.

Το Ιράν εξοπλίζει με προηγμένα όπλα, μοιράζεται πληροφορίες μέσω των μυστικών υπηρεσιών του και ενισχύει οικονομικά, τόσο την Χαμάς, όσο και την εξτρεμιστική οργάνωση των σιϊτών του Λιβάνου, την Χεζμπολλάχ.

Δεν είναι τυχαίο ότι εκτός από τις επιθέσεις της Χαμάς στα νότια του Ισραήλ, άρχισε και η ρίψη ρουκετών από τον Βορρά, μέσα από το έδαφος του Λιβάνου, από την Χεζμπολλάχ. Στόχος είναι να βρεθεί το Ισραήλ μεταξύ δύο μετώπων.

Ο απώτερος φυσικά σκοπός είναι να αποτύχει η προσέγγιση Ισραήλ και μετριοπαθών αραβικών χωρών.

3. Η Χαμάς έχει καταλάβει πραξικοπηματικά την Λωρίδα της Γάζας, μετά την αποχώρηση των ισραηλινών στρατευμάτων και των Εβραίων εποίκων το 2005.  Για να επιβάλει την παρουσία της στο έδαφος της Γάζας, δεν δίστασε να έρθει σε ένοπλη σύγκρουση με τις δυνάμεις της μετριοπαθούς οργάνωσης Φατάχ, που είχε ιδρύσει ο ιστορικός ηγέτης των Παλαιστινίων, Γιασέρ Αραφάτ.

Από τότε, με την βοήθεια του Ιράν και της ακραίας οργάνωσης των "Αδελφών Μουσουλμάνων" της Αιγύπτου, εξαπολύει κατά καιρούς πυραυλικές επιθέσεις στο Ισραήλ. 

Από την άλλη πλευρά, ο Μαχμούντ Αμπάς, που διαδέχθηκε τον Αραφάτ και εδρεύει στην Δυτική Όχθη, τηρεί τις Συμφωνίες του Όσλο μεταξύ Ισραήλ και Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης-PLO (1993, 1995). Θεωρεί ότι μόνο μέσω διαπραγματεύσεων με το Ισραήλ θα λυθεί το Παλαιστινιακό. Ο Αμπάς και η PLO διαπραγματεύονται για να δημιουργηθεί παλαιστινιακό κράτος στα σύνορα του 1967.

Αυτό πρέπει να δεχτεί το Ισραήλ. Αυτό λένε οι Συμφωνίες του Όσλο. Αυτό στηρίζει όλη η διεθνής κοινότητα.

Η Χαμάς δεν δέχεται όμως τις Συμφωνίες αυτές. Άρα οι στόχοι της είναι σε πλήρη αντίθεση με όλες τις άλλες παλαιστινιακές οργανώσεις και της νόμιμης εκπροσώπησης του παλαιστινιακού λαού.

Ας μην ξεχνάμε ότι έχει υπογραφεί Ειρήνη μεταξύ Παλαιστινίων και Ισραήλ, μετά τις Συμφωνίες του Όσλο, από τον προηγούμενο Παλαιστίνιο ηγέτη, Γιασέρ Αραφάτ, και τον τότε Ισραηλινό πρωθυπουργό, Γιτζάκ Ράμπιν, ηγέτη του κεντροαριστερού Εργατικού Κόμματος. Έτσι δημιουργήθηκε η αυτόνομη Παλαιστινιακή Αρχή στα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη. 

Η PLO αναγνωρίζει το Ισραήλ, και το δικαίωμα ύπαρξης του ισραηλινού κράτους. Ενώ η Χαμάς τάσσεται επισήμως υπέρ της καταστροφής του Ισραήλ. Η διαφορά είναι τεράστια.

Υπό αυτήν την έννοια, η Χαμάς δεν είναι παράγοντας επίλυσης του Παλαιστινιακού ζητήματος.

*Ο Θόδωρος Τσίκας είναι Πολιτικός Επιστήμονας- Διεθνολόγος, Αντιπρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης για την Ομοσπονδία της Ευρώπης - ΕΕνΟΕ  

www.ieidiseis.gr/opinions/217653/thodoros-tsikas-i-aformi-den-vrisketai-sto-palaistiniako-alla-sto-iran

GR DIPLOMATIC REVIEW, τεύχος 12, 15 Μαίου -15 Ιουνίου 2023

Εισβολή στην Ουκρανία και μείωση ρωσικής επιρροής σε Καύκασο και Κεντρική Ασία

ΤΟΥ ΘΟΔΩΡΟΥ ΤΣΙΚΑ*

Η απρόκλητη και παράνομη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία εισέρχεται σε νέα φάση. Μετά την παρέλευση του χειμώνα ετοιμάζεται κλιμάκωση των στρατιωτικών επιχειρήσεων. 

Μέχρι τώρα, οι βαριές καιρικές συνθήκες επέβαλαν τον περιορισμό των συγκρούσεων. Οι πολύ χαμηλές θερμοκρασίες καταπονούν το στρατιωτικό προσωπικό, ενώ ο μεγάλος όγκος χιονιού και πάγου, αλλά και το λασπώδες έδαφος, δεν επιτρέπουν στα τεθωρακισμένα να αναπτύξουν τις δυνατότητες τους. Εξάλλου οι Ρώσοι πολίτες που επιστρατεύθηκαν το φθινόπωρο, είχαν ανάγκη εκπαίδευσης, τουλάχιστον κάποιων μηνών. 

Τους επόμενους μήνες, ο Πούτιν θα θελήσει να δείξει, τόσο στο εσωτερικό της χώρας όσο και προς την διεθνή Κοινότητα,  ότι δεν έχουν εξαντληθεί οι δυνατότητες του, παρά τα πενιχρά - σε σχέση με τα προσδοκώμενα - αποτελέσματα της εισβολής.

Η ηγεσία της Ουκρανίας και η παλλαϊκή αντίσταση θα θελήσουν να ανακαταλάβουν όσα περισσότερα ουκρανικά εδάφη μπορούν, ώστε να έχουν την καλύτερη δυνατή διαπραγματευτική θέση, όταν κάτι τέτοιο χρειαστεί. 

Θα υπάρξουν μεγάλες ρωσικές επιθέσεις και ουκρανικές αντεπιθέσεις, με χρονικό ορίζοντα τουλάχιστον μέχρι τον ερχομό του επόμενου χειμώνα. 

«Ρωσικός κόσμος» και «εγγύς εξωτερικό»

Για την κατανόηση των εξελίξεων είναι αναγκαίο να αναλύσουμε την πραγματική φύση του καθεστώτος Πούτιν. Η ηγετική ομάδα του έχει διαφορετικού είδους γεωστρατηγικές βλέψεις και «ιδεολογική» αντίληψη του κόσμου, από αυτήν που έχουμε εμείς στις δημοκρατικές χώρες.

Οι θεωρητικοί που εργάζονται μέσα στο σύστημα εξουσίας του αυταρχικού καθεστώτος Πούτιν, συμβάλλουν αποφασιστικά στη χάραξη της γεωπολιτικής ατζέντας του. Ενστερνίζονται έναν μεγαλοϊδεατικό ρωσικό σωβινισμό και επιθετικό εθνικισμό, έναν αντι-δυτικισμό με «ευρασιατική» αντίληψη, με χαρακτηριστικά ασιατικού δεσποτισμού που υποτιμά τις δημοκρατικές κατακτήσεις και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Το κεντρικό αφήγημα τους είναι να «αναστήσουν» αυτό που θεωρούν ως «χαμένο μεγαλείο» της παλιάς Ρωσίας.

Εδώ και χρόνια μιλούν για έναν «ρωσικό κόσμο», που υπερβαίνει τα σύνορα της σημερινής Ρωσίας. Θεωρούν ότι υπάρχουν και άλλες χώρες γύρω τους που ανήκουν στον «ρωσικό κόσμο», στις οποίες η Ρωσία ηγεμονεύει –ή πρέπει να ηγεμονεύει– γεωστρατηγικά, πολιτικά και πολιτιστικά.

Ο βασικός στόχος είναι οι ανεξάρτητες σήμερα χώρες, που ανήκαν κάποτε στην παλιά ρωσική αυτοκρατορία, τσαρική ή σοβιετική, τις οποίες στη Μόσχα αποκαλούν «εγγύς εξωτερικό», να ενταχθούν σε μια ελεγχόμενη από τη Ρωσία ζώνη επιρροής.

Να καταστούν δηλαδή χώρες «περιορισμένης κυριαρχίας», με δικαίωμα «βέτο» της Ρωσίας για τον διεθνή προσανατολισμό τους, για το σε ποιες συμμαχίες και διεθνείς ή περιφερειακούς οργανισμούς μπορούν να ενταχθούν. Ή να αποδεχτούν ένα καθεστώς ουδετερότητας από θέση αδυναμίας, δηλαδή μια «φινλανδοποίησή» τους. Ίσως και έλεγχο του εσωτερικού καθεστώτος τους, ώστε αυτό να είναι φιλικό προς το Κρεμλίνο.

Κάποια εδάφη πιθανόν στοχεύουν να τα εντάξουν απευθείας στη «ρωσική κυριαρχία», όπως τα κατεχόμενα μέχρι σήμερα από τη Ρωσία εδάφη της Γεωργίας (Αμπχαζία, Νότια Οσετία) και της Μολδαβίας (Υπερδνειστερία). Μαζί με την παράνομα προσαρτημένη Κριμαία και την Ανατολική Ουκρανία.

Τον Ιανουάριο του 2022 είχε γίνει στρατιωτική επέμβαση με επικεφαλής ρωσικά στρατεύματα στο Καζακστάν, για να διασωθεί το ημι-δικτατορικό καθεστώς του από τις λαϊκές διαδηλώσεις. Αυτά καταδεικνύουν την κεντρική του αντίληψη για το πώς αντιλαμβάνεται τον «ζωτικό χώρο» του.

Η εισβολή της Ρωσίας στη Γεωργία (2008) είχε φανεί πολύ «μακρινή» στους Δυτικούς για να παρέμβουν με κάποιον τρόπο. Η ρωσική εισβολή στην Κριμαία (2014) είχε κοστίσει στην Ρωσία την καταδίκη από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, την αποπομπή της από τους G8 και κάποιες οικονομικές κυρώσεις. Ήταν όμως εύκολα ενσωματώσιμες συνέπειες. Όλα τα προηγούμενα ώθησαν τη ρωσική ηγεσία να υποτιμήσει τις ενδεχόμενες διεθνείς αντιδράσεις.

Ανησυχία και αναδιάταξη συμμαχιών

Οι χώρες στον Καύκασο και την Κεντρική Ασία, κυρίως πρώην μέλη της Σοβιετικής Ένωσης, παρακολουθούν με μεγάλη ανησυχία τις εξελίξεις. Βλέπουν την απόπειρα της σημερινής ρωσικής ηγετικής ομάδας "να πάρει τη ρεβάνς" για την διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, ως άμεσο κίνδυνο για την εδαφική ακεραιότητα και ανεξαρτησία τους. 

Οι οικονομικές συνέπειες της εισβολής τις επηρεάζουν άμεσα. Οι πιθανότητες για ακόμα πιο μεγάλα προσφυγικά/μεταναστευτικά κύματα προς αυτές ενισχύονται. 

Η συνεχής διπλωματική απομόνωση της Ρωσίας, οι συνέπειες από τις οικονομικές κυρώσεις που έχουν επιβληθεί σε βάρος της από την διεθνή Κοινότητα, η επικέντρωση στο ουκρανικό μέτωπο και η συνεχής ανάγκη για στρατεύματα και εξοπλισμούς, δεν επιτρέπουν στην ρωσική ηγεσία να ασκεί τον ρόλο που θα ήθελε στην περιοχή της. 

Στην προ ολίγων μηνών αναζωπύρωση των συγκρούσεων μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν, η Ρωσία δεν έπαιξε τον ρόλο που αναμενόταν ως δύναμη που έχει ειρηνευτικά στρατεύματα στην περιοχή. Γεγονός που προκάλεσε βαθιά απογοήτευση της αρμενικής ηγεσίας.

Ήδη ρόλο μεσολαβητών παίζουν, σε συνεννόηση μεταξύ τους, οι πρόεδροι Γαλλίας και Τουρκίας, Εμανουέλ Μακρόν και Ταγίπ Ερντογάν. Η μεν Γαλλία διατηρώντας παραδοσιακές σχέσεις με την Αρμενία, η δε Τουρκία έχοντας αδελφικές σχέσεις με το Αζερμπαϊτζάν.

Επίσης, οι ΗΠΑ δείχνουν το ενδιαφέρον τους να μην οδηγηθεί σε αποσταθεροποίηση η περιοχή, αναλαμβάνοντας προσεκτικές πρωτοβουλίες. 

Στην Γεωργία πρόσφατα, εκατοντάδες χιλιάδες διαδηλωτών που κρατούσαν τη σημαία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κατόρθωσαν να ακυρώσουν νόμο της κυβέρνησης. Ο νόμος που θεωρείτο "ρωσικής λογικής", θα επέβαλε να καταγραφούν πολλές Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις ως "ξένοι πράκτορες". 

Ο νέος ηγέτης του Καζακστάν παρατηρεί την υποβάθμιση της ρωσικής επιρροής. Με μια εντυπωσιακή κίνηση, στρέφεται προς την Κίνα, με την οποία υπογράφει σειρά συμφωνιών ως αντιστάθμισμα.  

Πολλές άλλες κεντροασιατικές χώρες κάνουν το ίδιο. Προεξοφλούν περιορισμό των δυνατοτήτων της Ρωσίας και αποδέχονται την διείσδυση της Κίνας. Η τελευταία αξιοποιεί τη ευκαιρία να εδραιώσει την επιρροή της στις γειτονικές προς αυτήν χώρες. Σε κάποιες από αυτές τις χώρες, ενδυναμώνεται παράλληλα και ο ρόλος των ΗΠΑ. 

Η ίδια η Ρωσία, ολοένα και περισσότερο, αρχίζει να εξαρτάται από την Κίνα. Είναι αναγκασμένη να της παρέχει ορυκτά καύσιμα σε ολοένα και χαμηλότερες τιμές, αφού η πρόσβαση στις δυτικές αγορές έχει περιοριστεί κατά πολύ. Κινδυνεύει έτσι η Ρωσία να μεταβληθεί σε "βενζινάδικο της Κίνας", όπως προσφυώς έχει διατυπωθεί.

Η Κίνα έχει μεν απολυταρχικό καθεστώς, είναι όμως κατεξοχήν δύναμη της παγκοσμιοποίησης. Αντλεί δύναμη από τις οικονομικές και εμπορικές συναλλαγές της σε όλο τον κόσμο. Υποσκελίζει την Ρωσία στην διεθνή σκηνή, ενισχυόμενη ως βασικός παγκόσμιος ανταγωνιστής των ΗΠΑ.

Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία όχι μόνο δεν οδήγησε σε ενδυνάμωση του διεθνούς ρόλου της Ρωσίας, αλλά συμβάλει στην μείωση της επιρροής της, ακόμα και στην άμεση γειτονιά της. 

Η Ρωσία απομονώνεται ολοένα και περισσότερο. Τείνει να γίνει κράτος-«παρίας» της διεθνούς ζωής. Ο Πούτιν καταστρέφει την ίδια τη χώρα και τον λαό του.

* Ο Θόδωρος Τσίκας είναι Πολιτικός Επιστήμονας-Διεθνολόγος, Αντιπρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης για την Ομοσπονδία της Ευρώπης (ΕΕνΟΕ) 

 Του Θόδωρου Τσίκα*

1. Παρά την φθορά 20 χρόνων εξουσίας, ο Ερντογάν συνεχίζει να συγκινεί ένα σημαντικό τμήμα της τουρκικής κοινωνίας, που "πίνει νερό στο όνομα του".

 Ο κόσμος της υπαίθρου, των επαρχιακών κωμοπόλεων, αλλά και των φτωχών συνοικιών στον περίγυρο των μεγαλουπόλεων που είδαν ανάπτυξη κατά την 20ετία της διακυβέρνησης Ερντογάν, είναι σημαντικά τμήματα των υποστηρικτών του. Σε αυτό το τελευταίο οφείλεται και το γεγονός ότι η υποψηφιότητα Ερντογάν συγκράτησε πολύ σημαντικές δυνάμεις στην Άγκυρα και την Κωνσταντινούπολη, παρά το ότι οι δήμαρχοι των δυο μεγαλουπόλεων ανήκουν στην αντιπολίτευση.

 Στρώματα που είχαν περιθωριοποιηθεί από τα κέντρα πολιτικής και οικονομικής εξουσίας επί δεκαετίες όταν κυβερνούσαν οι κεμαλικοί, φοβούνται ότι αν αλλάξουν τα πράγματα μπορεί να ξαναβρεθούν σε υποδεέστερη θέση.

 Φυσικά ο Ταγίπ Ερντογάν συνάντησε για πρώτη φορά τόσο μαζική αμφισβήτηση των επιλογών του. Για πρώτη φορά δεν εξελέγη από τον 1^ο γύρο, χάνοντας πάνω από 2 εκατομμύρια ψήφους.

 Από την άλλη, η δέσμευση του ότι αυτή η φορά είναι η τελευταία που βάζει υποψηφιότητα, τον βοήθησε να κερδίσει συναισθηματικά ένα τμήμα κυμαινόμενων ψηφοφόρων.

   2. Η αντιπολίτευση, παρότι έκανε σοβαρές προσπάθειες το τελευταίο διάστημα, δεν κατόρθωσε να πείσει ότι αποτελεί σοβαρή κυβερνητική δύναμη προοπτικής. Η παρουσία έξι επικεφαλής θεωρήθηκε ως μικρότερης αποτελεσματικότητας από έναν ισχυρό ηγέτη. Η εσωτερική κρίση με την Μεράλ Ακσενέρ, που είχε αποχωρήσει από τον συνασπισμό της αντιπολίτευσης και  επανήλθε μετά από παζάρι με τον Κιλιτσντάρογλου, έκανε εμφανείς τις αδυναμίες.

   Η επί μεγάλο χρονικό διάστημα απουσία συμφωνίας για το ποιος θα είναι προεδρικός υποψήφιος, κόστισε. Οι αντίθετες θέσεις σε βασικά ζητήματα μεταξύ των 6 κομμάτων της αντιπολίτευσης, προκάλεσαν έλλειψη σαφήνειας και εμπιστοσύνης. Η σύγκριση μεταξύ του έντιμου αλλά "χλωμού" Κιλιτσντάρογλου με τον χαρισματικό Ερντογάν, υπήρξε για μια ακόμα φορά σημαντικός παράγοντας. 

3. Ειδικό βάρος στις τουρκικές εκλογές παίζει η εθνικιστική ψήφος. Χονδρικά μιλώντας, στην Τουρκία ο χώρος Κεντροδεξιάς-Δεξιάς-Ακροδεξιάς κινείται σταθερά γύρω στο 60%, έναντι του χώρου Κεντροαριστεράς - Αριστεράς - ακραίας Αριστεράς που κινείται στο 40% (στον δεύτερο χώρο συνυπολογίζεται και η επιρροή του φιλο-κουρδικού Κόμματος της Δημοκρατίας των Λαών και των κομμάτων που υπήρξαν οι «πολιτικοί πρόγονοι» του με διάφορους τίτλους).

 Άρα για την εκλογική νίκη παίζει πολύ σημαντικό ρόλο η κατανομή των εθνικιστών ψηφοφόρων μεταξύ των πολιτικών κομμάτων και των συμμαχιών τους.

 Κατά τις πρόσφατες βουλευτικές εκλογές, που πραγματοποιήθηκαν ταυτόχρονα με τον 1^ο γύρο των προεδρικών, η δύναμη του εθνικιστικού χώρου έφτασε αθροιστικά στο 25%.

 Ο συνασπισμός κομμάτων που στηρίζει Ερντογάν κατόρθωσε να κερδίσει σημαντικό κομμάτι αυτών των ψηφοφόρων. Το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης του Ερντογάν και το συμμαχικό του Κόμμα Εθνικιστικής Δράσης του ακροδεξιού Ντεβλέτ Μπαχτσελί. Το τελευταίο ξεπέρασε σε ψήφους το εθνικιστικό Καλό Κόμμα της Μεράλ Ακσενέρ, που είχε ταχθεί με την αντιπολίτευση.

 4. Η μάχη δεν δόθηκε μόνο στο πεδίο της οικονομίας, αλλά έγινε και σύγκρουση «ταυτοτήτων» και αξιών. Πολιτιστικών, θρησκευτικών, κοινωνικών.

 Την τελευταία ημέρα της προεκλογικής περιόδου του 1^ου γύρου είδαμε ανάγλυφα την εικόνα από τις «δύο Τουρκίες».

 Τον κ. Ερντογάν να παραμένει το Σαββατοκύριακο των εκλογών στην παλιά πρωτεύουσα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, την Κωνσταντινούπολη. Εκεί προσευχήθηκε το βράδυ μέσα στην Αγία Σοφία, εκφράζοντας τους υπερασπιστές των «παραδοσιακών αξιών».

Ενώ ο κ. Κιλιτσντάρογλου παρέμεινε στη νέα πρωτεύουσα της σύγχρονης Τουρκίας, την Άγκυρα, όπου και κατέθεσε λουλούδια στο Μαυσωλείο του Κεμάλ Ατατούρκ. Ισχυρός συμβολισμός υπέρ του κοσμικού κράτους και των φιλο-δυτικών προσανατολισμών.

 Αυτές οι «δύο Τουρκίες» έχουν δαιμονοποιήσει η μία την άλλη.  Είναι βέβαιο ότι ο ανταγωνισμός και η αντιπαράθεση μεταξύ τους θα μας απασχολήσουν και στο μέλλον.

  5. Η γειτονική χώρα έχει αλλάξει σελίδα. Οι καταστροφικοί σεισμοί δημιούργησαν μια διαφορετική πραγματικότητα. Για επούλωση πληγών, η γειτονική χώρα είναι υποχρεωμένη να στραφεί προς τον εαυτό της. Δεν έχει την πολυτέλεια εξωτερικών περιπετειών.

 Για στέγαση ενός με ενάμιση εκατομμυρίου αστέγων και ανοικοδόμηση πόλεων και χωριών απαιτούνται 100 δισεκατομμύρια ευρώ. Αυτά μπορούν να βρεθούν μόνο με βοήθεια της διεθνούς Κοινότητας, και κυρίως από χώρες και οργανισμούς της Δύσης.

 Συνεπώς η Τουρκία θα πρέπει να κινηθεί συνετά και με συμβατό τρόπο προς αυτά που επιθυμεί ο διεθνής παράγοντας, ιδιαίτερα η Δύση, για την Ανατολική Μεσόγειο.

 Λόγω της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, όλοι απεύχονται όξυνση στην Ανατολική Μεσόγειο. Αναμένεται μάλιστα απρόσκοπτη ροή ενέργειας από εναλλακτικές πηγές, μέσω της περιοχής μας.

 Η Τουρκία θα συνεχίσει την επαναπροσέγγιση με την Δύση, παράλληλα με την διατήρηση ισορροπιών με άλλους διεθνείς παίκτες.

Η εκτόνωση της έντασης ανάμεσα σε Ελλάδα και Τουρκία, είχε αρχίσει πριν τους σεισμούς και εμπεδώθηκε με την ελληνική βοήθεια προς τον τουρκικό λαό. Μέσα στο ευρύτερο πλαίσιο, οι ομαλές σχέσεις θα συνεχιστούν.

 Οι δύο κυβερνήσεις, με νωπή λαϊκή εντολή σε Ελλάδα και Τουρκία, θα έχουν την δυνατότητα αλλά και την υποχρέωση να επανεκκινήσουν τον διμερή διάλογο.

   Οφείλουν να προχωρήσουν στην διαδικασία επίλυσης των ελληνοτουρκικών διαφορών. Είτε μέσω απευθείας διαπραγματεύσεων, είτε με από κοινού προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Ακόμα δε καλύτερα, με συνδυασμό των δύο μορφών επίλυσης.

 * Ο Θόδωρος Τσίκας είναι Πολιτικός Επιστήμονας- Διεθνολόγος, Αντιπρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης για την Ομοσπονδία της Ευρώπης - ΕΕνΟΕ

www.huffingtonpost.gr/entry/semperasmata-apo-tis-ekloyes-sten-toerkia_gr_6473bf45e4b045ce2483ab06

ieidiseis, 16/5/2023

Ο survivor της τουρκικής πολιτικής

ΤΟΥ ΘΟΔΩΡΟΥ ΤΣΙΚΑ*

Για μια ακόμα φορά ο Ταγίπ Ερντογάν αποδεικνύει ότι είναι ένας survivor της πολιτικής. Παρά την φθορά των 20 χρόνων εξουσίας του, συνεχίζει να συγκινεί ένα σημαντικό τμήμα της τουρκικής κοινωνίας, που "πίνει νερό στο όνομα του".

Ο κόσμος της υπαίθρου, των επαρχιακών κωμοπόλεων, αλλά και των φτωχών συνοικιών των μεγαλουπόλεων που είδαν ανάπτυξη κατά την 20ετία της διακυβέρνησης Ερντογάν, είναι σημαντικά τμήματα των υποστηρικτών του. Σε αυτό το τελευταίο οφείλεται και το γεγονός ότι η υποψηφιότητα Ερντογάν συγκρατεί πολύ σημαντικές δυνάμεις στην Άγκυρα και την Κωνσταντινούπολη, παρά το ότι οι δήμαρχοι των δυο μεγαλουπόλεων ανήκουν στην αντιπολίτευση.

Φυσικά ο Ταγίπ Ερντογάν συνάντησε για πρώτη φορά τόσο μαζική αμφισβήτηση των επιλογών του. Το όραμα της ισχυρής Τουρκίας υπέστη σοβαρές ρωγμές από την ανετοιμότητα του κράτους να αντιμετωπίσει τις συνέπειες των πρόσφατων σεισμών. 

 Αν ο Ερντογάν δεν είχε βεβαιώσει ότι αυτή η φορά είναι η τελευταία που βάζει υποψηφιότητα, είναι πιθανόν να μην έπαιρνε την πρώτη θέση. Φαίνεται ότι για ένα τμήμα κυμαινόμενων ψηφοφόρων, λειτούργησε συναισθηματικά το κίνητρο της τελευταίας ευκαιρίας.

Η αντιπολίτευση, παρότι έκανε σοβαρές προσπάθειες το τελευταίο διάστημα, δεν κατόρθωσε να πείσει ότι αποτελεί σοβαρή κυβερνητική δύναμη προοπτικής. Η παρουσία έξι επικεφαλής θεωρήθηκε ως μικρότερης αποτελεσματικότητας από έναν ισχυρό ηγέτη. Η κρίση με την Μεράλ Ακσενέρ, η οποία είχε αποχωρήσει από την συμμαχία και επέστρεψε μετά από παζάρι με τον Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, έκανε εμφανείς τις αδυναμίες.

 Η επί μεγάλο χρονικό διάστημα απουσία συμφωνίας για το ποιος θα ηγηθεί του συνασπισμού, κόστισε σίγουρα. Οι αντίθετες θέσεις σε βασικά ζητήματα μεταξύ των 6 κομμάτων της αντιπολίτευσης, προκάλεσαν έλλειψη σαφήνειας και συνεπώς εμπιστοσύνης. Η σύγκριση μεταξύ του έντιμου αλλά "χλωμού" Κιλιτσντάρογλου με τον χαρισματικό Ερντογάν, υπήρξε για μια ακόμα φορά σημαντικός παράγοντας. 

Από την στιγμή που ο υποψήφιος της αντιπολίτευσης δεν κατορθώνει όχι μόνο να επικρατήσει από τον α' γύρο, αλλά ούτε καν να έχει το προβάδισμα, είναι εξαιρετικά δύσκολο να νικήσει στον β’ γύρο. Ο Ταγίπ Ερντογάν έχει αποκτήσει αέρα νικητή, ενώ ως εν ενεργεία πρόεδρος έχει τη δυνατότητα να κινήσει μοχλούς του κρατικού μηχανισμού. 

Επίσης η συμμαχία των κομμάτων που στηρίζει τον κ. Ερντογάν έχει αποκτήσει πλειοψηφία στην Βουλή, κατά τις βουλευτικές εκλογές που έγιναν ταυτόχρονα με τις προεδρικές. Είναι βέβαιο ότι θα χρησιμοποιηθεί το επιχείρημα της σταθερότητας. Ότι δηλαδή δεν θα είναι χρήσιμο για την γειτονική χώρα, ο επόμενος πρόεδρος να μην έχει πλειοψηφία στην Βουλή.

Με βάση τους απόλυτους αριθμούς, απαιτείται το σύνολο πρακτικά των ψήφων του μικρότερου τρίτου υποψήφιου να πάει στον Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, ώστε να μπορέσει ο τελευταίος να επικρατήσει οριακά. Κάτι τέτοιο δεν φαίνεται πιθανό.

Την τελευταία ημέρα της προεκλογικής περιόδου είδαμε ανάγλυφα την εικόνα από τις «δύο Τουρκίες». Τον κ. Ερντογάν να παραμένει το Σαββατοκύριακο των εκλογών στην παλιά πρωτεύουσα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, την Κωνσταντινούπολη. Εκεί προσευχήθηκε το βράδυ μέσα στην Αγία Σοφία, εκφράζοντας τους υπερασπιστές των «παραδοσιακών αξιών». Ενώ ο κ. Κιλιτσντάρογλου παρέμεινε στη νέα πρωτεύουσα της σύγχρονης Τουρκίας, την Άγκυρα, όπου και κατέθεσε λουλούδια στο Μαυσωλείο του Κεμάλ Ατατούρκ. Ισχυρός συμβολισμός υπέρ του κοσμικού κράτους και των φιλο-δυτικών προσανατολισμών.

Αυτές οι «δύο Τουρκίες» έχουν δαιμονοποιήσει η μία την άλλη.  Είναι βέβαιο ότι ο ανταγωνισμός και η αντιπαράθεση μεταξύ τους θα μας απασχολήσουν και στο μέλλον.

* Ο Θόδωρος Τσίκας είναι Πολιτικός Επιστήμονας - Διεθνολόγος, Αντιπρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης για την Ομοσπονδία της Ευρώπης (ΕΕνΟΕ)

Τουρκικές εκλογές: Με το όπλο παρά πόδα

"ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ", 15/5/2023

ΤΟΥ ΘΟΔΩΡΟΥ ΤΣΙΚΑ*

Μετά από μία αγωνιώδη νύχτα καταμέτρησης, φαίνεται ότι θα χρειαστεί και β’ γύρος προεδρικών εκλογών στην Τουρκία μεταξύ των δύο πρώτων υποψηφίων, των κ.κ. Ερντογάν και Κιλιτσντάρογλου. Και αυτό διότι, παρά το προβάδισμα του Ταγίπ Ερντογάν, κανείς υποψήφιος δεν ξεπερνά το 50%+1 των ψήφων. 

Νωρίτερα φαινόταν ότι ο νυν πρόεδρος ξεπερνά έστω ελαφρά το 50%, καθώς τα αποτελέσματα προέρχονταν από την κεντρική Τουρκία όπου βρίσκεται ο σκληρός πυρήνας των υποστηρικτών του.  Όταν όμως ήρθαν τα αποτελέσματα από τα παράλια, που παραδοσιακά ψηφίζουν τους κεμαλιστές, το ποσοστό του μειώθηκε. 

Για μια ακόμα φορά ο Ταγίπ Ερντογάν αποδεικνύει ότι είναι ένας survivor της πολιτικής. Παρά την φθορά των 20 χρόνων εξουσίας του, συνεχίζει να συγκινεί ένα σημαντικό τμήμα της τουρκικής κοινωνίας, που "πίνει νερό στο όνομα του".

Ο κόσμος της υπαίθρου, των επαρχιακών κωμοπόλεων, αλλά και των φτωχών συνοικιών των μεγαλουπόλεων που είδαν ανάπτυξη κατά την 20ετία της διακυβέρνησης Ερντογάν, είναι σημαντικά τμήματα των υποστηρικτών του. Μαζί με τους ανθρώπους που αισθάνονται ότι οι "παραδοσιακές αξίες" της τουρκικής κοινωνίας, πρέπει να τύχουν υπεράσπισης. 

Φυσικά ο Ταγίπ Ερντογάν συνάντησε για πρώτη φορά τόσο μαζική αμφισβήτηση των επιλογών του. Το όραμα της ισχυρής Τουρκίας υπέστη σοβαρές ρωγμές από την ανετοιμότητα του κράτους να αντιμετωπίσει τις συνέπειες των πρόσφατων σεισμών. 

Αν ο Ερντογάν δεν είχε βεβαιώσει ότι αυτή η φορά είναι η τελευταία που βάζει υποψηφιότητα, είναι πιθανόν να μην έπαιρνε την πρώτη θέση. Φαίνεται ότι για ένα τμήμα κυμαινόμενων ψηφοφόρων, λειτούργησε συναισθηματικά το κίνητρο της τελευταίας ευκαιρίας.

Η αντιπολίτευση, παρότι έκανε σοβαρές προσπάθειες το τελευταίο διάστημα, δεν κατόρθωσε να πείσει ότι αποτελεί σοβαρή κυβερνητική δύναμη προοπτικής.

 Η επί μεγάλο χρονικό διάστημα απουσία συμφωνίας για το ποιος θα ηγηθεί του συνασπισμού, κόστισε σίγουρα. Οι αντίθετες θέσεις σε βασικά ζητήματα μεταξύ των 6 κομμάτων της αντιπολίτευσης, προκάλεσαν έλλειψη σαφήνειας και συνεπώς εμπιστοσύνης. Η σύγκριση μεταξύ του έντιμου αλλά "χλωμού" Κιλιτσντάρογλου με τον χαρισματικό Ερντογάν, υπήρξε για μια ακόμα φορά σημαντικός παράγοντας. 

Από την στιγμή που ο υποψήφιος της αντιπολίτευσης δεν κατορθώνει όχι μόνο να επικρατήσει από τον α' γύρο, αλλά ούτε καν να έχει το προβάδισμα, είναι εξαιρετικά δύσκολο να νικήσει στον β΄ γύρο. Ο Ταγίπ Ερντογάν έχει αποκτήσει αέρα νικητή, ενώ ως εν ενεργεία πρόεδρος έχει τη δυνατότητα να κινήσει μοχλούς του κρατικού μηχανισμού. 

Με βάση τους απόλυτους αριθμούς, απαιτείται το σύνολο πρακτικά των ψήφων του μικρότερου τρίτου υποψήφιου να πάει στον Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, ώστε να μπορέσει ο τελευταίος να επικρατήσει οριακά. Κάτι τέτοιο δεν φαίνεται πιθανό.

Η επόμενη μέρα θα είναι δύσκολη. Οι "δύο Τουρκίες" βρίσκονται με το "όπλο παρά πόδα". 

* Ο Θόδωρος Τσίκας είναι Πολιτικός Επιστήμονας - Διεθνολόγος

www.metarithmisi.gr/content/tourkikes-ekloges-me-to-oplo-para-poda

Μέλη των ”Επιτροπών Αντίστασης του Σουδάν” που έδωσαν ηρωικό αγώνα ως κύρια κινητήρια δύναμη πίσω από την εκδίωξη του Μπασίρ, μπορεί αυτή τη στιγμή να κρύβονται στα καταφύγια τους, αλλά είναι απίθανο να παραδώσουν τις προσδοκίες τους για δημοκρατική, πολιτική διακυβέρνηση είτε στον Μπουρχάν είτε στον Χεμέτι ή στους επίδοξους διαδόχους τους.

Επαναλαμβάνεται η «διπλωματία των σεισμών»;  

TV Χωρίς Σύνορα - TVXS 

Θόδωρος Τσίκας

Oι καταστροφικοί σεισμοί σε Τουρκία και Συρία προκαλούν αισθήματα συγκίνησης σε όλο τον κόσμο. Οι πολίτες στην Ελλάδα (πλην -κάποιων- Λακεδαιμονίων...) με κάθε τρόπο εκφράζουν την συμπαράσταση τους. Η ελληνική Πολιτεία το ίδιο. Εκφράζουμε την οδύνη και την αλληλεγγύη μας στον τουρκικό λαό και την κυβέρνηση του. 

Δεν (πρέπει να) προσφέρουμε βοήθεια για να δείξουμε κάποια τυχόν "ανωτερότητα μας" έναντι της άλλης πλευράς. Ούτε διότι (πρέπει να) περιμένουμε κάποια πολιτικά ή διπλωματικά ανταλλάγματα. Το κάνουμε γιατί είμαστε άνθρωποι. Οι σεισμοί και οι φυσικές καταστροφές δεν έχουν πολιτικά σύνορα. Μας αφορούν εξίσου όλους.

Τρία μόλις χρόνια μετά την κρίση στα Ίμια, έγινε φονικός σεισμός στην βορειοδυτική Μικρά Ασία με επίκεντρο το Ίσμιτ (Νικομήδεια). Η αντίδραση της ελληνικής κυβέρνησης ήταν άμεση. Έστειλε για πρώτη φορά κλιμάκια διασωστών και ανθρωπιστική βοήθεια. Η πράξη αυτή έγινε δεκτή από τους Τούρκους πολίτες, με ευγνωμοσύνη ίδια με την σημερινή. Τρεις μήνες μετά έγινε ο δυνατός σεισμός στην Αττική. Το τουρκικό κράτος έπραξε για την Ελλάδα τα αντίστοιχα.

Οι πολιτικές ηγεσίες των δύο χωρών αξιοποίησαν αμέσως την «ευκαιρία». Καθώς το κλίμα είχε αλλάξει, προχώρησαν σε αυτό που ονομάστηκε «διπλωματία των σεισμών». Μετά τις πρώτες επαφές, προχώρησε πιο εντατικά η συνεργασία σε θέματα «χαμηλής πολιτικής» (οικονομία, εμπόριο, τουρισμός κλπ). Αυτό οδήγησε σε μια χρυσή δεκαετία στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, τόσο με τις κεμαλικές δυνάμεις που κυβερνούσαν τότε την Τουρκία, όσο και στα πρώτα χρόνια διακυβέρνησης από τον κ. Ερντογάν.

Είναι αλήθεια ότι αυτές οι προσπάθειες δεν ολοκληρώθηκαν με την αναγκαία επίλυση των ελληνοτουρκικών διαφορών, μέσω διμερών διαπραγματεύσεων ή του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης. Όμως η περίοδος αυτή μας κληροδότησε για πολλά χρόνια συνθήκες σταθερότητας, ηρεμίας, ανοιχτών διαύλων επικοινωνίας και συνεργασίας μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. 

Αξίζει να ξαναπροσπαθήσουμε! Είναι θέμα πολιτικής βούλησης και των δύο πλευρών. Δεν μπορούμε να υπονομεύουμε το μέλλον μας ξοδεύοντας τεράστιους πόρους για υπέρογκους εξοπλισμούς, που υπερβαίνουν τους αναγκαίους για κάθε χώρα. Χρειάζεται να τους επενδύουμε σε υποδομές, που μπορούν να σώσουν ανθρώπινες ζωές.

*Ο Θόδωρος Τσίκας είναι Πολιτικός Επιστήμονας-Διεθνολόγος, Αντιπρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης για την Ομοσπονδία της Ευρώπης (ΕΕνΟΕ)

tvxs.gr/news/egrapsan-eipan/epanalambanetai-i-diplomatia-ton-seismon

Οι προκλήσεις του 2023 στη διεθνή σκακιέρα

Huffington Post, 4/1/2023

Εφημερίδα "ΤΑ ΝΕΑ", 16/12/2022

Οριοθέτηση Αιγύπτου: υπερβολές και ψευδαισθήσεις

ΤΟΥ ΘΟΔΩΡΟΥ ΤΣΙΚΑ *

Η μονομερής και μερική οριοθέτηση προς τα δυτικά της που έκανε η Αίγυπτος, όσον αφορά την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) με την Λιβύη, έγινε δεκτή στην Ελλάδα με υπερβολές και πανηγυρισμούς.

Η κίνηση αυτή έχει κάποιο θετικό αντίκτυπο, πολιτικό και διπλωματικό, αλλά ήταν φυσιολογική και αναμενόμενη. Εφόσον η Αίγυπτος έχει υπογράψει με την Ελλάδα τη γνωστή κοινή οριοθέτηση ΑΟΖ, προφανώς θα επέλεγε τη συγκεκριμένη γραμμή οριοθέτησης και προς την Λιβύη.

Από κει και πέρα, η διαπίστωση ότι αυτή η κίνηση ακυρώνει, αχρηστεύει κ.ο.κ. το τουρκο-λιβυκό μνημόνιο, δημιουργεί ψευδαισθήσεις.

Πρώτον, διότι η συγκεκριμένη χάραξη γραμμής επικαλύπτει μόνο ένα πολύ μικρό τμήμα θαλάσσιας περιοχής που καθορίζεται από το τουρκο-λιβυκό Σύμφωνο. Και μάλιστα δικαιωμάτων της Λιβύης, και όχι της Τουρκίας, σύμφωνα με αυτό. Η υπόλοιπη περιοχή που καθορίζεται από Τουρκία και Λιβύη, και ιδιαιτέρως αυτή που αφορά την Ελλάδα (πέραν της μερικής οριοθέτησης Ελλάδας-Αιγύπτου) μένει ακάλυπτη.

Δεύτερον, διότι η κίνηση της Αιγύπτου είναι μονομερής και άρα αυθαίρετη. Δεν μπορεί να έχει νομικά αποτελέσματα καθώς -σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο - οριοθέτηση ΑΟΖ μπορεί να γίνει μόνο κατόπιν συμφωνίας μεταξύ των απέναντι ή των διπλανών χωρών. Αυτό σημαίνει ότι για να υπάρχει έγκυρο αποτέλεσμα είναι αναγκαία η διαπραγμάτευση μεταξύ Αιγύπτου και Λιβύης.

Σε κάθε περίπτωση πρέπει να υπάρξουν διαπραγματεύσεις Ελλάδας-Λιβύης, Ελλάδας-Αιγύπτου για την υπόλοιπη περιοχή, Ελλάδας-Τουρκίας, Κύπρου -Τουρκίας για την μεταξύ τους περιοχή κλπ. Για ορισμένες θαλάσσιες περιοχές θα χρειαστούν τριμερείς διαπραγματεύσεις μεταξύ των χωρών, ώστε να καθοριστούν τα σημεία επαφής των ΑΟΖ τους. Μέχρι τότε το καθεστώς των διεθνών υδάτων μεταξύ τους παραμένει ως έχει, χωρίς δικαιώματα οικονομικής εκμετάλλευσης. Αυτό ισχύει για όλες  τις χώρες, προφανώς και για την Ελλάδα.

Το θέμα με το τουρκο-λιβυκό μνημόνιο δεν θα ξεπεραστεί τόσο εύκολα. Ακόμα και αν υπήρχε συμφωνία για ολόκληρη την περιοχή μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου, το τουρκο-λιβυκό μνημόνιο θα ήταν εκεί. Θα είχαμε δύο επικαλυπτόμενες συμφωνίες. Τα σύμφωνα αυτά ακυρώνονται με δύο τρόπους: είτε οι υπογράφοντες αποσύρουν την υπογραφή τους (κάτι δύσκολο στην προκειμένη περίπτωση), είτε με προσφυγή σε διεθνές διαιτητικό ή δικαστικό όργανο. Ας σημειώσουμε ότι η Λιβύη έχει δηλώσει ότι αποδέχεται a priori την δικαιοδοσία του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης, άρα θα ήταν σχετικά εύκολο να θέσει μαζί με την Ελλάδα το θέμα ενώπιον του. Φυσικά και γι αυτό θα χρειαστεί προηγουμένως πολιτικός διάλογος μεταξύ των δύο χωρών.

Η Αίγυπτος στα θέματα των νησιών, ιδιαιτέρως των μικρών, έχει απόψεις πιο κοντά στην Τουρκία, παρά προς τα δόγματα της επίσημης ελληνικής εξωτερικής πολιτικής.  Ως ηπειρωτική χώρα με μεγάλη ακτογραμμή υποβαθμίζει τα δικαιώματα των μικρών νησιών και νησίδων σε υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ. Στην μερική οριοθέτηση Αιγύπτου-Ελλάδας, δύο μικρά ελληνικά νησάκια νότια του νομού Λασιθίου στην Κρήτη έχουν μηδενική επήρεια. Αυτός είναι και ο λόγος που η οριοθέτηση με την Ελλάδα έφτασε μόνο μέχρι και την δυτική ακτή της Ρόδου. Η Αίγυπτος δεν δέχτηκε να επεκταθεί ανατολικότερα και να συμπεριλάβει την ευρύτερη περιοχή του Καστελόριζου. Διότι θεωρεί ότι η Τουρκία έχει δικαιώματα εκεί, τα οποία δεν μπορούν να αγνοηθούν.

* Ο Θόδωρος Τσίκας είναι Πολιτικός Επιστήμονας - Διεθνολόγος

HUFFINGTON POST Greece, 18/11/2022

Θέλουμε την Τουρκία στη Δύση;

Του Θόδωρου Τσίκα*

1. Ανήκει η Τουρκία στην Δύση;

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η Τουρκία αποτελεί τμήμα της "Δύσης". Αν και έχει πολλές και μεγάλες ιδιαιτερότητες, ανήκει σε όλους τους δυτικούς θεσμούς και οργανισμούς. Μέλος του ΝΑΤΟ, μέλος του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), συνδεδεμένη χώρα με την ΕΕ από την δεκαετία του '60, και υποψήφια προς ένταξη. Συμμετείχε ως πλήρες μέλος στην εναρκτήρια Σύνοδο της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας, που δημιουργήθηκε με πρωτοβουλία του Γάλλου προέδρου Μακρόν και της Ε.Ε. 

  Αυτό σημαίνει ότι οι σχέσεις της με ΗΠΑ και ΕΕ είναι κομβικής σημασίας. Τόσο οι οικονομικές - εμπορικές σχέσεις, όσο και οι σχέσεις στον τομέα της άμυνας, με στρατιωτικές βάσεις και εξοπλισμούς, είναι και θα παραμείνουν ανεπτυγμένες. 

Ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών, Άντονι Μπλίνκεν, ο Ύπατος Εκπρόσωπος της ΕΕ για την Εξωτερική Πολιτική, Ζοζέπ Μπορέλ, αλλά και το Σύμφωνο συνεργασίας των τριών κομμάτων της γερμανικής κυβέρνησης (ακόμα και με την Πράσινη υπουργό Εξωτερικών, Αναλένα Μπέρμποκ) χαρακτηρίζουν την Τουρκία ως σημαντική και πολύτιμη σύμμαχο.

Ο πρόεδρος Ερντογάν δεν έχει αποφασίσει να απομακρύνει την Τουρκία από την Δύση. Όμως θεωρεί ότι η Τουρκία, όντας ισχυρή περιφερειακή δύναμη (σε Μαύρη Θάλασσα, Καύκασο, Κεντρική Ασία, Ανατολική Μεσόγειο, Μέση Ανατολή, Ερυθρά Θάλασσα, Βόρεια Αφρική) μπορεί να ανήκει σε δυτικούς οργανισμούς, αλλά με ελευθερία κινήσεων. Δηλαδή ότι αυτό δεν την αποκλείει από το να κάνει παιχνίδι και με άλλους παράγοντες: Ρωσία, Κίνα, Ιράν, κλπ. 

Γύρω από τα όρια αυτής της τακτικής, γίνεται αυτήν περίοδο μια διαπραγμάτευση. Ο Ταγίπ Ερντογάν, παρά την «ειδική σχέση» που διατηρεί με τον Πούτιν, κάνει το τελευταίο διάστημα μια συνολική επαναπροσέγγιση με την Δύση. Αυτό πράττει με την ΕΕ, προωθώντας την λεγόμενη «θετική ατζέντα» στις σχέσεις τους (βλέπε και πρόσφατη επικοινωνία με Γερμανό καγκελάριο Σολτς, συναντήσεις με πρόεδρο Γαλλίας Μακρόν στις Συνόδους Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας στην Πράγα και G20 στο Μπαλί) και βεβαίως με τις ΗΠΑ (συναντήσεις Μπάϊντεν-Ερντογάν στις Συνόδους Κορυφής ΝΑΤΟ και G20,  των συμβούλων Εθνικής Ασφαλείας Σάλιβαν-Καλίν στην Κωνσταντινούπολη, θέμα πολεμικών αεροσκαφών F-16, κ.α.) 

2. Θέλει η Δύση την Τουρκία;

Η κυβέρνηση Μπάϊντεν των ΗΠΑ, παρά την κριτική που ασκεί στον πρόεδρο της Τουρκίας, κυρίως για θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων και δημοκρατικών ελευθεριών ή για την προμήθεια των ρωσικών πυραύλων S-400, δεν έχει αποφασίσει να αφήσει την Τουρκία να απομακρυνθεί από την Δύση. Κάτι τέτοιο θα ήταν μεγάλη αποτυχία για την εξωτερική πολιτική οποιασδήποτε αμερικανικής κυβέρνησης. 

Ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών, Άντονι Μπλίνκεν, δήλωνε από τις αρχές σχεδόν της θητείας του (23/11/2020): «Η Τουρκία είναι σύμμαχος του ΝΑΤΟ, όσον αφορά τις δεσμεύσεις της, τη γεωγραφική της θέση και τα συμφέροντά της. Είναι μια εξαιρετικά σημαντική χώρα και, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, καθίσταται σημαντική σε οποιοδήποτε ζήτημα, σύγκρουση ή πρωτοβουλία».

Προσφάτως, στην Έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Τουρκία, παρά την αυστηρή κριτική για την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η γειτονική χώρα χαρακτηρίζεται «εταίρος-κλειδί» και επιβεβαιώνεται η ιδιότητα της ως επίσημης υποψήφιας προς ένταξη στην Ε.Ε. Τονίζεται πως η Άγκυρα διευκόλυνε τον διάλογο μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας και διαδραμάτισε βασικό ρόλο στη συμφωνία για την εξαγωγή σιτηρών.  Αναφέρεται με θετικό τόνο η συμβολή της Τουρκίας στο προσφυγικό/μεταναστευτικό ζήτημα, στο πλαίσιο της σχετικής Κοινής Δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας.

Ο Επίτροπος για την Διεύρυνση,  Όλιβερ Βαρέλι, δήλωσε (EURACTIV): «Τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης πρέπει να κατανοήσουν ότι η Τουρκία είναι “πολύ σημαντικός” περιφερειακός παίκτης. Η Τουρκία είναι ένας βασικός σύμμαχος του ΝΑΤΟ. Το να έχουμε την Τουρκία στο πλευρό μας είναι προς το συμφέρον μας». Και συνέχισε: «Αυτό σημαίνει ότι θα συνεχίσουμε να συνεργαζόμαστε με την Τουρκία, φυσικά, χωρίς να διστάζουμε να εστιάζουμε την προσοχή της στα προβλήματα που βλέπουμε». «Παρόλο που αυτά τα ζητήματα είναι πολύ παρόντα, είναι απαραίτητο να γίνει κατανοητό ότι η σχέση μεταξύ Άγκυρας και ΕΕ έχει “πολύ βαθιές ρίζες”», κατέληξε.

Η ΕΕ βλέπει την Τουρκία ως (μόνιμο) γείτονα. Ανεξαρτήτως του ποιος είναι σήμερα στην ηγεσία της. Εκτιμά ότι η χώρα αυτή είναι περιφερειακή δύναμη με σημαντικό ρόλο στα πράγματα της περιοχής. Και επιθυμεί να οικοδομήσει μια συνολική, περιεκτική σχέση μαζί της, ώστε να την έχει κοντά της αλλά και να «ελέγχει» την εξωτερική συμπεριφορά της και την εσωτερική πορεία της.

Στα Συμπεράσματα των Συνόδων Κορυφής προκρίνεται η «θετική ατζέντα» με την Τουρκία: νέα συμφωνία για το Προσφυγικό, αναβάθμιση της Τελωνειακής Ένωσης, ενίσχυση των εμπορικών σχέσεων, συνεργασία σε ενεργειακό τομέα και μεταφορές. Συζητούνται ακόμα, η άρση του καθεστώτος βίζας των Τούρκων πολιτών για τα κράτη-μέλη της ΕΕ, αλλά και η συμμετοχή της ως «τρίτη χώρα», όπως Νορβηγία και ΗΠΑ, στη Μόνιμη Διαρθρωτική Συνεργασία (PESCO) για αμυντικά θέματα.

3. Πρέπει να είναι η Τουρκία στην Δύση;

Ούτε η ΕΕ, ούτε οι ΗΠΑ θέλουν η Τουρκία να πέσει σε αστάθεια, ή να ενταχθεί σε έναν άξονα Ρωσίας-Κίνας-Ιράν, καθώς και να ηγεμονευθεί από εξτρεμιστικές ισλαμιστικές δυνάμεις. Η ΕΕ θεωρεί ότι δεν πρέπει να μένει ανεξέλεγκτη η Τουρκία, γιατί θα είναι πιο επικίνδυνη για την Κύπρο, την Ελλάδα αλλά και για το σύνολο της ΕΕ.

Το «κλειδί» για ελληνοτουρκικά και Κυπριακό είναι οι σχέσεις Ευρωπαϊκής Ένωσης - Τουρκίας. Είναι σημαντικό να υπάρξει ένα πλέγμα δεσμευτικών σχέσεων και κοινών συμφερόντων μεταξύ των δύο πλευρών, μέσα στο οποίο να εντάξουμε και την επίλυση ελληνοτουρκικών και Κυπριακού. Επομένως η «θετική ατζέντα» στις ευρω-τουρκικές σχέσεις μπορεί να είναι επωφελής.

Αντί να σπαταλάμε «διπλωματικό κεφάλαιο» για κυρώσεις στην Τουρκία, τις οποίες έτσι κι αλλιώς οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες δεν θέλουν, η Ελλάδα πρέπει να θέσει μέσα σε αυτό το πακέτο, τα δικά της θέματα, τις ελληνοτουρκικές διαφορές και το Κυπριακό.

Η επίλυση των προβλημάτων μας με την Τουρκία περνά μέσω της βελτίωσης των σχέσεων ΕΕ – Τουρκίας, και όχι μέσω της επιδείνωσης τους. Η Τουρκία πρέπει να είναι μέσα σε ένα «κέλυφος» και εκεί να συζητούνται οι όποιες διαφορές προκύπτουν. Αυτό θα είναι προς όφελος Ελλάδας και Κύπρου. Μπορεί να αξιοποιηθεί με συγκεκριμένες πρωτοβουλίες που απαιτούν πολιτικό θάρρος, και όχι με προσκόλληση σε στερεότυπα δόγματα εξωτερικής πολιτικής.

Παρά τις δυσκολίες που πάντα υπήρχαν, εναπόκειται και στην Ελλάδα να αναλάβει πρωτοβουλία. Να προχωρήσει με ειλικρίνεια και ρεαλισμό στην επίλυση των ελληνοτουρκικών διαφορών, μέσω απευθείας διαπραγματεύσεων ή/και Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης. Χωρίς να εναποθέτει ελπίδες σε κάποια «απομόνωση της Τουρκίας» ή σε  δήθεν «ραπίσματα» στον Ερντογάν από ΗΠΑ και ΕΕ. 

* Πολιτικός Επιστήμονας - Διεθνολόγος

www.huffingtonpost.gr/entry/theloeme-ten-toerkia-ste-dese_gr_6375fc50e4b07a02ca7fc7dd

"Η Εφημερίδα των Συντακτών"-ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ, 27-28/8/2022

"Η Εφημερίδα των Συντακτών"-ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ, 27-28/8/2022

"ΕΘΝΟΣ"-ETHNOS.GR 16/8/2022

Δύο "κόκκινες γραμμές" για την Ταϊβάν

ΤΟΥ ΘΟΔΩΡΟΥ ΤΣΙΚΑ*

1. Η άστοχη και άκαιρη επίσκεψη της προέδρου της αμερικανικής Βουλής, Νάνσι Πελόζι, στην Ταϊβάν, που πραγματοποιήθηκε παρά την αποστασιοποίηση του προέδρου Μπάϊντεν από την απόφαση της αυτή, έφερε στο διεθνές προσκήνιο το ζήτημα της Ταϊβάν. Είναι αλήθεια ότι το σοκ από την αδικαιολόγητη, απρόκλητη, παράνομη και βάναυση εισβολή της Ρωσίας του Πούτιν στην Ουκρανία, δεν έχει ακόμα ξεπεραστεί από την διεθνή Κοινότητα, η οποία το τελευταίο που θα ήθελε αυτή την ώρα είναι μια ακόμα μείζονα κρίση. 

2. Η ιδιαιτερότητα του θέματος της Ταϊβάν έγκειται στην γένεση του. Δεν πρόκειται για ένα ακόμα "κλασικό" πρόβλημα απόσχισης μιας περιοχής, από κάποια χώρα. Δημιουργήθηκε αντίστροφα. Η κυβέρνηση της Κίνας μέχρι το 1949 ήταν αυτή του εθνικιστικού κόμματος, του Κουομιτάνγκ, υπό τον Τσανγκ Κάϊ Σεκ. Όταν αυτή ανετράπη από τον στρατό των κομμουνιστών του Μάο Τσε Τουνγκ, κατέφυγε στην σημερινή Ταϊβάν (στο νησί της Φορμόζας, όπως λεγόταν). Συνέχισε όμως αυτή να θεωρείται ως νόμιμη κυβέρνηση ολόκληρης της Κίνας, αντί της κυβέρνησης του Πεκίνου. Η αυτό-εξόριστη κυβέρνηση αναγνωριζόταν από την διεθνή Κοινότητα και αυτή κατείχε την έδρα της Κίνας στον ΟΗΕ. 

Η πολιτική της διεθνούς Κοινότητας άλλαξε το 1970. Με πρωτοβουλία των ΗΠΑ, η έδρα της Κίνας στον ΟΗΕ δόθηκε στην κυβέρνηση του Πεκίνου, και οι περισσότερες χώρες αναγνώρισαν την τελευταία ως νόμιμη κυβέρνηση της Κίνας. Τότε ως αντάλλαγμα η Λαϊκή Κίνα ανέλαβε την δέσμευση να μην επιχειρήσει την βίαιη κατάληψη της Ταϊβάν. Το Πεκίνο ανέλαβε να τηρήσει την "γραμμή" της ειρηνικής επιδίωξης, μέσω διαλόγου με την Ταϊπέϊ, του στόχου για επανένωση. 

Αντίστοιχα οι ΗΠΑ ανέλαβαν να εγγυηθούν εμπράκτως την ασφάλεια της Ταϊβάν, μέσω θεσμοθετημένης συμμαχίας με αυτήν, που περιλαμβάνει και εγκατάσταση αμερικανικών δυνάμεων αποτροπής. Έχει εγκριθεί μάλιστα και ειδικός νόμος από το αμερικανικό Κογκρέσο, που δεσμεύει τον εκάστοτε Αμερικανό πρόεδρο να τηρεί τα προβλεπόμενα.  

Η διεθνής Κοινότητα, ο ΟΗΕ, οι ΗΠΑ, η Ευρωπαϊκή Ένωση, εμμένουν σταθερά στην πολιτική της "Μίας Κίνας" (One China Policy). Ότι δηλαδή η Ταϊβάν δεν αναγνωρίζεται επισήμως ως ανεξάρτητο κράτος. 

Η ίδια η Ταϊβάν, παρότι είναι ένα συγκροτημένο de facto κράτος, δεν έχει διακηρύξει ανεξαρτησία και διατηρεί την επίσημη θέση της για διάλογο προς την επανένωση. Οι δύο πλευρές είχαν και έχουν οικονομικούς δεσμούς και εμπορικές σχέσεις. Πραγματοποιούνται μάλιστα και επισκέψεις από την μία στην άλλη. 

3. Το πρόβλημα έχει οξυνθεί τα τελευταία χρόνια, καθώς το απολυταρχικό, ολοκληρωτικό καθεστώς της Κίνας έχει αρχίσει μια εμπρηστική εθνικιστική ρητορική, αλλά και επεκτατική πρακτική έναντι όχι μόνο της Ταϊβάν, αλλά και όλων των γειτονικών χωρών (Ιαπωνίας, Νότιας Κορέας, Φιλιππίνων κλπ). Έχει μάλιστα απομακρυνθεί από την δέσμευση της να μην επιδιώξει βίαιη προσάρτηση της Ταϊβάν. Διατυπώνει εδώ και λίγα χρόνια πολεμικές απειλές και πραγματοποιεί στρατιωτικές υπερπτήσεις πάνω από τον εναέριο χώρο ανάμεσα τους (αυτά δηλαδή πολύ πριν την επίσκεψη Πελόζι). 

Επομένως υπάρχουν δύο "κόκκινες γραμμές": αυτή της Λαϊκής Κίνας που δεν θα δεχθεί τυχόν ανακήρυξη ανεξαρτησίας από την Ταϊβάν, και αυτή των ΗΠΑ που δεν θα δεχθούν και θα αποτρέψουν στρατιωτικά τυχόν κινεζική πολεμική επιχείρηση εναντίον της Ταϊβάν. Όσο οι δύο "κόκκινες γραμμές" αυτές τηρούνται, μάλλον δεν θα έχουμε πολεμική ανάφλεξη. Τυχόν παραβίαση τους θα οδηγούσε σε μείζονα παγκόσμια κρίση απευθείας μεταξύ δύο πυρηνικών δυνάμεων, των ΗΠΑ και της Κίνας. 

Αυτή είναι ειδοποιός διαφορά με τον πόλεμο στην Ουκρανία: εκεί η πυρηνική Ρωσία επιτέθηκε σε μια μικρότερη χώρα, την Ουκρανία, που έχει παραδώσει τα πυρηνικά όπλα της και δεν ανήκει σε στρατιωτική συμμαχία. Ως εκ τούτου δεν υπάρχει απευθείας στρατιωτική αναμέτρηση με τις ΗΠΑ ή το ΝΑΤΟ. 

4. Το ευρύτερο θέμα είναι η επιθετική προσπάθεια της Κίνας να ελέγξει μονομερώς την περιοχή του Ειρηνικού και Ινδικού Ωκεανού, αλλάζοντας αυθαίρετα και με τη βία το status quo στην θαλάσσια περιοχή της Ανατολικής και Νότιας Ασίας. Καταλαμβάνει μικρά νησιά που ανήκουν σε γειτονικές χώρες και κατασκευάζει τεχνητές νησίδες πάνω στις οποίες εγκαθιστά στρατιωτικές δυνάμεις. Όλα αυτά συνοδεύονται από εκρηκτική αύξηση των στρατιωτικών εξοπλισμών της. 

Οι γειτονικές χώρες, όπως η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα, προσπαθούν να δημιουργήσουν συμμαχικά σχήματα για να αμυνθούν. Τόσο αυτές, όσο και οι Φιλιππίνες, αλλά και η Αυστραλία και η Ν. Ζηλανδία θεωρούν ότι οι ΗΠΑ, ως δύναμη του Ειρηνικού Ωκεανού, διαθέτουν τη μόνη αξιόπιστη δύναμη αποτροπής. Το (κομμουνιστικό) Βιετνάμ, που έχει υποστεί στο παρελθόν στρατιωτική εισβολή από την Κίνα, δήλωσε πρόσφατα ότι διακυβεύεται η αξιοπιστία των ΗΠΑ, ως εγγυητή της ασφάλειας στην περιοχή. Αλλά και ο μεγάλος ανταγωνιστής του Πεκίνου στην Ασία, η Ινδία, η οποία έχει κατά καιρούς στρατιωτικά μεθοριακά επεισόδια με την Κίνα για τα κοινά σύνορα τους στο Κασμίρ, σπεύδει να ενταχθεί στα συμμαχίες της ευρύτερης περιοχής. 

Στόχος των συμμαχιών αυτών είναι "ένας ελεύθερος και ανοιχτός Ινδο-Ειρηνικός Ωκεανός" (συμπεράσματα τελευταίας συνόδου ομάδας QUAD), στον οποίο δεν θα έχουν θέση οι αυτοκρατορικές και αποσταθεροποιητικές δυνάμεις.

*Ο Θόδωρος Τσίκας είναι πολιτικός επιστήμονας - διεθνολόγος

www.ethnos.gr/opinions/article/220426/dyokokkinesgrammesgiathntaiban